Armë, batuta dhe trolla: Dezinformimi dhe censura po formësojnë konfliktin India-Pakistan

“Në luftën për informacion, perceptimi është fusha e betejës. “

Origjinalisht i botuar në Global Voices

Sekretari, Ministria e Punëve të Jashtme, Z. Vikram Misri, duke informuar median për Operacionin Sindoor në Qendrën Kombëtare të Mediave, në New Delhi më 07 maj, 2025. Imazhi nga Wikipedia nga Zyra e Informacionit për Shtyp në emër të Ministrisë së Mbrojtjes, Qeveria e Indisë. Publik Domain.

Militantët vranë 26 turistë në Pahalgam në Kashmirin e administruar nga India më 22 prill, duke rritur tensionet midis Indisë dhe Pakistanit dhe duke sjellë dy vendet në prag të luftës. India u fajësoi Pakistanin për sulmin ndërsa Pakistan i mohoi akuzat dhe kërkoi një hetim të paanshëm të incidentit, por ai nuk u krye.

Armiqësitë u rritën midis dy fuqive bërthamore, duke u shndërruar në një krizë diplomatike. Kjo kulmoi në bombardim kufitar në të dyja anët për katër ditë, duke u përfunduar me një marrëveshje ndalim zjarri më 10 maj.

Krahasuar me dy luftërat e fundit (1965 dhe 1971), kësaj here beteja reale u zhvillua në hapësirat online dhe mediat elektronike me një përplasje të dezinformimit dhe mashtrimit nga të dyja palët. Ajo e intensifikoi situatën duke përhapur konfuzion përmes videove dhe imazheve të gjeneruara nga AI, si dhe memesh fyese dhe mizogine, duke nxitur mosbesim, frikë, urrejtje dhe zemërim mes publikut.

Një tsunami i dezinformimit

Menjëherë pas incidentit në Pahalgam, media indiane filloi një fushatë masive kundër Pakistanit dhe vazhdoi të përsëritte se India do të hakmerrej. Më 30 prill, lajme filluan qarkullonin në rrjetet sociale që India kishte sulmuar Sialkot, një qytet në provincën Punjab të Pakistanit, të cilën më vonë e hodhën poshtë si një video nga Gaza.

Mes dezinformimit që qarkullonte në atë kohë, më 7 maj, India sulmoi Kashmirin e administruar nga Pakistan me disa raketa, duke vrarë të paktën 31 persona, përfshirë një fëmijë tre-vjeçar. Ushtria e Pakistanit u përgjigj, dhe në orët e para të 8 majit, Ministri i Informacionit Atta Tarrar njoftoi se flamuj të bardhë (simbol i armëpushimit) u ngritën nga postet e kontrollit indiane në Linjën e Kontrollit (LoC). Një video me një vulë datash u publikua për të mbështetur pretendimin, por përdoruesit indianë në rrjetet sociale përdorën fotografi nga një video tjetër, duke sugjeruar se Pakistan po përhapte gënjeshtra.

Një valë e dezinformimit u përhap nëpër kanalet televizive indiane më 8 maj, së bashku me sirena të zëshme, prezantues të bërtitur dhe qarkullimin e videove të rreme. Media lajmesh bëri një maratonë lajmesh të sajuara duke pretenduar se porti kryesor i Pakistanit në Karachi ishte shkatërruar, kryeqyteti Islamabad ishte kapur, kreu i Shtabit të Ushtrisë së Pakistanit Asim Munir mund të kishte arrestuar, dhe se grupi i ndaluar separatist Baloch Liberation Army (BLA) kishte marrë kontrollin e Quetta, kryeqytetin e Balochistanit. Asgjë nga kjo nuk ishte e vërtetë.

Media online indiane Jaipur Dialogues, me 459.3k ndjekës në X, shpalosi drejtpërdrejt axhendën nacionaliste:

Në luftën e informacionit, perceptimi është fusha e betejës. Nëse lajmet dëmtojnë Pakistanin — të vërteta apo të rreme — i rritni. I postoni. I ndani. I bëni virale. Le të përhapet paniku nëpër kufi.

Nëse lajmet dëmtojnë Indinë — edhe nëse janë të vërteta — i varrosni. I shtypni. I çmontoni para se të përhapet… pic.twitter.com/YMrpEFa0P1

— The Jaipur Dialogues (@JaipurDialogues) 8 maj, 2025

Një numër postimes të rreme të shpërndara online nga llogari të mediave sociale pakistaneze, duke përfshirë pretendime për sulme dronësh mbi një post ushtarak në Jalandhar, shkatërrimin e pikave të kontrollit ushtarak indian, dhe sulme ndaj civilëve në Bazën Ajrore Ambala në Haryana, Indi. Të gjitha këto pretendime u mohuan më vonë.

Shumë video të gjeneruara nga AI gjithashtu u shfaqën. Një nga këto video tregonte në mënyrë të rremë Drejtorin e Përgjithshëm të Marrëdhënieve Publike të Shërbimeve Ndërmarrëse (ISPR) Lt Gen Ahmed Sharif Chaudhry duke pranuar humbjen e dy avionëve luftarakë. Kjo pretendim u mohoq nga Boom, një platformë e pavarur indiane për kontrollin e fakteve.

