BE dhe Kina arrijnë marrëveshje tarifore që mund të ulë tensionet dhe të riorganizojë furnizimin me minerale kritike

Pas dy ditësh negociatash intensive në Londër, Shtetet e Bashkuara dhe Kina njoftuan më 11 qershor një marrëveshje të re tregtare që premton të lehtësojë tensionet tarifore dhe të riorganizojë furnizimin me minerale strategjike, si tokat e rralla.

Ndërsa fokusi është tek dy ekonomitë më të mëdha të botës, efektet indirekte të kësaj marrëveshjeje pritet të ndjehen në vende si Brazili, i cili ka një rol ambivalent në gjeoekonominë globale: një fuqi bujqësore, por i varur nga inputet e jashtme për teknologji të avancuara dhe energji të pastër.

Marrëveshja përcakton mbajtjen e tarifave prej 55% nga Shtetet e Bashkuara mbi produktet kineze dhe vetëm 10% nga Kina mbi mallrat amerikane, një asimetrie që, sipas presidentit Donald Trump, pasqyron “avantazhin negociator” të Washingtonit. Pika më e rëndësishme e njoftimit është angazhimi kinez për të garantuar furnizimin e parakohshëm të tokave të rralla dhe magneteve industriale — lëndë të para thelbësore për prodhimin e automjeteve elektrike, turbinave të erës, çipave dhe pajisjeve të mbrojtjes.

Pasojat për Brazilin nuk do të jenë të mira

Për Brazilin, ky rivendosje globale shkakton tre pasoja kryesore: presion mbi aftësinë e tij për të konkurruar në tregjet bujqësore, urgjencën për të investuar në zinxhirë teknologjikë të pavarur dhe mundësinë për t’u bërë furnizues alternativ i mineraleve strategjike.

Pasojat e para tashmë shfaqen në sektorin që mbështet tradicionalisht mbivlerën tregtare të Brazilit: bujqësia. Ulja e tarifave kineze për produktet amerikane do të shkaktojë një zëvendësim të pjesshëm të furnizuesve, kryesisht në grurë dhe mish. Edhe pse Kina vazhdon të importojë sasi të mëdha nga Brazili, konkurrenca më e madhe e produkteve amerikane do të çojë në ulje çmimesh, duke kërkuar nga prodhuesi brazilian më shumë efikasitet në logjistikë, teknologji dhe diplomaci tregtare.

Në një kohë kur Brazili po përballet me pengesa për të rinovuar marrëveshjet me Bashkimin Evropian dhe me pengesa brenda Mercosur, humbja relative e hapësirës në tregun kinez — partneri i tij më i madh tregtar — do të dobësonte stabilitetin e bilancit të jashtëm. Marrëveshja midis Uashingtonit dhe Pekinit nuk e heq Brazilin nga tavolina, por e detyron vendin të ndryshojë pozicionin në tabelë.

Impikimi i dytë i marrëveshjes është më strukturor. Brazilit i duhet të importojë komponentë elektronike dhe minerale si nikel, toka të rralla dhe liti procesuar ose të rafinuar për të zhvilluar industritë e tij të tranzicionit energjetik, inteligjencës artificiale dhe mbrojtjes. Siç parashikojnë udhëzimet e reja, SHBA do të kenë prioritet në furnizimin kinez të tokave të rralla, duke bërë që vendet që nuk marrin pjesë direkt në marrëveshje, si Brazili, të përjetojnë vonesa, rritje të çmimeve dhe mungesë të këtyre inputeve.

Rritja e varësisë nga mallrat e para

Ky rrezik tregon dobësinë e integrimit të Brazilit në zinxhirët globalë të vlerës. Edhe pse ka rezerva të konsiderueshme minerale, vendi mungon një politikë industriale që të transformojë pasurinë gjeologjike në kapacitete prodhuese dhe teknologjike. Ndërsa Kina dhe SHBA negociojnë akses, sasi dhe parashikueshmëri, Brazili mbetet i varur nga eksporti i mallrave të papërpunuara dhe importi i produkteve me vlerë të lartë shtesë.

Pasojat e tretë lidhen me vetë rivendosjen e marrëdhënieve midis Kinës dhe SHBA-së, e cila mund të nxisë kërkimin për furnizues të alternativë. Brazili, nëse vepron me një vizion strategjik, mund të zërë këtë hapësirë si eksportues i mineraleve kritike dhe inputeve industriale, veçanërisht nëse shton vlerë në prodhimin e tij dhe nënshkruan marrëveshje bilaterale me vendet aziatike dhe evropiane që kërkojnë diversifikim burimesh.

Ka precedentë premtues. Në vitin 2023, Brazili nënshkroi memorandume mirëkuptimi me Indinë dhe Korenë e Jugut për kërkim të përbashkët në minierat e gjelbra. Në vitin 2024, ai diskutoi me Gjermaninë për vendosjen e qendrave të përpunimit të liti dhe tokave të rralla në Minas Gerais. Nëse këto iniciativa shpejtohen dhe shoqërohen me stimuj për industrializim, vendi mund të kthejë dobësinë aktuale në avantazh gjeoekonomik.

Marrëveshja e re SHBA-Kinë tregon një riorganizim të rrugëve të tregtisë globale, veçanërisht në sektorët më të ndjeshëm të ekonomisë së gjelbër dhe teknologjisë së lartë. Brazili nuk mund të mbetet më vetëm në rolin e furnizuesit të ushqimeve dhe mineraleve bazë. Duhet të ndërtojë një strategji shtetërore që përfshin diplomacinë tregtare, politikën industriale dhe investimet në shkencë të aplikuar.

Nuk është çështje zgjedhjeje midis Kinës dhe SHBA-së, por ndërtimi i autonomisë në një botë gjithnjë e më të fragmentuar. Brazili ka burime natyrore, kapital njerëzor dhe treg të brendshëm për t’u bërë protagonist — vetëm nëse heq dorë nga roli i spektatorit dhe merr një pozicion më aktiv dhe strategjik përballë ndryshimeve globale.