Pse është e nevojshme që arsimi në Aceh të përfshijë mësimin për marrëveshjet paqeje dhe rekuilibrimin

● Arsimi në Aceh nuk ka arritur të bëhet një hapësirë shërimi sepse injoron historinë e konflikteve dhe pajtimin.

● Dominimi i kurrikulës kombëtare dhe mungesa e përmbajtjes lokale e bëjnë sistemin arsimor të Acehit jo kontekstual.

● Për të mbajtur pajtimin, arsimi në Aceh duhet të guxojë të integrojë historinë e konflikteve dhe të forcojë narrativën lokale.

---

Dy dekada pas Marrëveshjes së Helsinkit 2005—marrëveshja paqeje midis Lëvizjes së Çlirimit të Acehit (GAM) dhe Qeverisë së Indonezisë për të përfunduar konfliktin e armatosur dhe për të garantuar autonominë e veçantë—paqja në Aceh ende interpretohet në mënyrë administrative.

Infrastruktura qëndron madhështore, programe si ndërtimi i shkollave të integruara, bursa studimi, dhe trajnimet vokacionale për të rinjtë pas konfliktit janë duke u zhvilluar, por në zemër të shoqërisë, ende ka trauma të fshehura. Shembulli më i qartë është se shumë banorë ende janë të prirur të shmangin të folurin për të kaluarën, sikur të thërrasin hapjen e plagëve të vjetra.

Situata të tilla kërkojnë rolin e arsimit si një mjet shërimi—një vend ku fëmijët e Acehit mësojnë historinë e konflikteve, kuptojnë viktimat, dhe vlerësojnë procesin e pajtimit.

Për fat të keq, kurrikula kombëtare e Acehit nuk është e dizajnuar për këtë. Materialet lokale rreth historisë së Lëvizjes së Çlirimit të Acehit (GAM), gjendjes së emergjencës ushtarake, dhe procesi i paqes gati nuk ka vend.

Ndërkohë, zbardhja e së vërtetës së së kaluarës është një parakusht për pajtimin e qëndrueshëm. Pa integrimin e historisë së konflikteve në arsim, brezat e rinj të Acehit do të rriten pa një ndërgjegje kritike për strukturën e padrejtësisë së së kaluarës.

Eksperiencat globale dëshmojnë përfitimet e futjes së narrativës së konflikteve në kurrikulë si në Ruanda, Bosnja-Hercegovina, dhe Timor-Leste. Adaptimi i materialeve mësimore me trajnimet për mësuesit dhe forumet ndër-identitare është efektiv në ndërtimin e leximit të paqes, që është aftësia për të kuptuar, analizuar, dhe përgjigjur në konflikte në mënyrë të drejtë, empatike, dhe pa dhunë.

Pa atë, shkolla është e prekshme të bëhet një mjet i depolitizimit: prodhon një brez të bindur por jo të ndjeshëm social. Brezi i ri i Acehit ka potencial të rritet në boshllëk historik duke bërë që riparimi i marrëdhënieve të jetë i paqëndrueshëm.

Dominimi i kurrikulës kombëtare

Marrëveshja e Helsinkit të vitit 2005 përcakton se Acehi ka të drejtë të ushtrojë “kompetencë në të gjitha sektorët publikë”, përveç çështjeve të jashtme, mbrojtjes, sigurisë, monetare, fiskale, gjyqësore dhe fetare.

Kjo do të thotë, arsimi përfshin atë që mund të menaxhohet plotësisht nga lokalët. Ligji i Administratës së Acehit (Ligji 11/2006) gjithashtu lejon që Acehi të shtojë përmbajtje lokale në kurrikulë në përputhje me vlerat islame dhe zakonet lokale.

Madje, në nenin 221 të UUPA-së thuhet, “Gjuha lokale duhet të mësohet në shkollë si përmbajtje lokale”. Autonomia gjithashtu njeh institucionet tradicionale arsimore (siç është dayah) në sistemin formal të Acehit.

Në praktikë, kurrikula kombëtare vazhdon të dominojë. Hapsirat për përmbajtje lokale shërbejnë simbolikisht—vetëm si ushtrime ose projekte të vogla—pa integrim të thellë në lëndët kryesore.

Mungesë e arsimit pas-konfliktual

Fondet për Autonomi të Veçantë (Otsus) të Acehit (DOKA) që nga viti 2008 që ka arritur rreth 80 trilionë rupia, pjesa më e madhe e të cilit është alokuar për arsimin. Kjo shihet nga qindra ndërtesa shkollash, laboratorë kompjuterësh dhe ambiente moderne mësimore që janë shpërndarë në rajone të ndryshme të Acehit.

Për fat të keq, zhvillimi i kapaciteteve të mësuesve, kurrikula bazuar në histori të Aceh, ose mbështetja për arsimin bazuar në komunitet (si dayah dhe shkolla tradicionale) përkundrazi është injoruar.

