Besimi i ulët ndaj juntës së Mianmarit, komunitetet lokale ofrojnë ndihmë të drejtpërdrejtë për viktimat e tërmetit

Junta është akuzuar për kufizimin e rrjedhës së ndihmave drejt komuniteteve të prekura nga katastrofa

Origjinalisht i botuar në Global Voices

Automjete ndihme nga Qendra e Ndihmës për Punëtorët Migrantë në Chiang Rai duke shkuar drejt Mandalay. Foto nga faqja e Facebook-ut të Suebsakun Kidnukorn

Kjo artikull nga Patchsita Rungrojtanakul u publikua fillimisht nga Prachatai, një faqe lajmesh e pavarur në Tajlandë. Një version i redaktuar është ripublikuar nga Global Voices nën një marrëveshje për ndarjen e përmbajtjes.

Grupet e vogla të tajlandezëve dhe qytetarëve të Myanmarit në Tajlandë po punojnë pa u lodhur për të mbledhur donacione dhe i dorëzojnë ato te viktimat përmes rrjeteve të bazuara në komunitet, pas tërmetit me magnitudë 7.7 që u fokusua në Sagaing dhe Mandalay, Myanmar, më 28 mars 2025, duke besuar se ndihma e dërguar nga junta e Myanmar mund të mos arrijë kurrë tek ata që vërtetë kanë nevojë.

Junta e Myanmarit ka qenë në gjendje të ofrojë vetëm ndihma të kufizuara për publikun, ndërsa vazhdon të luftojë një luftë civile. Ndërsa junta deklaroi armëpushje më 2 prill, për shkak të dëmeve të gjerë nga tërmeti, ajo ka pasur pak efekt, me sulme ajri që vazhdojnë në zonat e kontrolluara nga forcat e opozitës, duke përfshirë sulmet ndaj atyre që janë prekur nga katastrofa.

Një muaj pas katastrofës, numri i të vdekurve kishte arritur në 4,461, me 11,366 të plagosur, sipas një raporti të Zërit Demokratik të Birmës, i cili citonte të dhëna nga qeveria ushtarake, Qeveria Kombëtare e Bashkimit (NUG), dhe burime të besueshme mediatike.

Ndërsa besohet se ndihma në nivel bazë është një nga mënyrat më efektive për të ndihmuar, ekspertët dhe organizatorët thonë se këto rrjete duhet të mbeten të fshehta nga autoritetet e Mjanmarit, dhe disa përpjekje ndihme po përballen me sfida logjistike.

Pengesa e juntës dhe pengesat logjistike janë bërë edhe më të kufizuara ndërsa përpjekjet humanitare kalojnë në fazën e rindërtimit. Viktimat tani nuk kanë nevojë vetëm për para dhe furnizime, por edhe për materiale më të mëdha për të rindërtuar shtëpitë dhe jetët e tyre.

Nga Samut Sakhon te Sagaing

“Normalisht, e premtja është dita ime e lirë. Po pushoja në divanin e zyrës. Por kur ndjeva tërmetet, menjëherë e kuptova se çfarë kishte ndodhur,” tha Ko Zaw, një burrë 44-vjeçar nga Dawei.

Ko Zaw ka jetuar në Tajlandë që nga adoleshenca e tij. Fillimisht, ai nuk fliste asnjë fjalë tajlande, por pas 20 vjetësh, ai mund të komunikojë rrjedhshëm pa ndërmjetësues.

Të nesërmen, ai dhe rreth gjashtë miq filluan të mblidhnin donacione dhe ngritën TBH 10,000 (USD 300). Deri më tani, shuma totale ka arritur TBH 400,000 (USD 12,250) — jo shumë, duke marrë parasysh se është mbledhur nga punëtorë migrantë që vetë përballen me shumë vështirësi në Tajlandë.

Ko Zaw tha se disa dhuruan vetëm disa qindra baht përmes transferimit bankar, ndërsa të tjerë shkruan me makinë për t’i dorëzuar paratë drejtpërdrejt. Në disa fabrika ose kompani, punëtorët bashkuan paratë e tyre për të kontribuar me shuma në mijëra ose madje dhjetëra mijëra baht.