Fasi Zaka, një komentues mediatik dhe profesionist i politikës publike nga Pakistani, foli me Global Voices përmes një aplikacioni mesazhesh rreth mënyrës se si dezinformimi është bërë norma e re:

Lufta për informacion tani është jashtëzakonisht e rëndësishme pasi betejat bëhen më të ashpra, më intensive, dhe të mbështetura nga teknologjia që ju lejon të përdorni armë shumë të rrezikshme nga distanca të mëdha. Ju nuk jeni më në afërsi të vendeve ku dërgoni municionin tuaj. Në këtë lloj situate, përdorimi i informacionit të rremë për të mbushur vakumin ku mungon informacioni i saktë është bërë praktikë standarde në epokën e mediave sociale, ku kufijtë nuk kanë asgjë kuptim për informacionin e keq që udhëton. Informacioni sintetik i krijuar me dashje dëshmohet të jetë i dobishëm për të demoralizuar popullatat që thjesht shpresojnë të mbeten të sigurt. Dezinformimi është gjithashtu i përshtatshëm sepse nuk i nënshtrohet asnjë rregulli të luftës, pasi shpesh vjen pa një sponsorizues të identifikuar. Është një mjet i rrezikshëm — por fatkeqësisht, tani është pjesë e qartë e arsenali të luftës.

Që nga sulmi në Pahalgam, shumë ekspertë kanë shqetësuar seriozisht për sjelljen dhe standardet profesionale të medias indiane dhe pakistaneze. Ngjarja gjithashtu theksoi se si platformat digjitale kanë u bëjnë terren të ri luftimi, ku narativat formohen dhe manipulohet përmes imazheve dhe klipave të shkurtra video.

Influencuesit dhe YouTuberët kanë vendosur banorët e Srinagarit dhe zonave të tjera në rrezik duke përgjuar për besnikërinë e tyre ndaj Indisë. Këto video, të cilat kanë marrë miliona shikime, kontribuojnë në një narrativ të rrezikshëm dhe polarizues kundër popullit Kashmiri.

Kontrolluesit e fakteve indiane dhe shoqëria civile kundërshtojnë

Ndërsa pjesë të mëdha të medias kryesore indiane kanë përhapur narrativa të pa verifikuara, disa aktorë të shoqërisë civile indiane dhe gazetarë të pavarur kanë kundërshtuar aktivisht valën e dezinformimit. Platformat si Alt News, BOOM Live dhe The Wire kanë verifikuar pretendime virale që vijnë nga burime indiane dhe pakistaneze, me qëllim të frenimit të tensioneve komunitare. Gazetari Mohammed Zubair, bashkëthemelues i Alt News, për shembull, ka hedhur poshtë një pretendim të përhapur gjerësisht rreth dorëzimit të ushtrisë indiane:

Video e vjetër nga viti 2019. pic.twitter.com/2jxfY05t2T

— Mohammed Zubair (@zoo_bear) 7 maj 2025

Ai gjithashtu sfidoi narrativat se porti i Karaçit ishte marrë, gjë që detyroi disa media kryesore të kthejnë mbrapsht pretendimet e tyre dhe të kërkojnë falje për publikun, duke pranuar se raportet nuk ishin verifikuar:

Pretendimet e rreme për ‘Portin e Karaçit’ që është shkatërruar vazhdojnë të lulëzojnë në rrjetet sociale. Një foto e vitit 2020 e një sulmi ajror izraelit në Rafah tani është virale si pasojë e një sulmi nga INS Vikrant | @onkeyta_ https://t.co/aNQ89ZUeLX

— Mohammed Zubair (@zoo_bear) 10 maj 2025

Organizatat ndërkombëtare të verifikimit të fakteve gjithashtu monitoruan dhe analizuan postimet virale që qarkullonin online.

Gazetarët dhe aktivistët për të drejtat digjitale ishin përgjigjur vazhdimisht njerëzve që të mos besonin gjithçka që po dilte online ose ta amplifikonin pa e verifikuar. Fondacioni i të Drejtave Digjitale nga Pakistan krijoi një udhëzues të hollësishëm për të verifikuar lajmet e rreme në mes të tensioneve.

Abdul Latif Khan, një Kapiten i pensionuar i Grupit nga Forcat Ajrore të Pakistanit, i tha Zërit Global:

Propaganda ka qenë gjithmonë pjesë e luftës, nga viti 1965 deri në 1971, me media të kontrolluara nga shteti në të dy vendet duke shtyrë narrativat zyrtare. Sot të dy ushtritë kanë krijuar degë mediatike për të përhapur narrativat e tyre.

Censura në mes të luftës

Nën Ligjin e Teknologjisë së Informacionit të Indisë (ITA) të vitit 2000, qeveria indiane kërkoi platforma të tilla si YouTube, Meta dhe X që të bllokonin më shumë se 8,000 llogari që vijnë nga Pakistani, duke i akuzuar për përhapje propaganda. India gjithashtu kërkoi YouTube që të bllokonte disa kanale lajmesh bangladeshe — Jamuna TV, Ekattor TV, BanglaVision, dhe Mohona TV — me arsyetimin se ato kërcënojnë sigurinë kombëtare dhe rendin publik të Indisë.

Fondacioni për të Drejtat Digjitale (DRF) publikoi një raport mbi Geobllokimin dhe kufizimet në kanalet e YouTube të gazetarëve të njohur, influencuesve, kanaleve të lajmeve dhe artistëve në Indi. Në Pakistan, nën Ligjin për Parandalimin e Krimeve Elektronike (PECA) të vitit 2016, një zyrtar i lartë nga Autoriteti Kombëtar i Bazës së të Dhënave dhe Regjistrimit (NADRA) u arrestua për shprehje anti-ushtarake në një grup WhatsApp.