Kongresi Socialista:

Rre-eleks si sekretar i parë me 50,9 % të votave nga anëtarët e PS-së, Olivier Faure dëshiron tani të bashkojë të majtën dhe ekologjistët, kryesisht përmes një primareje pa Jean-Luc Mélenchon. Ai duhet së pari të bindë kundërshtarin e tij Nicolas Mayer-Rossignol ose Raphaël Glucksmann, të cilët janë kundër. Gjithashtu duhet të vendosë për një strategji të qartë aleance përpara zgjedhjeve lokale në vitin 2026. Analiza e sfidave dhe perspektivave me politologun Frédéric Sawicki.

Olivier Faure është rizgjedhur sekretar i parë i PS-së me një vijë të ngushtë. Nicolas Mayer-Rossignol dhe Boris Vallaud, kundërshtarët e tij, kërkojnë më shumë pushtet brenda partisë. Çfarë do të jenë pasojat e këtij votimi për qeverisjen dhe orientimin strategjik të PS-së, sidomos në raport me La France insoumise (LFI), por edhe për thelbin e projektit socialist?

Frédéric Sawicki : Është një fitore e shkurtër për Olivier Faure, por një fitore gjithsesi, ndërsa fronti i kundërshtarëve të tij është zgjeruar krahasuar me kongresin e mëparshëm. 42 % që mori mocioni i tij e detyrojnë të përfshijë përfaqësues nga lëvizjet e tjera brenda drejtimit, të përmbahet nga ushtrimi i sintezës siç është karakteristike për Partinë Socialiste. Historikisht, të gjithë sekretarët e parë të PS-së, duke filluar nga François Mitterrand, kanë pasur të bëjnë marrëveshje me lëvizje të tjera përveç atyre që përfaqësojnë.

Pas debatit për strategjinë zgjedhore, sidomos në raport me LFI, ekzistojnë dy linja politike që kundërshtojnë njëra-tjetrën dhe e bëjnë sintezën të vështirë: nga njëra anë, një linjë që mendon se PS nuk duhet të mohojë gjithçka që është arritur gjatë katër viteve të François Hollande dhe që pranon socializmin e tregut, nga ana tjetër, një linjë kritike dhe revizioniste, që kërkon një rikthim majtas dhe një orientim të vendosur social-ekologjik. Mbështetësit e linjës së parë mbrojnë « shpirtin e përgjegjësisë » dhe « majtën e qeverisjes »; ata tregohen të pakënaqur për politikën e ofertës dhe shumë të kujdesshëm ndaj çdo rritjeje taksash dhe shpenzimeve sociale. Linja tjetër, e mbështetur nga Olivier Faure, por edhe nga Boris Vallaud, kritikon dhuratat ndaj kompanive pa kundërpërgjigje, pozicionin shumë të frikësuar ndaj traktateve evropiane, nevojën për të « dëmtuar tregtinë » e disa shërbimeve (çerdhe, arsimi i lartë, Ehpadi…), për të reformuar sistemin fiskal për ta bërë më të drejtë ose për të dekarbonizuar më shpejt ekonominë.

U dëgjua shumë që çështjet strategjike dhe konfliktet e klaneve ishin në plan të parë dhe se debati i ideve ishte i pakët në këtë kongres. Çfarë mendoni ju për këtë?

F. S. : Të gjitha varen nga ajo që quhet debat i ideve. Nëse, me ide, kuptojmë propozime për reformë, nuk mund të thuhet se ato mungojnë. Në vitin 2023, Olivier Faure ka propozuar kështu dhënien e një « çeku republikan » për çdo të ri që fillon jetën, në proporcion të kundërt me numrin e viteve të studimeve të kryera. Në mocionin e tij, Nicolas Mayer-Rossignol synon përkundrazi të rikthehet me idenë e « Sigurisë së Madhe », duke vendosur një sigurim shëndetësor plotësues të detyrueshëm që lidhet drejtpërdrejt me regjimin e përgjithshëm. Përkundrazi, kur lexon tekstet e mocioneve, është e detyrueshme të konstatohet se diskutimet mbi projektin e shoqërisë që mbajnë socialdemokratët dhe mjetet për ta arritur atë mungojnë. Nuk mjafton të thuash « social-demokrat », « social-ecologjist » ose « republican » ose të deklarosh lidhjen me vlera (drejtësia sociale, laikësia, respekti për planetin…) për të përcaktuar një drejtim dhe për të vizatuar një rrugë. Por gjithashtu mund të konstatohet se kjo është gjithashtu rasti edhe në partitë e tjera të majta.

