Hedhjet e akullit në Grenlandë zbulojnë shkallën e vërtetë të ndryshimeve klimatike

Për shumicën prej nesh, njohja e drejtpërdrejtë me Grenlandën është ndoshta e kufizuar në fluturimin mbi të në rrugën drejt Amerikës së Veriut. Ka shumë gjasa që ju të keni dëgjuar më shumë për të gjatë muajve të fundit sesa në gjithë jetën tuaj së bashku, por pa marrë parasysh debatet gjeopolitike, Grenlanda është gjithashtu me rëndësi jetike për kërkimin mbi klimën dhe mjedisin.

Në dekadat e fundit, ky territor – 80% i të cilit është i mbuluar me akull – ka regjistruar një humbje të masës së ngrirë që ka kaluar parashikimet e mëparshme me 20%. Kjo ulje e shpejtë jo vetëm që ka pasoja për banorët e Grenlandës, të cilët janë 56,000, por edhe në shkallë globale, pasi ajo ndikon në rritjen e nivelit të detit dhe në ekuilibrin e sistemeve klimatike të planetit.

Kuptimi i dinamikës aktuale të humbjes së akullit dhe të tërheqjes së akullnajave kërkon një pamje afatgjatë. Kjo do të thotë të bëhet një linjë ndarëse midis ndryshimeve që po ndodhin tani dhe kushteve klimatike dhe mjedisore të mijëra vjetëve më parë.

Ne mund të rindërtojmë këto dinamikë të kaluara me informacion nga burime të ndryshme, si p.sh. nga shtresat e nxjerra nga shtresa akulli, ose duke datimin e shkëmbinjve të transportuar dhe të depozituar nga akullnajat e lashta. Sedimentet e grumbulluara në liqenet e Arktikut gjithashtu ofrojnë të dhëna të vlefshme për identifikimin e ndryshimeve klimatike natyrore dhe antropogjene (të shkaktuara nga njeriu) gjatë kohës.

Më shumë lexoni: Si akulli, pemët, korali dhe sedimentet na ndihmojnë të rindërtojmë 2.6 milionë vjet histori klimatike: një hyrje në paleoklimatologji

Informacioni mbi ekosistemet pa ndërhyrje njerëzore është gjithashtu thelbësor për të kuptuar evolucionin e tyre. Të dhënat e marra në terren na lejojnë të llogarisim trashësinë e akullit në kohë të ndryshme, dhe të rindërtojmë transformimet e mjedisit të tyre përballë ndryshimeve klimatike.

Dhe duke ofruar njohuri për të kaluarën, këto të dhëna ndihmojnë të projektohen skenarë të ardhshëm më saktë. Vëzhgimet direkte, së bashku me mjete si ndjekja në distancë dhe modelimi, bëjnë të mundur parashikimin se si mund të evoluojnë ekosistemet përballë rritjes së temperaturave. Kjo integrim është kyçe për planifikimin e përdorimit të tokës dhe adaptimin, dhe jo vetëm në rajonet polare.

Një vijë bregdetare e re

Bregdeti i Grenlandës po rishkruhet, si nga ndryshimet në shkallën e sipërfaqes së akullit dhe nga shkrirja e akullnajave që rrjedhin në det. Ndërmjet vitit 2000 dhe 2020, tërheqja e këtyre akullnajave në Hemisferën Veriore ka çuar në një rritje prej 2,500km në gjatësi të vijës bregdetare të Arktikut. Shumica e zonave të reja pa akull gjenden në Grenlandë.

Përveç tërheqjes së akullnajave në tokë, zonat bregdetare ndikohen nga një ulje e të dyja shkallës dhe kohëzgjatjes së akullit detar. Kjo intensifikon erozionin bregdetar, me vijat bregdetare që tërhiqen deri në 20 metra në vit në disa zona.

Këto transformime kanë një ndikim të rëndësishëm në tokën e përhershme të ngrirë (permafrost), e cila është më e ekspozuar ndaj stuhive detare dhe dëmeve që shkaktojnë. Shkrirja e permafrostit jo vetëm lëshon sasi të mëdha gazrash serrë, por gjithashtu e bën më të prekshme zonën bregdetare ndaj ngritjes së nivelit të detit.

Ndryshimet në Arktik, pasojat globale

Kërkimi shkencor është i domosdoshëm për të kuptuar ndryshimet klimatike në vazhdim që po ndikojnë në rajonet polare si Greenland.

Fenomena të tilla si akullnajat që tërhiqen, shkrirja e permafrostit dhe ndryshimi i vijave bregdetare janë duke u zhvilluar shpejt. Këto procese jo vetëm që ndikojnë në peizazh, por gjithashtu kanë një efekt të thellë në komunitetet lokale. Pasojat e tyre më të gjera janë globale, duke ndikuar në Atlantikun e Veriut i cili, nga ana tjetër, ndikon në rritjen e nivelit të detit, ndryshimin e modeleve klimatike dhe sjelljen e rrjedhave oqeanike.

Përtej ndikimit në mjedisin natyror, si humbja e zonave bregdetare dhe biodiversitetit, këto transformime kanë pasoja të rëndësishme sociale dhe ekonomike. Këto përfshijnë rritjen e kostove të përshtatjes ndaj stuhive më të shpeshta dhe më të fuqishme, të cilat kërcënojnë drejtpërdrejt territore si Greenland dhe banorët e tyre.

Një laborator në Grenlandë

Në përballje me tërheqjen e gjerë të akullnajave polare dhe parashikimin deglaciacionit të zonave të mëdha të Arktikut, është thelbësore të kuptohet si dhe sa shpejt ndryshojnë zonat pas zhdukjes së akullit.

Në këtë kontekst, projekti GRELARCTIC vazhdon kërkimet e kryera në Grenlandë në vitet e fundit, si në evolucionin pasglacial ashtu edhe në mënyrën se si mund të ndikojë ndryshimet klimatike globale.

Kjo fazë e re e kërkimit do të studiojë ndryshimet nga thellësitë e akullnajave të brendshme deri te vijat bregdetare. Ajo do të trajtojë fusha kyçe si kolonizimi i bimëve për të kuptuar se cilat specie vendosen më shpejt në zonat e ekspozuara nga humbja e akullit, si dhe evolucioni i mbulesës së borës për të analizuar dinamikën vjetore dhe tendencat afatgjata, dhe mënyrën se si ndryshimet në rrjedhjet e lumenjve ndikojnë në mjedis.

Këto të dhëna janë thelbësore për të kuptuar se si ekosistemet Arktike përgjigjen ndaj ndryshimeve mjedisore. Grenlanda nuk pasqyron vetëm ndryshimet klimatike: ajo i parashikon ato. Kuptimi i mënyrës se si kjo rajon përshtatet me një klimë më të ngrohtë ofron pista të rëndësishme për të parashikuar transformimet në pjesë të tjera të planetit.