Francis, Papa 'Peronist' që Argjentinasit Ndonjëherë E Urrejnë Por E Duan
Doktrina shoqërore e Papës Françesk është në përputhje me idetë e lëvizjes më të njohur politike në Argjentinë
Origjinalisht botuar në Global Voices
Kjo histori u publikua nga gazetari argjentinas Leonardo Oliva më Connectas më 25 prill 2025. Kjo version u ribotua në Global Voices nën një marrëveshje mediatike.
“O Zoti im!” ishte titulli në kopertinën e gazetës Página 12 më 14 mars 2013, pas zgjedhjes së papës argjentinas. Artikulli theksonte se, si Ipeshkëv i Buenos Aires, Jorge Mario Bergoglio “u përball me akuzat për përfshirje në diktaturën ushtarake; kishte një marrëdhënie konfliktuale me qeveritë kirchneriste; dhe ishte kundërshtari i ashpër i martesës së të njëjtit seks, si dhe i politikave të edukimit seksual dhe shëndetit riprodhues.” Më 22 prill 2025, 12 vjet më vonë, e njëjta gazetë shkroi “Zoti qoftë me ty” në kopertinën e saj për të njoftuar vdekjen, jo të Bergoglio-s, por të Papës Françesk.
Por Página 12, një media e lidhur me Kirchnerizmin, nuk ishte e vetmja që tërhoqi mbrapsht. Shumë argjentinas e bënë gjithashtu, nga presidenti i Abuelas de Plaza de Mayo (Gjyshet e Plaçkës së Mayos), Estela de Carlotto (shumë afër qeverive të fundit peroniste), deri te Cristina Fernández de Kirchner, për të cilën Bergoglio kaloi nga një ipeshkëv “i djathtë” dhe “përfaqësues i vërtetë i opozitës” në Papën “progresist” që ajo aq shpejt donte të fotografohej me të në Vatikan.
Në Argjentinë, Peronizmi* u bë më katolik se sa papa, dhe të tjerë gjithashtu. Javier Milei e quajti atë “përfaqësues i së keqes në Tokë,” kur ai ishte kandidatë. Megjithatë, së shpejti pas vdekjes së tij, presidenti lavdëroi “mirësinë dhe mençurinë,” dhe qeveria e tij pretendoi se ai ishte “argjentinasi më i rëndësishëm në histori,” një fjali që u përsërit shumë nga ata që e kritikuan atë kur u emërua jezuiti si papa romak (12 vjet më parë).
Këto kontradikta janë të përfshira në ADN-në e vendit. Për vite me radhë, ai u përball me lavdinë e të qenit një bashkëatdhetar si Papa dhe me dhimbjen e paaftësisë së tij për të zgjidhur diçka bazike si inflacioni. Vendi i virtuozëve si Maradona dhe Messi, idhuj të miliona njerëzve në mbarë globin, gjithashtu eksporton një nga ato arroganca që dallon argjentinasit jashtë kufijve të saj. Kombi i udhëhequr nga Milei, një njeri që befason shumicën, është gjithashtu toka e një politikani të pakuptueshëm: Juan Domingo Perón, babai i Peronizmit, lëvizja më e rëndësishme politike e shekullit të 20-të, dhe më e popullarizuara, me diferencë. Françesku, Papa që argjentinasit e urrejnë për ta dashur, u bë po ashtu shumë i njohur.
Një Papa Peronist?
Francisco është i papërfillshëm pa Bergoglio; Bergoglio pa Peronizmin; dhe Peronizmi pa Katolicizmin Kombëtar, i cili mbushte Kishën dhe kulturën argjentinase me nuanca të ndryshme.
Francis është i papërfillshëm pa Bergoglio; Bergoglio pa Peronizëm; dhe Peronizmi pa Katolicizmin Kombëtar, i cili mbushte Kishën dhe kulturën argjentinase me nuanca të ndryshme.
Kjo fjali, shkruar nga historiani Loris Zanatta, godet saktësisht si kritika më e ashpër ndaj papës të ndjerë në Argjentinë. Megjithatë, Papa gjithmonë qëndronte për pavarësinë e tij: “Unë kurrë nuk kam qenë anëtar i partisë Peroniste, asnjëherë nuk kam qenë as militant as aktivist i Peronizmit,” pretendon Françesku në librin “El Pastor,” një bisedë e zgjeruar me gazetarët Sergio Rubin dhe Francesca Ambrogetti.
