Lufta Kognitive: Pse Luftërat Pa Granata Apo Plumba Janë Një Dritare Ligjore e Mbyllur

Imagjinoni të zgjoheni me lajmin se një lloj i ri vdekjeprurës i gripit ka dalë në qytetin tuaj. Zyrtarët shëndetësorë po e minimizojnë atë, por mediat sociale janë të mbushura me pretendime kontradiktore nga “ekspertë mjekësorë” që debatojnë për origjinën dhe ashpërsinë e tij.

Spitalet janë të mbushura me pacientë që shfaqin simptoma të ngjashme me gripin, duke penguar pacientët e tjerë të marrin kujdes dhe në fund duke çuar në vdekje. Gradualisht del në pah se një armik i huaj organizoi këtë panik duke vendosur informacione të rreme – si për shembull, se lloji ka një normë shumë të lartë vdekshmërie. Megjithatë, pavarësisht viktimave, asnjë rregull nuk e përcakton këtë si një akt lufte.

Kjo është lufte njohëse, ose cog luftë për shkurt, ku fusha njohëse përdoret në fushat e betejës ose në sulme armiqësore nën pragun e luftës.

Merr lajmet e tua nga ekspertë të vërtetë, drejtpërdrejt në kutinë tënde postare. Regjistrohu në buletinin tonë të përditshëm për të marrë të gjitha mbulimet më të fundit të The Conversation UK për lajmet dhe kërkimet, nga politika dhe biznesi deri te arti dhe shkenca.

Një shembull klasik i cog luftës është koncepti i quajtur “kontrolli reflekstiv” – një art i rafinuar nga Rusia gjatë dekadave. Ai përfshin formësimin e perceptimeve të armikut në dobinë tuaj pa kuptuar ata se janë manipuluar.

Në kontekstin e konfliktit në Ukrainë, kjo ka përfshirë narrativat rreth pretendimeve historike për tokat ukrainase dhe portretizimin e perëndimit si të korruptuar moralish.

Cog lufta shërben për të fituar avantazh mbi një kundërshtar duke synuar qëndrimet dhe sjelljen në nivelin individual, grupor ose të popullatës. Ajo është projektuar për të modifikuar perceptimet e realitetit, duke e bërë “formësimin e njohjes njerëzore” në një fushë kritike të luftës. Prandaj, është një armë në një betejë gjeopolitike që zhvillohet përmes ndërveprimeve midis mendjeve njerëzore dhe jo nëpërmjet fushave fizike.

Sepse cog lufta mund të zhvillohet pa dëme fizike të rregulluara nga ligjet aktuale të luftës, ajo ekziston në një vakum ligjor. Por kjo nuk do të thotë se ajo nuk mund të shkaktojë dhunë në fund të fundit bazuar në informacione të rreme ose të shkaktojë dëmtime dhe vdekje për shkak të efekteve sekondare.

Beteja e mendjeve, dëmtimi trupor

Kuptimi se lufta është në thelb një garë mendore, ku manipulimi njohës është qendror, rikthehet tek strategu Sun Tzu (shekulli V para Krishtit), autori i Artit të Luftës. Sot, domeni online është arena kryesore për këto operacione.

Revolucioni digjital ka lejuar që përmbajtje gjithnjë e më e përshtatur të luajë rol në paragjykimet e hartuara përmes gjurmës sonë digjitale, e cila quhet “mikro-targetimi”. Inteligjenca makinerike mund të na ofrojë edhe përmbajtje të synuar pa marrë kurrë një fotografi ose regjistruar një video. E gjithë çfarë duhet është një kërkesë e mirë-dizajnuar e AI-së, që mbështet narrativat dhe qëllimet e paracaktuara të aktorëve të këqij, ndërsa fshehtas mashtron publikun.

Këto fushata dezinformuese po arrijnë gjithnjë e më shumë në domenin fizik të trupit njerëzor. Në luftën në Ukrainë, shohim vazhdimisht narativat e luftës njohëse. Këto përfshijnë akuzat se autoritetet ukrainase po fshehnin ose po inkurajonin qëllimisht shpërthimet e kolerës. Akuzat për laboratorë biolaboratorë të mbështetur nga SHBA-të gjithashtu bënë pjesë në justifikimet false-flage për invazionin e plotë të Rusisë.

Gjatë COVID-19, informacioni i rremë çoi në vdekje kur njerëzit refuzuan masat mbrojtëse ose përdorën trajtime të dëmshme për ta trajtuar atë. Disa narrativë gjatë pandemisë u shtynë si pjesë e një lufte gjeopolitike. Ndërsa SHBA-të u angazhuan në operacione të fshehta të informacionit, aktorët shtetërorë rusë dhe kinezë koordinuan fushata që përdorën personazhe të medias sociale të gjeneruara nga AI dhe mikro-targetim për të formësuar mendimet në nivel të komuniteteve dhe individëve.