Ko Zaw tha se grupi i tij shpërndau fondet në Sagaing dhe Mandalay përmes zyrtarëve të NUG, qeverisë civile në mërgim. Ai shtoi se ata gjithashtu dërguan ndihma shtesë në Sagaing përmes anëtarëve të Forcës së Mbrojtjes së Popullit, krahut të armatosur të NUG-së.

Aktualisht, shumica e rajonit të Sagaing është nën kontrollin e forcave të rezistencës pro-demokraci. Sipas një hetimi të BBC-së të vitit 2024, “ushtria ka kontroll të plotë vetëm mbi 21 për qind të territorit të Mjanmarit,” ndërsa “ushtrat etnike dhe një mozaik i grupeve të rezistencës tani kontrollojnë 42 për qind të sipërfaqes së vendit.”

Mosbesimi ndaj juntës

Kur u pyet pse zgjodhi të dërgonte fonde tek rezistenca, Ko Zaw iu përgjigj menjëherë: për të, mosbesimi ndaj juntës është thjesht arsye e zakonshme.

Të gjithë e dinë që për më shumë se 70 vjet që Burma ka qeveri ushtarake, ata kanë futur para në xhepat e tyre. Ata nuk ndihmojnë njerëzit dhe ne nuk mund ta kontrollojmë.

Për të provuar besueshmërinë e rezistencës, ai tregoi foto të dhurimeve të dorëzuara prej tyre, me fytyrat në imazhe të zmadhuara paraprakisht.

Khin Omar, një themelues i organizatës së të drejtave të njeriut Progressive Voice, diskutoi rolin e ndihmës ndërkufitare në një forum publik që shënon një muaj që nga tërmeti, organizuar nga Fakulteti i Shkencave Shoqërore, Universiteti i Chiang Mai.

Ky grup ka marrë shumë pak ndihmë humanitare nga komuniteti ndërkombëtar. Ata janë të detyruar të ikin nga sulmet ajrore dhe situatat e konfliktit, dhe ushtria ka bllokuar ndihmën që duhet të dërgohet tek ata që ikin nga lufta.

Ka vetëm mbështetje nga donatorë me mendësi të ngjashme. Për më tepër, ekzistojnë donatorë që punojnë me shoqërinë civile dhe organizata në komunitete lokale, ofrues të shërbimeve shëndetësore të grupeve etnike, ose atë që mund të quhet ndihmë ndërkufitare jozyrtare. Kjo ka rezultuar të jetë metoda më efektive për dhënien e ndihmës grupeve më të cenueshme në vend gjatë katër viteve të fundit.

Lojtarët kryesorë: komunitetet e punëtorëve

Në Chiang Mai, një zonë me një popullsi të konsiderueshme migrantësh nga Mianmari, Sanimthoon (“Kështjella e Kapitalit”), një restorant i vogël burmes, është bërë një aktor kyç në koordinimin e përpjekjeve të ndihmës humanitare në nivel bazë.

Pesë ditë pas tërmetit, faqja e tij në Facebook njoftoi donatorët se sasia e dhurimeve të dërguara në secilën zonë do të varet nga kushtet në atë zonë dhe kapaciteti i shpërndarjes së rrjetit të vullnetarëve. Shumica e vullnetarëve lokalë janë të rinj që përballen me rrezikun e arrestimit ose shërbimit të detyruar ushtarak.

Sanimthoon rregullisht jep azhurnime mbi përpjekjet e vazhdueshme të ndihmës, duke përfshirë transferimin e fondeve përmes rrjeteve të punës në Sagaing dhe Mandalay, dhe përmes grupeve të mësuesve në Naypyidaw për shpërndarje të mëtejshme. Ata gjithashtu informojnë donatorët për atë që do të mbulojë paratë e transferuara, duke përfshirë strehimet emergjente, rrjetet e gjarpërinjve të mushkonjave, dhe filtrat e ujit për fshatrat e largëta, si dhe kostot e transportit të mjekimeve nga Tajlanda në Mianmar.