Megjithatë, sa herë që Papa përqendrohej në koncepte si drejtësia shoqërore, kur ai mbështeste për të varfrit dhe të pambrojturit, ose kërkonte “popullin,” akuza që ai ishte në linjë me narrativën e Peronizmit pasuan.
Analisti ndërkombëtar Luis Rosales, autori i librit “Francisco, el argentino que puede cambiar el mundo” (“Francis, Argjentinasi që Mund të Ndryshojë Botën”), shmang ta identifikojë atë si një Peronist, por pranon se ekzistojnë ndikime të pranishme. Në një intervistë me CONNECTAS, ai thotë se “pa dyshim, Peronizmi është shumë ndikues në Argjentinë. Dhe që nga koha kur Bergoglio ishte në poste të mëdha të kishës lokale në kohë shumë komplekse, ndonjëherë ai kalonte afër Peronizmit.”
Perón nuk ishte larg doktrines së Kishës, gjithashtu. Rosales citon enciklikën e vitit 1871 “Rerum Novarum” të Leoni XIII, e cila promovon rendin e tretë eklezial: as socialistë as kapitalistë. Analiza pretendon se enciklika do të frymëzonte themeluesin e Peronizmit, disa dekada më vonë.
Ignacio Zuleta, autori i librit “El papa peronista” (“Papa Peronist”), shpjegon se Françesku shkoi në seminar në vitet 50 dhe 60, kur versioni peronist i Katolicizmit Kombëtar ishte në trend: “Ky ishte bota në të cilën Bergoglio u trajnuar, në pjesën lokale të Teologjisë së Lirisë. Dhe ai solli atë doktrinë në Vatikan.”
Por Zanatta e shkon edhe më tej. Në librin e tij, përveç populizmit, ai përmend dy tipare të Françeskut që janë të pranishme në doktrinë e Peronit: ndjenjat anti-perëndimore dhe anti-liberalizmi. “Në të gjitha udhëtimet e tij në jug të globit, Françesku paralajmëroi ‘të varfrit’ që të mos dorëzohen para tundimeve të përparimit perëndimor,” shkroi autori italian.
Trashëgimia e Papës së parë latino-amerikan
Ndërsa Argjentina po mëson të pranojë idenë e vdekjes së fëmijës së saj më universale, bota po debaton ende për trashëgiminë reale të Françeskut. Ai ishte Papi i parë jo-evropian në më shumë se 1,300 vjet. Ai erdhi nga “fund i botës” (siç pretendoi vetë kur arriti në Selinë e Shenjtë), dhe vendosi të hapë dyert e gjeografive që kurrë nuk janë përfaqësuar në Kolegjionin e Kardinalëve, përgjegjës për zgjedhjen e pasardhësit të tij.
Papa Françesku, në një vizitë në Bolivi në vitin 2015. Imazh nga Fabiola Chambi, përdorur me leje.
Gjatë 12 vjetëve të tij si Peshkop, ai udhëtoi 47 herë dhe vizitoi 66 vende. Gjatë shtatë udhëtimeve të tij në Amerikën Latin, ai shkoi në 10 vende (edhe pse jo në Argjentinë, një kontradiktë tjetër për shokët e tij të vendit). Në këtë kuadër, papati i tij solli një ide revolucionare: “Nuk është bota drejt Romës, siç ishte më parë. Është Roma drejt botës. Ai mori Karrigen e Shën Pjetrit në ato 47 udhëtime rreth pesë kontinenteve të botës,” thotë Néstor Pongutá, ekspert i Vatikanit, për CONNECTAS.
Një tjetër njeri i afërt me Vatikanin, gazetar spanjoll José Manuel Vidal (drejtor i faqes Religión Digital), vlerëson atë që natyra argjentinase dhe latino-amerikane e Bergoglio solli në stilin e tij në papatë. Siç shpjegon ai për atë faqe, “sinodaliteti, komuniteti, empatia, afërsia, të gjitha këto cilësi përjetohen në mënyrën më të plotë në kishat e Amerikës Latin, por jo shumë në Kishën Perëndimore.”
Në mars 2013, kur Jorge Bergoglio u bashkua me konklavin për të zgjedhur pasardhësin e Benediktit XVI, ai mori me vete një çantë të vogël dhe asgjë tjetër, duke pritur të kthehej në Buenos Aires brenda disa javësh. Nuk mund të kishte ditur se ai kurrë nuk do të kthehej më. As që do të bëhej Françesku, Papa “Peronist” që bëri histori. Tani, argjentinasit, ata që urrejnë ta duan atë, janë në zie.