Si ta kuptojmë këtë? Në një kontekst të dobësia historike e së majtës, të gjitha partitë përpiqen të shpëtojnë mobiljet, aparatin, mjedisin e tyre të vogël militantësh. Konventat fitojnë me votat e militantëve, jo ato të publikut të gjerë: kryesisht flitet për veten ose për të afërmit e tyre dhe ndonjëherë humbet nga sytë sfidat e mëdha për t’u përqendruar te strategjia për të rimarrë beteja. Kur duhet të mbijetosh, me trupa gjithnjë e më të pakta, është pak si anija e Meduzës, ndërtoni një varkë si mundeni, duke shpresuar të ankoroheni në një ishull diku ku mund të ndërtoni një anije të re.

Afrojnë shumë shpejt zgjedhjet komunale, në vitin 2026. Cila është situata e PS-së për t’u përballur me këto afate të rëndësishme me partnerët e saj të majtë?

F. S. : Gjatë zgjedhjeve komunale të mëparshme, në vitin 2020, peizazhi zgjedhor mbeti mjaft i qëndrueshëm. Ekologët patën fituar sigurisht disa qytete të rëndësishme, por, në përgjithësi, përtej metropoleve, kandidatët e dalë nga zgjedhjet u rinovuan: socialdemokratët kufizuan dëmin dhe e djathta u përparua më shumë. Veçoria e këtyre zgjedhjeve të vitit 2020 ishte se të dy partitë kryesore në rritje gjatë kohës së zgjedhjeve presidenciale, La République En Marche dhe LFI, dështuan totalisht të implantoheshin lokalisht.

Dhe, LFI ndryshoi strategji. Në vitin 2020, partia e Jean-Luc Mélenchon kishte nxitur lista qytetare ku militantët e saj u përzjejnë. Mélenchon konsideronte se investimi i kandidatëve lokalë ishte krijimi i figurave të rëndësishme dhe rreziku i përmbysjes së linjës duke favorizuar kompromise të paqëndrueshme me PS-në ose PCF-në. Tani, LFI vendosi të bëjë këto zgjedhje komunale një çështje shumë të fortë dhe synon të implantohesh në territore duke kërcënuar të paraqesë kandidatë kundër socialdemokratëve, komunistëve dhe ekologjistëve.

Nga e hëna deri të premten + të dielën, merrni falas analizat dhe shpjegimet e ekspertëve tanë për një këndvështrim tjetër mbi aktualitetin. Abonohuni sot!

Sa largë do të shkojë përballja ? A do të refuzojnë socialistet të bashkëpunojnë me LFI duke rrezikuar të humbasin qytete? Olivier Faure konfirmon ndarjen me Mélenchon por njofton se ata mund të negociojnë rast pas rasti. Nicolas Mayer-Rossignol tha « pa aleancë edhe në raundin e dytë » para se të thoshte se mund të ketë përjashtime! Votimi me dy runde, si funksionon, shtyn drejt aleancave, është e pashmangshme. Pavarësisht deklaratave të mëdha ushtarake, socialiste ose ato të Jean-Luc Mélenchon, mund të ndodhin aleanca ndërmjet të dy raundeve duke rrezikuar të kalojnë disa qytete në të djathtë ose në të djathtë ekstreme.

