Filozofja Hannah Arendt na sfidon të rimendojmë qëllimin e arsimit në epokën e AI

Në eseun e vitit 1954 Krizat në Arsimin, filozofja gjermano-amerikane Hannah Arendt argumentoi se kriza mund të veprojë si një mundësi për të rivlerësuar pyetje që kanë prodhuar përgjigje të supozuara dhe të vjetëruara.

Arendt ishte e shqetësuar për mënyrën se si humbja e traditës dhe autoritetit në sferat më të mëdha shoqërore dhe politike u pasqyrua në adoptimin e mësimit të orientuar drejt fëmijëve në arsimin publik në Shtetet e Bashkuara.

Ajo argumentoi se, në arsim, mësuesit duhet të mbajnë autoritetin e tyre, i cili në fund të fundit bazohej në marrjen e përgjegjësisë për botën dhe për fëmijët. Arendt i bëri thirrje njerëzve që përballen me “pse Johnny nuk mund të lexojë” të lënë pas përgjigjet e paracaktuara, dhe në vend të kësaj të kthehen tek “thelbi i arsimit”. Për Arendt, kjo përqendrohej se si bota e ndërtuar nga njeriu mund të transmetohet dhe të “rregullohet” me çdo gjeneratë të re dhe gjatë kohës.

Përparimet e shpejta në inteligjencën artificiale (IA) paraqesin një krizë të re për botën dhe për arsimin. Duke ndjekur Arendt, krizat që sjell IA janë një pamje e re — ose një prishje — për t’u kthyer tek pyetja se për çfarë është arsimi.

Ruptura e AI

Teknologjitë gjithmonë kanë ndërmjetësuar kuptimet dhe praktikat tona të arsimit: jo vetëm harduerët ose lapsat, por shkrimi vetë mund të kuptohet si një teknologji. Në kohën tonë, megjithatë, AI përfaqëson një prishje cilësore në praktikat dhe kuptimet bashkëkohore të arsimit.

Siç ka argumentuar Yuval Noah Harari, AI duhet të kuptohet më mirë si një agjent sesa si një mjet. Si një agjent, ajo është projektuar dhe po evoluon si një entitet vetë-mësues në gjendje të marrë vendime të pavarura; ajo ndryshon ndërvarësitë e së kaluarës midis njerëzve dhe teknologjisë.

Duke përballuar ndikimet dhe ndërhyrjet e AI-së, ekspertët e politikës shkollore, administratorët dhe arsimtarët janë në presion për të reaguar mjaft shpejt për të përpjekur të mbajnë praktikat tona të preferuara.

Për shembull, ne përpiqemi të modifikojmë praktikat tona të vlerësimit përballë teknologjive të reja të AI-së si ChatGPT. Një shqetësim kryesor është “gënjeshtra” e studentëve në vlerësime dhe avancimi i padrejtë ose jolegjitim nëpër shkollë. Ky qasje e menjëhershme e arsimtarëve për të trajtuar përdorimin e AI-së pasqyron një përgjigje dominues, të marrë për të mirëqenë, rreth qëllimit të arsimit: se arsimi është një mekanizëm për të filtruar dhe për të renditur gjeneratat e reja për një shoqëri bazuar në merita.

A mund të përdoret vetë AI për të kapur mashtrimin? Profesori i shkencave kompjuterike në Kanada, Mark Daley, nuk mendon kështu. Ai shkruan: “Në vend që të ndiqni shigjeta teknologjike të argjendtë, edukatorët duhet të përballen me pyetje më të vështira: Pse po mashtruan studentët? … Si mund të nxisim një kulturë të të mësuarit në vend të një të ndjekjes së notave?”

Përtej ndjekjes së notave të drejta

Në përgjithësi, ekziston shumë pajtim për nevojën për të ndjekur drejtimin që Daley rekomandon.

Për shembull, Organizata për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD) së fundmi ka përfshirë “kompetencën globale” në testimin e saj të standardizuar global të studentëve. OECD pranon rëndësinë e proceseve të të mësuarit, si dhe të rezultateve, dhe të mendimit kritik dhe vlerave si përgjegjësia individuale.

