Mirë se vini në Wider Europe, buletinin e RFE/RL-së që fokusohet në çështjet kyçe që shqetësojnë Bashkimin Evropian, NATO-n, dhe institucionet e tjera dhe marrëdhëniet e tyre me Ballkanin Perëndimor dhe lagjet lindore të Evropës.
Unë jam Redaktori i Evropës në RFE/RL Rikard Jozwiak, dhe këtë javë po thellohem në dy çështje: objektivat e reja të shpenzimeve të NATO-s dhe pse BE po pret Shtetet e Bashkuara kur bëhet fjalë për më shumë sanksione ndaj Rusisë.
Informim #1: Objektivat e Reja të NATO-s
Çfarë Duhet Të Dini: Minstrat e mbrojtjes të NATO-s takohen më 5 qershor në një takim të fundit ministror para samitit të madh vjetor të NATO-s më 24-25 qershor, kur udhëheqësit e 32 vendeve anëtare të aleancës ushtarake, duke përfshirë Presidentin e SHBA-së Donald Trump, do të mblidhen në Hagë.
Takimi është për një gjë vetëm: paratë. Kjo është koha kur zyrtarët do të bien dakord për objektivin e ardhshëm të shpenzimeve të NATO-s.
Ndërsa shumica e anëtarëve të aleancës tani shpenzojnë 2 përqind të PBB-së për mbrojtje, objekti i ardhshëm është 3.5 përqind në atë që quhet shpenzime të vështira, duke përfshirë aftësi ushtarake si tanket, raketat dhe municionet.
Sipas zyrtarëve të NATO-s që folën për RFE/RL, vetëm Spanja duket se ka probleme me objektivin kryesor prej 3.5 përqind, por pritet të japë dorëheqje në takimin ministror.
Spanja është një nga vendet e pakta që ende nuk e kalon bazën prej 2 përqind, duke arritur vetëm 1.28 përqind vitin e kaluar; rritja e shpenzimeve ushtarake që po shpresonte duket se është bllokuar për momentin.
Çështja në Madrid lidhet me premtimin e gjatë të qeverisë së majtë qendrore ndaj partnerëve të koalicionit për ta bërë katalanisht, baskisht dhe galicisht gjuhë zyrtare të BE-së — diçka që kërkon unanimitet ndërmjet vendeve anëtare të BE-së, të cilën Spanja nuk arriti ta sigurojë kur u diskutua në Bruksel më 27 maj.
Ndërsa çështja nuk është ende plotësisht hedhur poshtë, asnjë datë nuk është caktuar për një vendim të mundshëm mbi këtë çështje.
Background i Thellë: Objektivi prej 3.5 përqind nuk është gjëja e vetme që duhet të vendoset. Duhet të ketë gjithashtu një qëllim shpenzimesh prej 1.5 përqind të PBB-së për atë që mund të quhet objektiva të butë, duke rritur shpenzimet totale të mbrojtjes në 5 përqind të PBB-së.
Një nga çështjet kryesore tani, me negociatat që pritet të vazhdojnë deri në samit, është se çfarë mund të përfshihet në atë 1.5 përqind. Sigurisht që do të përfshinte rritjen e gatishmërisë civile dhe mbrojtjen kibernetike, por aleatët po lobojnë për të futur pothuajse gjithçka atje — thonë burime se Gjermania dëshiron të përfshijë financimin për transmetimin mediatik Deutsche Welle.
Ka dy pyetje të tjera që mund të mos zgjidhen shumë shpejt: koha e arritjes së objektivit dhe mënyra e saktë për ta arritur atë. Janë përmendur vitet 2032, por kjo mund të shtyhet deri në 2035, me zyrtarët që thonë se është joreale që çdo vend të rrisë shpenzimet e mbrojtjes para kësaj kohe pasi ka rritje të ulët dhe deficitë të konsiderueshëm buxhetorë.
Ka një diskutim të vërtetë mbi metodën e arritjes së qëllimit me zyrtarët e NATO-s që shtyjnë për një rritje të shpenzimeve prej 0.2 përqind çdo vit. Megjithatë, shumica e vendeve, nuk duan një plan të tillë të detajuar dhe preferojnë shpenzime në grumbuj kur para është në dispozicion. Kjo do të thoshte se shpenzimet e tyre të mbrojtjes mund të rriten ndjeshëm gjatë një viti kur ata bëjnë një porosi të madhe të tankeve ose avionëve, për shembull -- dhe në mënyrë ideale kjo do të vinte më afër afatit të qëllimit prej 3.5 përqind.
Zhytje në Detaje:
- Pra, ku qëndron Shtetet e Bashkuara në të gjithë këtë? Është Trump, pas të gjitha, ai që i ka theksuar aleatëve evropianë të NATO-s se ata duhet të shpenzojnë më shumë. Diplomatë evropianë me të cilët kam folur thonë se Uashingtoni thjesht dëshiron që 3.5 përqindja të shkruhet në Hagë dhe nuk është shumë i interesuar për atë që përfshin 1.5 përqindja tjetër.