Një nga çështjet kryesore të kongresit të PS-së ishte pyetja e primarit. Olivier Faure mbështet idenë e një primari që do të shkonte « nga Glucksmann te Ruffin » duke përjashtuar Jean-Luc Mélenchon, i cili është tashmë kandidat. Por, Glucksmann nuk dëshiron këtë primar, as më shumë se Mayer-Rossignol. Cila është në fund e besueshmëria e kësaj hipoteze? Më gjerë, sa e besueshme është e majta në zgjedhjet presidenciale në këtë moment aktual?

F. S. : Primaria është rikthyer fuqimisht në debat, e mbështetur nga ata që, në të majtë, konsiderojnë se Jean-Luc Mélenchon i cili tashmë ka njoftuar kandidaturën e tij nuk është në situatën për ta fituar kundër RN ose një kandidature të qendrës-djatë. Në fakt, ka më shumë francezë sot që refuzojnë Mélenchon sesa francezë që refuzojnë Marine Le Pen. Pa një kandidaturë të përbashkët të socialistëve, ekologjistëve, të Place publique, të insoumis që janë në shkëputje, madje edhe të komunisteve, gjithçka tregon se e majta si në 2017 dhe 2022 do të bëjë vetëm figurantë.

Në sy të atyre që mbrojnë primarinë, kjo e fundit ka avantazhin e dhënies së një legjitimiteti demokratik të fortë për kandidatin e zgjedhur. Ajo gjithashtu mund të jetë një mundësi për të debatuar për idetë, programet, personalitetet, dhe për të marrë vendime. Është rruga e vetme e besueshme që e majta jo-melenchoniste të mund të luajë rolin e pengesës në 2027.

Disa kundërshtarë të primarisë përgjigjen se « duhet fillimisht të zgjidhen mosmarrëveshjet programore », madje edhe ideologjike. A do të mund t’i zgjidhim ndonjëherë? A nuk do të ishte pikërisht primaria mundësia për t’i zgjidhur, duke kërkuar nga të majtët se çfarë orientimi dëshirojnë, përtej personave.

Debatet natyrshëm fokusohet në fushën e primarive: a mund të rrezikojmë të shohim një përfaqësues të majtës radikale François Ruffin të fitojë? Mbështetësit e Nicolas Mayer-Rossignol ose Raphaël Glucksmann mendojnë se kjo do të pengonte rikuperimin e votave të elektoratit qendror të tërhequr nga Emmanuel Macron. Pra, paraqitet këtu një pyetje tjetër, simetrike, e evakuar për momentin, me kë të qeveriset në të ardhmen? Kush janë makronistët ose qendrorët të gatshëm për një aleancë, përtej Bernard Cazeneuve? Nuk i njoh shumë. François Hollande do të ëndërrojë për këtë skenar, por kush do të donte François Hollande në mesin e makronistëve ose edhe tek francezët?

Si të kuptohet pozicioni i Raphaël Glucksmann që njoftoi refuzimin e primarive?

F. S. : Ishte një mënyrë për të imponuar kandidaturën e tij para kongresit të PS. Raphaël Glucksmann është i fuqishëm për shkak të rezultatit prej 13 % në zgjedhjet evropiane dhe popullaritetit të mirë. Por ky rezultat është gjithashtu i lidhur me mbështetjen e Partisë Socialiste ndërsa Place Publique, partia e tij, mbetet e vogël. Glucksmann mund të ketë bastuar në një disfate të Olivier Faure, por me fitoren e këtij të fundit, duket e pamundur që ai të imponojë veten si "kandidati natyral" dhe i domosdoshëm i PS-së. Strategjia e tij e kalimit të forcës nuk ka funksionuar me militantët e PS-së dhe tani ndodhet në një situatë delikate. As socialistet, as ekologët, as komunistët nuk do t’i bashkohen natyrshëm atij. Duke shkuar vetëm, ai mund të favorizojë replika të ekologëve, të komunistëve, të Ruffinit. Kjo shpërbërje e kandidaturave do të çonte në një shumëllojshmëri rezultateve nën 5 % dhe në një dominim të mundshëm të Jean-Luc Mélenchon. Kthehu në pikën fillestare.

Intervistë e realizuar nga David Bornstein.