Bashkimi i medias publike: përse është i rëndësishëm?

Deputet do të votojnë projektin për krijimin e një mbikëqyrjeje që do të bashkojë France Télévisions, Radio France dhe INA më 30 qershor dhe 1^er korrik – pa u ditur në këtë fazë nëse grupi France Médias Monde (France 24 dhe RFI) do të bëjë pjesë ose jo. Personeli i Radio France, i cili kundërshton këtë, do të hyjë në grevë të pakufizuar nga data 26 qershor, ata të France Télévisions nga data 30 qershor. E mbështetur nga Emmanuel Macron që nga viti 2017 dhe sot nga ministrja e kulturës Rachida Dati, a është kjo bashkim i justifikuar?

Projekti i bashkimit të medias publike është duke u përgatitur për t’u shqyrtuar nga Kuvendi. Por çfarë përgjigjesh mund të japë ky projekt «Big is Beautiful» ndaj sfidave të medias së medias publike? Rishikimi i zhvillimit të medias publike, sukseseve dhe kufijve të saj aktualë thekson sa shumë duket se përparon nevoja politike mbi urgjencën digjitale.

Në vitin 1974, ORTF u nda në tre entitete për të futur pak konkurrencë dhe diversitet midis kanaleve. Liberalizimi i medias, pra e drejta për të krijuar radio dhe televizione private, ndodhi dhjetë vjet më vonë, midis viteve 1982 dhe 1986, dhe më pas u ndoq nga privatizimi i TF1 në vitin 1987. Që atëherë, media publike po humb gradualisht imazhin e saj si televizion shtetëror dhe po vendoset si një alternativë ndaj ofertave private të televizionit. Kjo veçori nuk e ka lënë më pas, gjë që do të lejojë bashkimin e saj gradualisht.

Në vitin 1992, France Télévision (atëherë pa s) lind nga bashkimi i dy kanaleve kryesore publike. Në të njëjtin vit, frekuenca e La Cinq, e cila ishte në faliment, iu dha shërbimit publik, një mënyrë për të kompensuar privatizimin e TF1. Me lançimin e TNT-së në vitin 2005, France 4 plotëson ofertën e kanaleve të France Télévisions dhe France 5 merr përsipër frekuencën e pestë që ndante me Arte.

Pastaj do të duhet gjithmonë të theksohet veçoria e medias publike, gjë që do ta çonte presidentin Sarkozy, në vitin 2008, të frymëzohej nga modeli i BBC-së gjatë heqjes së reklamave në France Télévisions pas orës 20:00. Në vitin 2016, Les Républicains (LR) propozuan krijimin e një «BBC franceze», domethënë bashkimin e radios dhe televizionit publik, propozim i cili u ripërsërit në programin e Emmanuel Macron në vitin 2017, duke hapur një kapitull që pritet të mbyllet në vitin 2026, me fillimin e shqyrtimit më 23 qershor 2025, të projektligjit për reformën e ligjit të medias së vitit 1986 që synon të krijojë mbikëqyrjen «France Médias» (bashkimi i France Télévisions, Radio France dhe INA).

Por nuk do të ketë kurrë një «BBC franceze» sepse mediat publike evropiane janë shumë të ndryshme nga një vend në tjetrin dhe janë të rregulluara secila në mënyrë të veçantë, liberalizimi i medias në Evropë ka ndjekur një shumëllojshmëri rrugësh.

BBC-ja, për shkak se është dhënë si shembull, ka studiot e saj të veçanta, kontrollon të drejtat mbi programet që financon, dhe ka një aktivitet tregtar ndërkombëtar që kontribuon në furnizimin me përmbajtje të transmetuesve të saj britanikë. France Télévisions, përkundrazi, ka detyrimin të përdorë fillimisht prodhues të pavarur kur financon programe, kjo për të mbështetur diversitetin e krijimtarisë franceze, dhe nuk ka mundur të zhvillojë një katalog të rëndësishëm përmbajtjesh audiovizuale të cilat kontrollojnë të drejtat dhe që mund t’i shfrytëzojnë në mënyrë tregtare. Ligji i ri, nëse miratohet, do të nxjerrë në pah France Médias, një shoqëri mbajtëse unike, por jo një BBC të re, me disa sfida të identifikuara: një sfidë ekonomike dhe strategjike, një sfidë editoriale, një sfidë politike.