Mundësia e mikro-targetimit mund të evoluojë shpejt ndërsa metodat për bashkimin e trurit-me- makinë bëhen më të zotë në mbledhjen e të dhënave mbi modelet e njohjes. Mënyrat për të ofruar një ndërfaqe më të mirë midis makinave dhe trurit njerëzor variojnë nga elektrodat e avancuara që mund t'i vendosni në kokë deri te syzet e realitetit virtual me stimula sensory për një përvojë më të zhytur.

Programi Neuroteknologjia e Gjeneratës së Re Jo-Operative (N3) i DARPA-s tregon se si këto pajisje mund të bëhen të afta të lexojnë dhe shkruajnë në shumë pika në tru njëkohësisht. Megjithatë, këto mjete mund të hakohet gjithashtu ose të ushqehen me të dhëna të helmuara si pjesë e strategjive të ardhshme të manipulimit të informacionit ose ndërprerjes psikologjike. Lidhja direkte e trurit me botën digjitale në këtë mënyrë do të shkatërrojë vijën midis fushës së informacionit dhe trupit njerëzor në një mënyrë që nuk është bërë kurrë më parë.

Hapësira ligjore

Ligjet tradicionale të luftës supozojnë forcën fizike si bomba dhe plumba si shqetësimin kryesor, duke lënë luftën kognitive në një zonë gri ligjore. A është manipulimi psikologjik një “sulm i armatosur” që justifikon vetëmbrojtjen sipas statutit të OKB-së? Aktualisht, nuk ekziston një përgjigje e qartë. Një aktor shtetëror mund të përdorë dezinformimin shëndetësor për të krijuar viktima masive në një vend tjetër pa filluar zyrtarisht një luftë.

Gjëra të ngjashme mungesash ekzistojnë në situata ku lufta, siç e shohim tradicionalisht, është në fakt duke vazhduar. Këtu, lufta kognitive mund të bëjë të paqartë vijën midis mashtrimit ushtarak të lejuar (ruse të luftës) dhe tradhtisë të ndaluar.

Imagjinoni një program vaksinimi humanitar që mbledh në mënyrë sekrete ADN-në, ndërsa përdoret fshehurazi nga forcat ushtarake për të hartuar rrjetet e kryengritësve të bazuar në klan. Kjo shfrytëzim i besimit mjekësor do të përbënte tradhti sipas ligjit humanitar – por vetëm nëse fillojmë të njohim taktikat manipuluese të tilla si pjesë e luftës.

Rregulloret në zhvillim

Pra, çfarë mund të bëhet për të na mbrojtur në këtë realitet të ri? Së pari, duhet të rishqyrtojmë se çfarë do të thonë “kërcënimet” në konfliktin modern. Karta e OKB-së tashmë ndalon “kërcënimet për përdorimin e forcës” kundër vendeve të tjera, por kjo na bën të ngecim në një mendësi të kërcënimeve fizike.

Kur një fuqie e huaj përmbyt median tuaj me alarme të rreme shëndetësore të dizajnuara për të krijuar panik, a nuk është kjo kërcënim për vendin tuaj po aq efektiv sa një bllokadë ushtarake?

Ndërsa kjo çështje u njoh që në vitin 2017, nga grupet e ekspertëve që hartuan Manualin e Tallin-it mbi luftën kibernetike (Rregulli 70), kornizat tona ligjore nuk janë përparuar ende.

Së dyti, duhet të pranojmë se dëm psikologjik është dëm i vërtetë. Kur mendojmë për plagët e luftës, e shohim atë si plagë fizike. Por çrregullimi i stresit post-traumatike është gjatë kohës i njohur si një plagë legjitime e luftës – pse atëherë nuk do të konsiderojmë efektet e shëndetit mendor të operacioneve të qëllimshme kognitive?

Së fundi, ligjet tradicionale të luftës mund të mos jenë të mjaftueshme – duhet të shikojmë tek kornizat e të drejtave të njeriut për zgjidhje. Këto tashmë përfshijnë mbrojtje për lirinë e mendimit, lirinë e mendimit dhe ndalimet ndaj propagandës së luftës që mund të mbrojnë civilët nga sulmet kognitive. Shtetet kanë detyrime të mbrojnë këto të drejta si brenda territorit të tyre ashtu edhe jashtë tij.

Përdorimi i taktikeve dhe teknologjive gjithnjë e më të sofistikuara për të manipuluar njohjen dhe emocionet paraqet një nga kërcënimet më të rënda ndaj autonomisë njerëzore në kohën tonë. Vetëm duke përshtatur kornizat tona ligjore me këtë sfidë mund të nxisim reziliencën shoqërore dhe të pajisim brezat e ardhshëm për t’u përballur me krizat dhe konfliktet e së nesërmes.