Trashëgimia pozitive e Rio 92 duhet të përsëritet në COP 30 për të nxitur financimin klimatik me pjesëmarrjen e sektorit privat

Javën e veprimit për klimën në Londër në fund të qershorit të këtij viti forcoi një ndjenjë të qartë: bota duhet të veprojë, dhe shumë shpejt. Përballë një planeti tashmë të ngrohur më shumë se 1,5°C, COP 30 që do të mbahet në nëntor në Brazil shfaqet si një mundësi historike - dhe padyshim një nga të fundit - për të konsoliduar përparimet konkrete në axhendën globale të klimës, të ngjashme me ato të vendosura nga Rio 92 më shumë se tre dekada më parë.

Në atë kohë, u hodhën në shkallë botërore bazat për marrëveshjet kryesore ndërkombëtare kundër ngrohjes globale dhe pasojave të saj, duke përfshirë Konventën-Kornizë të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimin e Klimës (UNFCCC), e cila solli në jetë vetë COP-et. Sot, COP 30 në Belém duhet të ketë potencial për të qenë po aq transformuese, por me fokus përfundimisht në zbatimin real të qëllimeve, në mobilizimin e burimeve dhe në protagonizmin e sektorit privat të bashkuar me politika publike të qëndrueshme.

Nuk është rastësi, një nga temat kryesore të diskutuar në Londër ishte financimi i projekteve ndërkombëtare për mbrojtjen e klimës. Premtimi global për të mobilizuar të paktën 100 miliardë dollarë amerikanë në vit deri në vitin 2020 ende përballet me kritika në lidhje me përmbushjen dhe transparencën. Tani, sfida është edhe më e madhe: arritja e 1,3 trilionë dollarësh në vit deri në vitin 2030, si pjesë e një marrëveshjeje të re financiare klimatike globale.

Një zgjidhje inovative për të shpëtuar pyjet tropikale

Në këtë kontekst, Brazili ka një rol thelbësor. Vendi ka paraqitur iniciativa strategjike, si TFFF (Fondacioni i Përsëritur i Pyjeve Tropikale), një mekanizëm inovativ që parashikon pagesa të parashikueshme dhe të bazuara në performancë për vendet me pyje tropikale, duke inkurajuar ruajtjen dhe rimëkëmbjen e këtyre ekosistemeve. TFFF do të formalizohet gjatë COP 30 dhe mund të bëhet një referencë globale në financimin klimatike të bazuar në natyrë.

Për më tepër, ekziston një nevojë urgjente për të përshtatur sistemin financiar global me qëllimet klimatike. Të dhënat tronditëse tregojnë se, në vitin 2023, 65 bankat më të mëdha në botë kanë alokuar 900 miliardë dollarë për karburantet fosile. Për të ndryshuar këtë realitet, ekspertët mbrojnë një rregullator financiar që integron rreziqet klimatike në vendimet e investimeve dhe sigurimeve të jetës.

Kompani gjithashtu po thirren të marrin përgjegjësi: të kërkojnë transparencë në portofoliet e investimeve, siç është publikimi i ekspozimit ndaj aktiveve fosile dhe të angazhohen në koalicione. Një tjetër tendencë është që kompanitë të jenë gjithnjë e më të përshtatura me angazhimet klimatike të bazuara në shkencë, duke u fokusuar në tranzicionin energjetik dhe gjenerimin e vendeve të punës të gjelbra. Startups të specializuara në monitorimin e zinxhirëve të prodhimit, gjurmueshmërinë dhe emetimet po fitojnë hapësirë, duke ndihmuar korporatat të përmbushin kërkesat rregullatore si CSRD (Direktiva për Raportimin e Qëndrueshmërisë së Korporatave) dhe standardet IFRS 1 dhe IFRS 2.