- Por gjithashtu ekziston një marrëveshje e madhe transatlantike për të arritur. Shtetet e Bashkuara do të dëshironin që një shpenzim i mundshëm evropian për mbrojtje të përfitojë prodhuesit amerikanë të armëve. Por me zinxhirët e furnizimit të shtrënguar në Amerikën e Veriut, mund të bëjë kuptim të vendosen më shumë prodhim amerikan në Evropë. Në fjalë të tjera: blej amerikan, në Evropë. Mendoni për sistemet Patriot që do të prodhohen në Gjermani ose prodhimin e avionëve F-35 në Itali.
- Pra, çfarë rreth Ukrainës? Do të ketë të paktën një sesion të Këshillit të NATO-s-Ukrainë në ministrinë e mbrojtjes më 5 qershor, diçka që duket e pamundur në samitin e Hagës me prezencën e Presidentit ukrainas Volodymyr Zelenskiy që ende nuk është konfirmuar.
- Dje para takimit ministror, Grupi i Kontaktit të Mbrojtjes së Ukrainës (i njohur gjithashtu si grupi Ramstein), një aleancë prej 57 vendeve, do të takohet për të koordinuar ndihmën ushtarake për Kievin. Me Shtetet e Bashkuara që nuk janë më në krye, Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar tani janë bashkë-kryetarë të grupit me më shumë njoftime për ndihmë ushtarake që priten.
- Aleatët e NATO-s ofruan 50 miliardë euro për Ukrainën në vitin 2024, dhe synimi është të ofrojnë edhe 40 miliardë të tjera këtë vit. Më shumë se 20 miliardë euro janë premtuar deri tani, por ende ekziston frika se nuk do të arrihet qëllimi pasi vendet do të prioritizojnë mbrojtjen e tyre dhe Shtetet e Bashkuara kanë sinjalizuar se mund të mos dërgojnë më shumë armë në Kievin ndërsa kërkojnë një fund të negociuar të luftës.
Informacion #2: Sanksionet e ardhshme të BE-së ndaj Rusisë. Çfarë vjen më pas dhe kur mund të priten?
Çfarë duhet të dini: Kur Komisioni Evropian filloi të informojë shtetet e BE-së muajin e kaluar për paketën e ardhshme të sanksioneve që pritet të zbatohet ndaj Rusisë, vendet anëtare prisnin propozime konkrete të shkruara pasuese.
Ata ende po presin.
Normalisht, këto lloje dokumentesh -- në këtë rast rundi i 18-të i masave restriktive që nga fillimi i pushtimit të plotë të Kremlinit ndaj Ukrainës që u lançua më shumë se tre vjet më parë -- jepen vetëm disa ditë pas informimeve, ose "konfessionale" siç njihen në Bruksel.
Dokumentet përshkruajnë detaje rreth asaj që komisioni po shqyrton për qëllimin. Në radhë të parë, anëtarët e BE-së ofrojnë vijat e kuqe se çfarë janë të gatshëm të pranojnë pasi të gjitha sanksionet kërkojnë unanimitet.
Hekur e thellë: Pra, çfarë po pengon? Dy gjëra. E para është se disa shtete anëtare të BE-së -- duke përfshirë më të mëdhenjtë si Gjermania dhe Franca -- donin të prisnin dhe të shihnin si do të zhvilloheshin bisedimet paqeje më 2 qershor në Stamboll midis Rusisë dhe Ukrainës.
Disa zyrtarë të BE-së i thanë RFE/RL në kushte anonimiteti se nuk besojnë se Moska është serioze për të bërë përparim në negociata me Kievin dhe donin të prisnin dhe të shihnin rezultatet.
Përveç pajtimit për të shkëmbyer mijëra ushtarë të vdekur dhe të plagosur rëndë, të dy palët nuk bënë asnjë përparim drejt përfundimit të konfliktit më të gjatë dhe më vdekjeprurës të Europës që nga Lufta e Dytë Botërore.
Pastaj është Shtetet e Bashkuara. Deri tani, Presidenti Donald Trump ka shmangur të vendosë sanksione ndaj Moskës edhe pse ka kërcënuar ta bëjë këtë në shumë raste.
Arsyeja e dhënë është e njëjtë si ajo e europianëve: ai dëshiron t'u japë negociatave Rusi-Ukrainë çdo mundësi që të suksesshëm të përfundojnë.
