Fshirja Digjitale: Si Platformat Sociale Po Heshtin Palestinën në 2024

Një raport i ri tregon se si zërat palestinez po mbyllen online pikërisht kur vëmendja globale është më e nevojshme për të dokumentuar krimet e luftës.

Origjinalisht i publikuar në Global Voices

Imazh via rawpixel. Domain publik.

Ndërsa lufta e Izraelit në Gaza u intensifikua në vitin 2024, ashtu edhe shtypja digjitale e zërave palestinez u rrit. Një raport i ri nga Sada Social, një organizatë palestineze për të drejtat digjitale, paraqet një pamje shqetësuese se si platformat kryesore të mediave sociale — nga Instagram tek TikTok — janë të përfshira në heshtjen e narrativave palestineze.

Indeksi i Digital Rights Index 2024, i publikuar në prill, dokumenton mbi 25,000 shkelje kundër përmbajtjes digjitale palestineze në platformat kryesore. Këto shkelje përfshijnë heqjen e përmbajtjes, bllokimin e heshtur, pezullimin e llogarive dhe forma të tjera të shtypjes algoritmike. Rritja e censurës ka ndodhur pikërisht në një kohë kur palestinezët po përballen me atë që ICC ka quajtur një rast të “mundshëm” të genocidit — pikërisht kur shprehja digjitale është më e nevojshme për të dokumentuar krimet e luftës të kryera nga Izraeli në terren.

Platforma të shtypjes

Të dhënat e Sada Social tregojnë se moderimi i përmbajtjes ndikon disproporcionalisht tek përdoruesit palestinezë. Shumica e shkeljeve ndodhnin në Instagram (31 përqind), TikTok (27 përqind), Facebook (24 përqind), dhe X (12 përqind), me YouTube, SoundCloud, dhe të tjerë që përbëjnë pjesën tjetër.

Sada Social dokumentoi raste të përsëritura në të cilat postimet palestineze u hoqën ose llogaritë u kufizuan, veçanërisht ato që ndanin pamje nga Gaza, që qanin për martirët, ose shpreheshin solidaritet politik. Në disa raste, përdoruesit u bllokuan plotësisht nga llogaritë e tyre. Raporti thekson se këto veprime kanë një “ndikim të thellë” në lirinë e shprehjes, sidomos për përdoruesit në zona lufte.

Gazetarët dhe median e synuar

Ndër gjetjet më shqetësuese është fakti që 29 përqind e shkeljeve të dokumentuara synonin gazetarët dhe institucionet mediatike, dhe 20 përqind e atyre të prekur ishin gra gazetares. Shkeljet përfshinin heqjen e postimeve, kufizimet e dukshmërisë, dhe ndalimet e përhershme — shpesh pa paralajmërim ose justifikim transparent që kufizonin aksesin publik në informacionin e frontit.

Me mediat ndërkombëtare që shpesh mbështeten në mbulim lokal nga Gaza, këto shkelje jo vetëm që heshtin gazetarët palestinezë, por edhe kufizojnë kuptimin global të ngjarjeve në terren.

Sipas raportit: 

Censura nuk u kufizua vetëm në imazhet e masakrave, por gjithashtu u zgjerua në përmbajtje që lidhej me vrasjen e Ismail Haniyeh në Teheran, edhe nëse ajo nuk kishte përmbajtje politike ose memoriale. Censura përfshinte gjithashtu imazhe të protestave që mbartnin slogane kundër pushtimit si “Vdekje Izraelit” dhe “Vdekje Amerikës,” të cilat pengonin punën e organizatave mediatike dhe shkelën parimet kryesore të lirisë së shtypit, të bazuara në raportimin e ngjarjeve pa ndërhyrje ose censurë të padrejtë.

Nxitja nuk ndalohet

Ndërsa përmbajtja palestineze shpesh censurohet, raporti thekson përhapjen e pakontrolluar të gjuhës së urrejtjes dhe nxitjes kundër palestinezëve, veçanërisht nga llogaritë izraelite. Sada Social regjistroi mbi 87,000 raste të nxitjes digjitale në vitin 2024, shumë prej të cilave u postuan nga zyrtarë izraelitë.