Këto investime të mëdha nuk prekin rrënjën e problemit sepse janë minimale materiali i rëndësishëm për arsimin pas-konfliktit. Indeksi i infrastrukturës arsimore të Aceh-së është me të vërtetë rritur, por ndërgjegjja historike e nxënësve mbetet e ulët.

Pothuajse asnjë shkollë në Aceh nuk trajton në mënyrë të qartë konfliktin GAM-RI, ngjarjen e Gjendjes së Jashtëzakonshme ushtarake, evakuimet masive, ose procesin paqeje Helsinki 2005.

Librat e mësimit kombëtar për fëmijët e Aceh nuk shpjegojnë pse rajoni i tyre u sulmua më parë nga ushtria, pse dhjetëra mijëra banorë humbën jetën, ose çfarë kuptimi kanë simbolet dhe institucionet pas-konfliktit (si flamuri dhe komisioni KKR i Aceh).

Kjo nuk është thjesht një hapje në kurrikulë, por një formë e harresës së sponsorizuar nga shteti ose “harresë të lejuar nga shteti”—politikë zyrtare që sistematikisht injoron ose fshin historinë e errët nga hapësira publike, përfshirë arsimin. Shteti në mënyrë institucionale heq fragmente të historisë së errët që janë të rëndësishme për përgjegjshmëri dhe pajtim.

Harresa e sponsorizuar nga shteti shfaqet gjithashtu në formën e shkollave popullore. Programi i nisur nga qeveria qendrore si një zgjidhje për arsimin gjithëpërfshirës është duke krijuar tensione të reja në Aceh.

Arsyeja është se pothuajse nuk ka konsultime formale me aktorët lokalë të arsimit: dayah, udhëheqësit e arsimit, komunitetet tradicionale, ose institucionet e zgjidhjes së konflikteve.

Nuk ka asnjë përpjekje për të futur narrativën lokale, historinë e konfliktit, ose vlerat e Açe në materialet mësimore. Edhe pse etiketohen si "popull", ky program ka potencialin të shndërrohet në një zgjerim të modelit të vjetër të shkollës kombëtare me një paketim të ri.

Ndërkohë, në zonat pas-konfliktit si Aceh, arsimi duhet të jetë rinovues: një hapësirë pjesëmarrëse që përmban përvojat e komunitetit. Shkolla Popullore duhet të jetë një hapësirë për diskutimin e paqes që është gjithëpërfshirëse, jo vetëm një shpërndarje fizike e ulëseve dhe librave.

Arsim për të kujdesur për ribashkimin

Ribashkimi nuk mund të jetojë në mungesë njohjeje. Ai kërkon një arsim reflektues dhe kontekstual. Domosdoshmërisht, kërkohet guxim politik për:

1. Integrimin e historisë së konfliktit të Acehut dhe procesit të paqes në mënyrë të qartë në kurrikulën shkollore, jo vetëm si shtesë teksti.

2. Ofrimin e hapësirës formale për narrativat lokale dhe kulturën e Acehut (histori lokale, vlera tradicionale, dhe përvojat e komunitetit) në sistemin arsimor.

3. Fortifikimin e institucioneve arsimore tradicionale dhe komunitare (dayah, shkolla popullore) si pjesë e barabartë në ekosistemin arsimor.

4. Bërjen e mësuesit jo vetëm si instruktor i materialeve standarde, por edhe si agjent i rimëkëmbjes shoqërore i trajnuar për të kuptuar kontekstin pas-konfliktit.

Për qeverinë e Acehut, arsimi duhet të ndryshojë nga vetëm një program burokratik në një strategji kulturale-politike. Për qeverinë qendrore, zbatimi i autonomisë së arsimit në Aceh është një detyrim ligjor që duhet të miratohet.

Ndërkohë, për komunitetin ndërkombëtar, shumë hulumtime tregojnë se paqja pa mbikëqyrje është e rrezikuar të dëmtohet. Prandaj, është koha që komuniteti ndërkombëtar të rikthehet—përmes bashkëpunimit në kërkim, mbështetjes teknike, ose forumeve të politikave—që të drejtat e arsimit për paqen në Aceh të mos injorohen më.

Institucione si UNESCO, UNDP, ICTJ, dhe UNICEF gjithashtu mund të ndihmojnë në hartimin e kurrikulave bazuar në vlerat e paqes lokale ose të trajnojnë mësuesit në mësimdhënie të ndjeshme ndaj konflikteve.

Nga ana tjetër, shoqëria civile e Acehut (akademikët, mësuesit, dhe aktivistët) gjithashtu duhet të përfshihet duke ripërcaktuar narrativën e Acehut, dhe duke e bërë arsimin një fushë të re për luftën për drejtësi historike.

Paqja dhe ribashkimi nuk janë pasuri trashëgimore që trashëgohen automatikisht. Ato duhet të mësohen, të përkthehen në kurrikula dhe praktika arsimore, që të jenë të lidhura ngushtë me jetën e përditshme dhe të vazhdojnë në kohë të gjatë.

---