Brukseli është në dëshpërim për të pasur Uashingtonin në bord për çdo sanksion të ri. Diplomatë evropianë thonë se janë të lehtësuar që SHBA-ja nuk e ka pranuar, të paktën deri tani, "një marrëveshje paqeje të nxituar dhe të keqe," ose që amerikanët thjesht nuk janë larguar nga çështja pavarësisht kërcënimeve. Dhe ndërsa pranojnë se sanksionet nuk janë më të sinkronizuara si gjatë administratës Biden, ata janë ende të etur për të koordinuar çdo raund të ardhshëm të masave për të maksimizuar ndikimin dhe mesazhin e tyre.
Sanksionet nga Uashingtoni gjithashtu mund të ndihmojnë në shtyrjen e disa vendeve të BE-së si Hungaria -- e drejtuar nga aleati i Trump, Viktor Orbán -- që të bashkohen me një valë tjetër masash pavarësisht se shprehin shqetësime për efektivitetin e tyre.
Zhytje në Detaje:
- Pra, çfarë do të përmbajë paketa e 18-të? Diplomatë të BE-së të njohur me dosjen shënojnë se një artikull i veçantë do të kërkonte miratimin amerikan: uljen e kufirit të çmimit të naftës ruse G7 në 45 dollarë. Kufiri ka mbajtur në 60 dollarë për vite me radhë edhe pse çmimet e naftës kanë tregtuar nën atë nivel.
- Ideja është që udhëheqësit do të bien dakord zyrtarisht të ulin kufirin e çmimit në të paktën 50 dollarë kur të mblidhen në Samitin G7 në Kanada më 15-17 qershor. Ministrat e financave të grupit nuk arritën një marrëveshje në maj pasi Uashingtoni rezistoi ndaj këtij hapi. Disa zyrtarë të BE-së i thanë RFE/RL se ata besojnë se mund të ketë lëvizje në këtë çështje së shpejti.
- Ashtu si paketa e 17-të e BE-së që u miratua më 20 maj, masat e reja përfshijnë vendosjen e më shumë personave në listën e zezë dhe synojnë flotën e hijeve ruse. Për këtë të fundit, BE-ja ka synuar më shumë se 300 anije që beson se Moska i përdor për të shmangur sanksionet, veçanërisht eksportin e naftës.
- Me rreth 600 anije të tjera që besohet se janë pjesë e flotës, qëllimi i masave të ardhshme është të shtojnë sa më shumë prej tyre të jetë e mundur edhe pse diplomatët evropianë pranojnë se është sfidë të gjesh prova që qëndrojnë në gjykatë duke dëshmuar se Kremlini po financon anijet.
- Pritet gjithashtu më shumë ndalime të vizave dhe ngrirje të pasurive, me BE-në që synon të shtojë edhe 100 individë dhe kompani të tjera në një listë të gjerë të atyre që janë sanksionuar, e cila tejkalon 2,400 shënime.
- Komisioni Evropian gjithashtu mund të propozojë rivendosjen e atyre që janë hequr më parë nga lista e zezë. Një hap tjetër mund të jetë goditja e diplomatëve rusë që janë caktuar në vende të ndryshme evropiane dhe dyshohen për spiunazh në emër të Moskës.
- Propozimi gjithashtu përfshin sanksione ndaj tubacioneve Nordstream që lidhin Rusinë me Gjermaninë. Asnjë gaz nuk po rrjedh nëpër to aktualisht, por Berlini ka shprehur dëshirën që masa zyrtare të zbatohen pasi disa bisedime kanë rifilluar në vend për përdorimin e tyre përsëri në rast se marrëdhëniet me Moskën përmirësohen.
- Ka gjithashtu një ide për të ndaluar më shumë se 20 banka ruse nga sistemi ndërkombëtar i pagesave SWIFT, edhe pse shumica e bankave të mëdha të vendit tashmë janë qëlluar.
- Po ashtu, mund të goditet fondi i investimeve të drejtpërdrejta të huaja të Rusisë, dhe blloku planifikon të prezantojë kufizime tregtare që do të pengojnë kompanitë evropiane të eksportojnë komponentë të ndryshëm industrialë që Rusia mund të përdorë për të furnizuar makinerinë e saj të luftës.
Shikimi Përpara
Më 4 qershor, Komisioni Evropian dhe Banca Qendrore Evropiane (ECB) do të japin dritën jeshile për Bullgarinë për të futur euro në 1 janar 2026. Pastaj, Bullgaria do të bëhet shteti i 21-të i BE-së nga 27 që do të miratojë monedhën e përbashkët. Mund të lexoni më shumë rreth asaj që Sofja ende duhet të bëjë dhe pse jo të gjithë në vend janë të lumtur për këtë hap këtu.
Kjo është e gjitha për këtë javë!
Liro të më kontaktoni për çdo nga këto çështje në X @RikardJozwiak, ose në email në jozwiakr@rferl.org .
Derisa të takohemi përsëri,
Rikard Jozwiak
Nëse ju pëlqeu ky informacion dhe nuk dëshironi të humbisni edicionin e ardhshëm, abonohuni këtu .