The International Baccalaureate (IB), krijuar në fushën e shkollave ndërkombëtare në vitet 1960, tani ka depërtuar në të dy sistemet publike dhe private në mbarë globin. Edhe pse filloi si Sindikata e Provimeve të Shkollave Ndërkombëtare, vizioni i saj i gjatë për krijimin e një bote më të mirë përmes një arsimi humanist të të gjithë personit është përcjellë në shekullin XXI.

Të dy këto vizione më të orientuara drejt nxënësit për arsimin, megjithatë, mbeten të bazuara në këto përdorime “filtruese” të arsimit. Rritja dhe qëndrueshmëria e IB-së dhe dallimi i saj qëndrojnë në avantazhin pozicional që i ofron përdoruesve të saj. OECD, më drejtpërdrejt, reflekton neoliberalizmin, koncepsionet e “kapitalit njerëzor” të arsimit që nënkuptojnë se nxënësit janë burime që duhet të zhvillohen për rritjen e ekonomisë së një vendi.

Unë besoj se duhet të shkojmë më tej se (më të mira) vlerësimet e të menduarit të nivelit të lartë dhe proceseve të të mësuarit të dizajnuara për të filtruar nxënësit më krijueshëm dhe/ose më efikas për punë. Duhet të kultivojmë një orientim arsimor mbi një atë instrumental.

Rreziqe të mëdha

Rreziqet janë të mëdha përtej arsimit, sepse AI parashikon ndërprerje të mëdha në ekonominë politike, punën dhe organizimin e shoqërive njerëzore. AI dhe automatizimi mund të nënkuptojnë që puna njerëzore të bëhet një përqindje gjithnjë e më e ulët e punës dhe produktivitetit ekonomik. A do të përcaktojnë kryesisht proceset tona politike pronarët e pasur dhe partnerët e industrisë së AI-së, apo procese më demokratike?

Këto transformime të mundshme kërkojnë një riorientim të qëllimit arsimor për të informuar politikat shkollore në lidhje me përdorimin e AI-së dhe të të dhënave, si dhe kurrikulat dhe mësimdhënien në klasë.

Shumë mësues dëshirojnë të nxisin mendimin kritik dhe pjesëmarrjen e nxënësve mbi ndjekjen e notave në shkolla. Kjo mbetet një qëllim i rëndësishëm. Por, më thelbësisht, shkollat duhet të bëhen hapësira arsimore ku koncepti i mashtrimit, ose i fitimit të padrejtë ndaj dikujt tjetër, bëhet i pavend.

Në këtë skenar të ndryshuar, mësuesit dhe studentët do të kalonin kohën së bashku në shkollë duke shqyrtuar, siç tha Arendt, “si është bota,” si ndodhet brenda saj dhe si mund të rinovohet dhe të transmetohet brez pas brezi.

Një strehë për mendimin

Arsimtarët mund të shfrytëzojnë mundësinë për të rishqyrtuar funksionin e shkollimit si edukim të fëmijëve dhe të rinjve për të njohur, dhe për të marrë pjesë në, një botë të përbashkët që përballet me kriza të shumta. Ata duhet të prezantohen në këtë botë, në gjithë kompleksitetin e saj, në mënyrë që të zhvillojnë kuptim dhe kujdes për botën dhe kështu të zgjedhin të marrin përgjegjësi për rinovimin dhe rivendosjen e saj, si të rritur.

Duke u kthyer te pyetja e Arendt-it mbi esencën e arsimit, studiuesi i arsimit Mario Di Paolantonio prezanton një përgjigje të përditësuar për shkollimin në shprehjen e asaj që është arsimore në shkollim në një botë nën kriza.

Sipas tij, arsimi ofron një vend, një “banesë njerëzore unike, ku mund të mbajmë dhe të ofrojmë strehë për një mendim dhe angazhim me ‘diçka më shumë’ që mbështet shpresën dhe afirmimin për të vazhduar të jetojmë me kuptim.” Ai ofron “një vend për kalimin e kohës së bashku, për strehimin e një repertori të artefakteve botërore, vizioneve të përbashkëta, interpretimeve dhe aspiratave.”

“Këto,” shkruan ai, “mund të merren në konfigurime kuptimplotë të mbledhura nga modelet kuptimplotë të së kaluarës për të na ndihmuar të kujdesemi, të riparojmë dhe të riparojmë kuptimin dhe tërheqjen e botës që shteron nga brezi në brez.”