Pse të lëvizurit na ndihmon të fshijmë kujtimet e këqija

“Dale fort në palestër dhe mos e mendoni më, shoku”.

Kjo shprehje, që është mes memes dhe këshillës me mirëkuptim, ka një bazë shkencore më të fortë se sa duket. Pas shake-ve të proteinave dhe selfie-ve në pasqyrë, qëndron një bazë shkencore befasisht e fortë: stërvitja mund të na ndihmojë të harrojmë kujtime të këqija. Dhe jo, nuk është broscience (diçka si shkenca e adhuruesve të palestrës), kjo është neuroshkencë e vërtetë.

Neurona të reja në ndihmë

Në thellësi të trurit tonë, në hipokamp –një strukturë kyçe për kujtesën–, gjendet zona subgranulare e gyrus dentatus, ku vazhdimisht gjenerohen neurona të reja. Ky proces, i quajtur neurogjenia e të rriturve, është një nga pak shembujt e lindjes së qelizave nervore që vazhdon gjatë gjithë jetës sonë.

Neurona të “reja” do të integrohen në rrjetet ekzistuese të trurit duke formuar lidhje të reja sinaptike. Dhe këtu qëndron ajo që është interesante: këto neurona të reja dhe “kablaja” e re që shtohet në tru, përveçse na ndihmon të mësojmë, destabilizon kujtimet që nuk na duhen më.

Me fjalë të tjera, truri po rinovohet vazhdimisht duke ripërpunuar lidhjet e tij, dhe kjo ri-lidhje bën që të harrojmë disa gjëra.

Një grup shkencëtarësh ka treguar në minj se duke rritur neurogjeninë në atë zonë të hipokampit pas një eksperiencë traumatike, kujtimi i përvojës dhe simptomat e stresit post-traumatik që lidhen me të zvogëlohen. Kafshët e laboratorit ndalojnë të reagojnë tepër ndaj situatave që nuk duhet, tregojnë më pak simptoma ankthi dhe më mirë shuhen kujtimet e frikës. Sa më shumë neurona të reja, aq më pak kujtime traumatike dhe më pak sjellje stresuese.

Stërvitje rinovuese

Dhe si mund ta rrisim neurogjeninë? Me stërvitje. Me kardio, me peshë ose thjesht duke u lëvizur dhe duke qëndruar aktiv. Tashmë ka disa studime që tregojnë se aktiviteti fizik promovon formimin e neuroneve të reja tek të rriturit. Ushtrimi aerobik i moderuar (si të shëtitur me shpejtësi, vrapi ose biçikleta) duket se është veçanërisht efektiv, edhe pse stërvitja me pesha gjithashtu mund të sjellë përfitime.

Ky efekt shkaktohet nga disa molekula që lirohen gjatë aktivitetit fizik, si BDNF ( faktor neurotrófik i trurit), i cili vepron si “pleh” për neuronet, duke favorizuar rritjen dhe lidhjen e tyre. Substanca të tjera, si irisina, IGF-1 ose betaendorfinat, janë gjithashtu të përfshira në këtë proces rinovues. Përveç krijimit të neuroneve të reja, stërvitja përmirëson plasticitetin cerebror, domethënë aftësinë e trurit për t’u përshtatur dhe për të ndryshuar.

Për të mësuar më shumë rreth këtij procesi, një ekip kërkimor simuloi ngjarje të neurogjenisë në një rrjet nervor të trajnuar për të njohur objekte. Duke futur neurona të reja (pra, duke rinovuar disa lidhje), rrjeti funksionoi më mirë dhe mund të përgjithësonte njohjen në imazhe të reja. Mund të jetë se truri ynë përdor neurogjeninë në të njëjtën mënyrë: duke parandaluar mbingarkesën njohëse, duke prishur modelet e vjetra dhe duke krijuar hapësirë për të reja.

Para se përvoja e keqe të regjistrohet përgjithmonë

Por, nuk duhet të presim shumë! Një studim tjetër zbuloi se kjo mënyrë e shëndetshme për të harruar, e promovuar nga neurogjenia, funksionon vetëm ndërsa kujtimet ende varen nga hipokampi. Nëse presim shumë dhe kujtimi traumatizues “shpërndahet” në të gjithë tru, ai do të jetë më pak i ndjeshëm ndaj ndryshimeve në plasticitetin e hipokampit dhe do të vazhdojë të na dhembë, pavarësisht se sa stërvitje bëjmë.

Në përmbledhje: të bësh stërvitje jo vetëm që na ndihmon të ndihemi më mirë, por gjithashtu mund të na ndihmojë të rivendosim trurin tonë. Jo vetëm duke varrosur kujtime të vjetra, por duke i harruar ato në një nivel biologjik. Gjithçka tregon se truri ka nevojë për atë neurogjenizë për të na ndihmuar të harrojmë, të përshtatemi dhe të vazhdojmë përpara.

Pra, të paktën kësaj here, shoku juaj i palestrës, ai gymbro, kishte të drejtë.