Në Brazil, institucionet kanë inkurajuar laboratorë inovacioni të përqendruar në bioekonomi dhe riparimin e pyjeve. Përveç kësaj, iniciativa si SB COP (Kongresi i Biznesit të Qëndrueshëm) po integrojnë kompanitë drejtpërdrejt në negociatat klimatike, me propozime praktike në fusha si bujqësia rigjeneruese, ekonomia qarkore, tranzicioni energjetik dhe sistemet ushqimore të qëndrueshme. Është një lëvizje që mund të fitojë shkallë në COP 30, duke sjellë ndikime si mjedisore ashtu edhe ekonomike.

Tregu i karbonit premton të ulë emetimet

Një mjet kyç për të shpejtuar dekarbonizimin është çmimi i karbonit. Brazili po krijon një treg kombëtar të karbonit, i cili do të hyjë në fuqi në vitin 2026, duke synuar të dënojë emetuesit intensivë dhe të shpërblejë sektorët me karbon të ulët. Vendi gjithashtu është angazhuar të përmbushë qëllimet e tij nën NDC (Kontributi Kombëtar i Paracaktuar): të ulë emetimet në 48% deri në vitin 2025 dhe 53% deri në vitin 2030 në krahasim me vitin 2005. Kjo përfshin:

• Përdorimi i tokës: lufta kundër deforestimit të paligjshëm dhe rivendosja e Fondit Amazoni

• Energjia: zgjerimi i burimeve të ripërtërishme (era, dielli dhe hidrogjeni i gjelbër), duke mbajtur një matrice energjetike 83% të ripërtërishme

• Agrikulturë: zbatuar Planin ABC+, i cili inkurajon praktikat e ulëta të emetimeve të karbonit në fushë

Për të mundësuar këto tranzicione, Brazili është duke u përqëndruar në instrumente financiare inovative. Një shembull është lëshimi i titujve të gjelbër, si titulli i fundit i qëndrueshmërisë prej 1 miliardë dollarësh nga BNDES, i cili financion projekte me ndikim pozitiv socio-mjedisor.

Gjithashtu ekziston strategjia e financimit të përzier, duke kombinuar burime publike (si ato të Fondit Amazoni) për të ulur rreziqet e investimeve private në infrastrukturën klimatike inteligjente. Mekanizma si Fondet e Investimeve Klimatike (CIF), të cilat lëshojnë tituj me norma interesi më të ulëta, tregojnë potencialin e levergjimit financiar për vendet në zhvillim.

Megjithatë, tranzicioni klimatike do të jetë i efektshëm vetëm nëse është i drejtë dhe përfshirës. Për këtë, është e nevojshme:

• Politikat e punës: ri-kwalifikimi i punëtorëve nga sektorët fosilë, si ata të Petrobras, për punë në energji të ripërtëritshme, veçanërisht në projekte të erës së detit në Verilindje

• Mbrojtje sociale: lidhja e projekteve klimatike me përfitime lokale, si zinxhiri i bioekonomisë së Natyrës në Amazonë, i cili gjeneron 10 mijë vende pune dhe ruan pyjet

• Qeverisje përfshirëse: forcimi i platformave si Observatori i Klimës, duke siguruar që komunitetet indigjene dhe të margjinalizuara të marrin pjesë në formulimin e politikave

Pylli si zgjidhje për ndryshimin e klimës

COP 30 vjen në një moment kritik. Ashtu si Rio 92 përcaktoi drejtimin e politikave mjedisore globale, kjo edicion i ri mund të vendosë angazhime të qëndrueshme, veçanërisht në lidhje me vlerën e natyrës në sistemin financiar global. Nuk është më çështje të konsiderosh pyjet dhe biodiversitetin si eksternalitete negative, por si asete strategjike në luftën kundër ndryshimit të klimës.

Me SB COP dhe platforma të tjera bashkëpunuese, Brazili ka mundësinë të tregojë se është e mundur të bashkohen rritja ekonomike dhe qëndrueshmëria, me protagonizëm të sektorit privat dhe qeverisje përgjegjëse. Presioni është që COP30 të mbahet mend jo vetëm për fjalimet e saj, por edhe për veprimet konkrete.

Mesazhi është i qartë: bota është e përgatitur të dëgjojë Brazilin. Tani, është përgjegjësia jonë të ofrojmë rezultate.