Audiovizuali në kohën e platformave: sfida ekonomike dhe strategjike

Me shfaqjen e platformave globale në muzikë dhe podcast (Spotify), në video (Netflix), aktorët kombëtarë të audiovizualit (radio, televizion) janë të detyruar të përshtaten shpejt. Në fakt, struktura e tregut është shpejt evoluar sepse janë shfaqur aktorë të rinj dhe të globalizuar, por edhe sepse po ndodh një ndryshim i shpejtë i praktikave në favor të konsumit sipas kërkesës. Nëse balanca midis platformave globale dhe aktorëve kombëtarë shpesh është duke u vënë në shënjestër, mbetet që shfaqja e France Médias nuk duhet të ndryshojë situatën. Në fakt, Radio France si dhe France Télévisions tashmë janë ndër prodhuesit kryesorë të përmbajtjes audiovizuale franceze dhe Netflix dhe pasuesit e saj nuk kanë për qëllim t’i zëvendësojnë. Tek të parët, oferta shumë franceze, tek të dytët oferta e globalizuar. Sfida ekonomike dhe strategjike e një audiovizuali publik të bashkuar është pra të kërkohet diku tjetër.

Logjika e një afërsi midis një specialisti të arkivave audiovizuale, një grupi radioje dhe një grupi televiziv nuk është vetvetiu e qartë. Ajo do të ishte nëse tre grupet e bashkuara mund të ndërmarrin një strategji agresive reklamuese, por mundësitë e audiovizualit publik në këtë fushë janë shumë të kufizuara (reklama është e kufizuar në Radio France, ajo është e ndaluar në kanalet e France Télévisions në momentin më të mirë, atë të kohës së primetime).

Prandaj mbetet një parashikim për « platformizimin », termi që përdoret për të përshkruar mënyrën se si përdoruesit, prodhuesit e përmbajtjes dhe teknologjitë ndërveprojnë në ekosisteme që krijojnë vlerë. Në një platformë të vetme të audivizualit publik, një përdorues i internetit tërhequr nga një ofertë audio mund të kalojë tek programet video, duke formuar kështu zakonet e tij në shërbimin që do të bëhej, nëse nuk është i vetmi, të paktën një nga portat kryesore të hyrjes në konsumimin e përmbajtjeve audivizuale në kërkesë. Ky superportail mund të bashkojë edhe ofertat e partnerëve të tjerë, siç bën tashmë France.tv, platforma e videove në kërkesë të France Télévisions.

Në fund të fundit, modeli Salto, me bashkërenditjen e mediave më shumë, partnerët e mëdhenj privatë më pak. Por zbatimi i një strategjie të tillë nuk kalon domosdoshmërisht përmes një bashkimi.

Sfida editoriale: bashkërenditja dhe shkathtësia

Në fushën e informacionit, France Télévisions dhe Radio France tashmë kanë dëshmuar aftësinë e tyre për të punuar së bashku pa qenë të bashkuara, me një rezultat të dukshëm, suksesi që nga viti 2016 i ofertës së përgjithshme France Info në internet. Uebfaqja dhe aplikacioni i saj bashkojnë përmbajtjet e redaksioneve të dy grupeve dhe imponohen si një portë e informacionit për audivizualin publik, me një sukses të madh në audiencë. Kjo nuk është rasti i kanalit të informacionit të vazhdueshëm France Info, i lançuar në të njëjtin vit nga France Télévisions dhe që bashkon më pak se 1 % të audiencës së TNT-së pas dhjetë vjetësh. France Info, radiostacioni, tregon gjithashtu performanca shumë të mira, në një kontekst konkurrues, padyshim, më i favorshëm pasi nuk ka, përballë saj, konkurrentë privatë në informacionin e vazhdueshëm. Bashkimi i tyre në një grup të vetëm nuk duhet të ndryshojë situatën nëse oferta nuk evoluon.