Pjesa më e madhe e kësaj nxitjeje u gjet në Telegram (41 përqind) dhe X (35 përqind), me platforma Meta që përbën 15 përqind. 

Përmbajtja e monitoruar përfshinte thirrje direkte për vrasjen e palestinezëve, zhvendosje të detyruar, dhe gjuhë dehuminizuese duke përfshirë “thirrje të hapura për genocid.” Shumica e tyre vinte nga figurat publike izraelite, ushtarë, ose influencues. 

Raporti thekoi natyrën sistematike të këtij nxitjeje si “një reflektim i politikave zyrtare të qeverisë izraelite të synuara për të fituar avantazhe politike dhe ushtarake duke promovuar gjuhën e urrejtjes dhe duke mashtruar opinionin global publik.”

Sada Social dokumentoi 51 narrativa të reja anti-Palestine, “të përdorura për të justifikuar agresionin izraelit në Gaza, Bregun Perëndimor, dhe kundër mbështetësve të Palestinës dhe organizatave ndërkombëtare ndihmëse.”

Standardi i dyfishtë i platformave të mediave sociale ka çuar në akuzime se kompanitë e mediave sociale po lejojnë dhunën shtetërore përmes zbatimit selektiv të politikave të tyre.

Anketa: Një shumicë e heshtur

Si pjesë e kërkimit të saj, Sada Social kreu një sondazh të opinionit publik duke synuar përdoruesit palestinezë brenda dhe jashtë territoreve të okupuar. Rezultatet forcojnë gjetjet e raportit: një shumicë e përdoruesve raportojnë për përjetimin e censurës, sidomos kur postojnë për Gazan. Një shumicë e madhe e përgjigjesve përjetojnë kufizime në Facebook (68.4 përqind) dhe Instagram (65.8 përqind), me TikTok (36.2 përqind) dhe X (14.5 përqind) duke ndjekur pas.

Temat më të mundshme për të shkaktuar censurë përfshinin postimet rreth martirëve palestinezë (86.8 përqind), agresionit ushtarak izraelit (60.5 përqind), shprehjet e përgjithshme të solidaritetit me Palestinën (53.3 përqind), factionet e rezistencës palestineze (51.3 përqind), burgosurve dhe të ndaluarve (45.4 përqind), dhe fushat e bojkotit (32.9 përqind).

Këto numra konfirmojnë atë që shumë palestinezë kanë pretenduar prej kohësh: se platformat e mediave sociale sistematikisht kufizojnë shprehjen politike palestineze, edhe kur kjo shprehje dokumenton shkelje të të drejtave të njeriut ose thirrje për rezistencë pa dhunë.

Gjithashtu, anketa zbuloi se një numër i konsiderueshëm i përdoruesve jashtë Palestinës përjetuan gjithashtu shtypje të përmbajtjes — duke treguar se shtypja digjitale e përmbajtjes palestineze nuk është e kufizuar në gjeografi të caktuara.

Raporti u bëri thirrje organizatave ndërkombëtare të shoqërisë civile që të presionojnë kompanitë teknologjike dhe vendimmarrësit, duke theksuar se të drejtat digjitale janë një zgjatje e të drejtave të njeriut — sidomos gjatë luftës dhe okupimit.

Indeksi i të drejtave dixhitale Sada Social shërben si një kujtesë e rëndësishme që platformat online nuk janë neutrale. Në kontekstin e dhunës koloniale dhe luftës asimetrike, algoritmet, mekanizmat e raportimit dhe praktikat e moderimit bëhen pjesë e vetë konfliktit.

Për palestinezët, rrjetet sociale janë bërë si një jetëshpëtues dhe një fushë beteje, një hapësirë për të vajtuar, për të rezistuar, dhe për t'u parë. Por siç tregon raporti, edhe këto hapësira po zvogëlohen nën peshën e shtypjes dixhitale.