Në këto azhurnime, emrat e vullnetarëve, komuniteteve dhe organizatave lokale në Mianmar nuk bëhen të ditura për arsye sigurie. Megjithatë, emrat e organizatave dhe rrjeteve në Tajlandë do të jepen me pëlqimin e tyre për të siguruar transparencë.

Në lidhje me transferimet e parave, ne mbajmë të fshehta emrat dhe identitetet e organizatave pritëse për arsye sigurie. Ndonjëherë, ne mund të transferojmë para drejtpërdrejt tek vullnetarët, por herë të tjera, duhet të kalojmë përmes ndërmjetësve në Tajlandë sepse zona është e vështirë, dhe madje edhe përfaqësuesit në Mianmar janë në rrezik.

Madje, edhe marrja e fotografive të parave të dhuruara mund të përdoret nga ushtria e Mianmarit si provë për të bërë arrestime. Prandaj, ne nuk kërkojmë nga vullnetarët të dërgojnë pas fotografi të dhurimeve. Nëse është në rregull që ata të dërgojnë më vonë fotografi, ata duhet të mbështeten gjithashtu në një lidhje interneti.

Sfidat logjistike

Suebsakun Kidnukorn, një lektor në Shkollën e Inovacionit Social, Universiteti Mae Fah Luang, dhe koordinator i Qendrës së Ndihmës për Punëtorët Migrantë të Chiang Rai, të cilën e themeloi gjatë pandemisë COVID-19, tha se ndihma humanitare për viktimat e tërmetit në Mianmar tashmë ka hyrë në fazën e rindërtimit, me një fokus të veçantë në strehim.

Kjo përfshin zonat e dëmtuara rëndë që duhet të rindërtohen dhe ato që mund të riparohen ende. Aktualisht, sendet më të nevojshme janë rrjeta për mushkonja, batanije dhe materiale për riparimin e shtëpive. Megjithatë, kur bëhet fjalë për vegla më të mëdha riparimi, transporti bëhet një sfidë për komunitetet në bazë, duke e bërë të domosdoshme marrëveshjet ndërqeveritare.

Ai kujton se pak pas tërmetit, Qendra e Ndihmës për Punëtorët Migrantë të Chiang Rai lançoi një fushatë emergjente ndihme, duke mbledhur oriz, ushqime të thata, shami dhe para. Nisma mori mbështetje të fuqishme nga rrjeti i punëtorëve migrantë në Mianmar dhe studentët e Mianmarit në Chiang Rai.

Artikujt e ndihmës nga Qendra u dërguan në komunitete në Mandalay dhe Sagaing, rajonet më të goditura, përfshirë qytetin Kyaukse në Mandalay. Tajlanda e Chiang Rai kufizon me qytetin Tachileik në Shtetin Shan të Mianmarit. Prej aty, mallrat mund të transportohen me kamion. Edhe pse kjo rrugë nuk kalon nëpër zona konfliktuale, i duhet më shumë se tre ditë për të arritur në destinacion.

Pengesa më e madhe për këtë përpjekje janë kushtet rrugore në Mianmar, të cilat u dëmtuan rëndë nga përmbytjet e vitit 2024.

Ne bashkëpunojmë me organizatat lokale që ofrojnë ndihmë. Kamionët kanë shenja të dukshme, dhe transportojnë sende të dukshme. Janë letra certifikimi [nga organizatat pritëse në destinacion].

Suebsakun konfirmoi se dorëzimi i ndihmës nuk kalon përmes qeverisë ushtarake, por emrat e organizatave pritëse ruhen për arsye sigurie.

“Jashtë qyteteve kryesore, ushtria tashmë kontrollon dhe përpiqet të bllokojë rrjedhën e ndihmës,” tha Dr Tun Aung Shwe, një mjek dhe përfaqësues i NUG në Australi. “Ata po gjejnë mënyra të tjera. Pra, po arrin atje, por po merr më shumë kohë.”

*Ky raport i publikuar nga Prachatai mbështetet nga IOM përmes Programit të Grantit të Raportimit të Migracionit.