Bashkimi i radiostacionit dhe televizionit publik mund të shpejtojë, nga ana tjetër, zbatimin e një oferte të dytë bashkëkohore, ICI, e lançuar në vitin 2025, e cila bashkon programet lokale të redaksioneve të France 3 në rajon dhe të radiostacioneve lokale të Radio France (ish-reti France Bleu). Do të ishte, përsëri, krijimi i një portali unik për qasjen në informacion, këtë herë lokal.

Shembulli i France Info tregon gjithashtu se bashkimi nuk është një paraprak për zbatimin operacional të ofertave të tilla dhe se shkathtësia mbetet një avantazh kryesor për të garantuar suksesin e ofertave online. Kështu, Radio France ka arritur të vendoset në dëgjimin e podkastëve në Francë me riprodhje të programeve të saj dhe me podkastë natyrore, në atë masë sa tani po bashkon, nga aplikacioni i saj, ofertën e podkastëve frëngofonë nga audivizuali publik (Radio France, Arte Radio, por edhe radiostacioni kanadez, RTBF belg).

Arte.tv ka sjellë në pah një ofertë video në kërkesë me dimension evropian, pa mjetet e një Netflix, por me një parashikim të fortë editorial për dokumentarët dhe serialet nordike. Nga kjo pikëpamje, rëndësia e mbledhjes së grupeve audiovizuale publike do të varet kryesisht nga aftësia e ekipeve të reja për të imagjinuar një projekt editorial që bashkon dhe përshtatet me platformat e ndryshme të transmetimit, gjë që një projekt ligji sigurisht nuk mund ta parashikojë.

Megjithatë, këto qasje konvergjente, që bazohen në sinergji ndërmjet mediave të ndryshme, shpesh janë të destinuara të dështojnë. Më i fundit është miratuar nga Vincent Bolloré, i cili donte ta bënte Vivendi një grup konvergjent, para se ta ndajë për t’u rikthyer në pavarësi për secilin prej mediave të tij.

Sfida politike: çështja e informacionit

Në fund, sfida politike shfaqet si më e dukshmja. Është e nevojshme të kemi një audiovizual publik të fuqishëm në fushën e informacionit, dhe mbledhja e redaksioneve të France Télévisions dhe Radio France krijon një gjigant në universin e gazetarisë audiovizuale: më shumë se 3,500 gazetarë. Sigurisht, ky potencial duhet të nuancojë, sepse Radio France si dhe France Télévisions kanë detyrime për mbulim lokal dhe France Télévisions është gjithashtu e pranishme në territorin e jashtëm. Kjo megaredaksi është kështu e shpërndarë në të gjithë territorin kombëtar, por është edhe forca e saj. Në Shtetet e Bashkuara, zhdukja e shpejtë e titujve të shtypit lokal dhe gazetarëve të tyre nuk parashikon diçka të mirë për demokracinë. Në Francë, audiovizuali publik mund të shmangë këtë skenar, edhe nëse duhet shpresuar që shtypi lokal të kalojë me sukses në epokën digjitale të plotë.

Në fushën e informacionit, mbledhja e redaksioneve ka kuptim sepse konkurrenca, kur linjat editoriale nuk janë shumë të ndryshme, çon në shumëfishimin e duplikimeve në dëm të diversitetit të temave të trajtuara. Për këtë, gazetarët duhet të bëhen gjithnjë e më shumë të gjithanshëm nëse duan të jenë në gjendje të punojnë për Internetin, radio dhe televizionin. Por një shpërndarje më e mirë e burimeve lejon të trajtohet më mirë çdo temë, ose më shumë tema.

Rreziku i shumëanshmërisë, nga ana tjetër, është mundësia për të bërë më shumë me më pak. Apo, buxhetet e medias publike janë të kufizuara për disa vite. Nëse ky detyrim do të imponohej, bashkimi nuk do të rrisë shumëllojshmërinë dhe cilësinë e ofertës së informacionit të medias publike, përkundrazi. Së fundi, nuk duhet përjashtuar mundësinë e një qeverie shumë pak liberale, siç ka ndodhur në demokracitë e tjera. Presioni mbi drejtuesin e vetëm të medias publike do të jetë atëherë i madh.