Kriza arsimore në Somali: pse ka shumë pak fëmijë shkojnë në shkollë dhe çfarë mund të bëhet për ta ndryshuar

Rreth 98 milionë fëmijë dhe të rinj në Afrikën Sub-Sahariane janë jashtë shkollës, duke përfaqësuar gati 40% të popullsisë globale jashtë shkollës. Kjo është disproporcionalisht e lartë, duke pasur parasysh se rajoni përbën rreth 15% të popullsisë së botës. Në terma të thjeshtë, “fëmijët jashtë shkollës” është përcaktuar si ata që janë në moshën për arsimin fillor ose të mesëm të ulët që nuk janë të regjistruar në asnjë nivel.

Një nga barrierat kryesore për aksesin është konflikti. Kjo është veçanërisht e dukshme në Somali, e cila ka përjetuar dhunë dhe përçarje që nga rënia e qeverisë qendrore në vitin 1991. Grupi të armatosur, duke përfshirë milicia klanesh dhe militantët e al-Shabaab, janë përpjekur për kontroll mbi kryeqytetin, me pasoja shkatërruese.

Aktualisht, gati 3 milionë fëmijë dhe të rinj janë jashtë shkollës në Somali nga një popullsi e vlerësuar prej 7.6 milionë të moshës shkollore. Si qendra e konfliktit dhe zhvendosjes, Mogadishu përjeton ndërprerje të thella në aksesin arsimor. Më pak se 23% e fëmijëve të kualifikuar për arsimin fillor janë të regjistruar, sipas statistikave të qeverisë të vitit 2020. Vetëm 17% vazhdojnë në arsimin e mesëm.

Unë jam një studiues i gjeografisë urbane me fokus kërkimor në politikën dhe qeverisjen urbane. Unë bashk-hulumtues dhe kërkova të eksploroj faktorët historikë, shoqërorë dhe ekonomikë mbi konfliktin që kontribuojnë në numrin e lartë të fëmijëve jashtë shkollës në Mogadishu.

Ne gjetëm se arsimi publik është i kufizuar dhe i shpërndarë në mënyrë të pabarabartë. Shkollat e administruara nga qeveria përbëjnë vetëm 4% të totalit të shkollave në qytet. Këto pak shkolla publike janë në mënyrë disproporcionale të vendosura në zona të dominuara nga klanet kryesore, duke lënë komunitetet minoritare dhe popullatat e zhvendosura nga konflikti me akses të kufizuar në arsimin formal.

Një pengesë kryesore është kostoja e lartë e arsimit. Po ashtu, janë të rëndësishme dinamikat kulturore të thelluara në zona të populluara nga klanet minoritare, ku arsimi formal, veçanërisht për vajzat, shpesh vlerësohet pak në krahasim me aftësitë teknike ose trajnimet për sipërmarrje të vogla të trashëguara brez pas brezi. Ashtu siç është rezistenca historike e shoqërisë somaleze ndaj arsimit kolonial përmes shkollimit islamik, shumë komunitete minoritare sot mbështeten në aftësi profesionale si strategji autonomije nga klanet kryesore që kontrollojnë pushtetin politik dhe ekonomik dhe shpesh kufizojnë aksesin e tyre në mundësi.

Duke kufizuar fokusin tonë në Mogadishu, studimi ynë ofron një kuptim më të detajuar dhe lokal të pengesave arsimore brenda qytetit. Ai thekson zgjedhjet e përditshme, fragmentimin institucional dhe imperativat shoqërore-fetare që riprodhojnë përjashtimin në mënyra që studimet e tjera i kanë anashkaluar. Ai kontribuon në një analizë më të nuancuar të sfidave arsimore të Somalisë, duke mbështetur zhvillimin e rekomandimeve dhe ndërhyrjeve më të targetuara dhe efektive të politikave.

Gjetjet

Studimi ynë cilësor u krye në dy faza. Filluam me një shqyrtim të literaturës akademike, raporteve qeveritare dhe jopërfitore dhe dokumenteve të politikës arsimore. Qëllimi ishte të gjurmojmë shkaqet historike dhe strukturore të përjashtimit. Kjo u pasua nga 21 intervista të gjysmë të strukturuara me familje të fëmijëve jashtë shkollës, mësues, zyrtarë arsimorë dhe politikanë në nivel rajonal dhe federal.

Gjetjet tona sugjerojnë se arsyet pse fëmijët janë jashtë shkollës në Mogadishu janë komplekse dhe thellësisht strukturore. Në një nivel, zbuluam se arsimi formal është kryesisht i paarritshëm. Arsimi publik i financuar nga qeveria është i kufizuar nga numri i vogël i shkollave dhe shpërndarja e pabarabartë e tyre. Pagesat për shkollat private formale nga ana tjetër variojnë nga 120 dollarë amerikanë deri në 300 dollarë amerikanë në vit. Kjo është shumë larg mundësisë së shumicës së familjeve, të cilat kanë të ardhura mesatare mujore prej US$350.

Lexoni më shumë: Somalia në 65: çfarë është e nevojshme për të adresuar treguesit e saj të mjerueshëm të zhvillimit social

Megjithëse nuk ekzistojnë statistika zyrtare, dëshmitë anekdotike sugjerojnë se qindra mijëra fëmijë janë të regjistruar në shkollat Kur'anore, të njohura edhe si madrasa. Kjo është sepse mësimi në madrasa është i integruar kulturorisht dhe i besueshëm gjerësisht. Shumë familje mbështeten gjithashtu në madrasa sepse tarifat janë më të ulëta ose të negociueshme dhe ofrojnë marrëveshje fleksibile, si tarifa të zbritura ose falje pagesash.

Megjithatë, këto institucione zakonisht përjashtojnë lëndë akademike si shkenca, matematika dhe gjuha.

Familjet duhet të zgjedhin midis dy sistemeve paralele – formal dhe islamik – të cilat as nuk janë të harmonizuara as të ndërlidhura me njëri-tjetrin. Në shumë raste, fëmijët përfundojnë mësimin në madrasa pa fituar aftësi bazë të leximit ose të shkrimit, duke bllokuar përparimin e tyre arsimor.

Ky sistem arsimor me dy rrugë shkon në kohën koloniale. Ka pasur rezistencë ndaj shkollave me stil perëndimor të prezantuara në vitet 1930, të cilat konsideroheshin si ndikim i huaj dhe zbutje e fesë.

Pabarazia hapësinore dhe identiteti shoqëror gjithashtu përjashtojnë njerëzit. Rrethet periferike dhe lagjet ku përqendrohen minoritetet vuajnë nga investime të pamjaftueshme në infrastrukturën arsimore. Këto zona mund të mungojnë nga planet kombëtare dhe komunale zhvillimi. Disa shkolla ekzistuese mungojnë nga pajisjet e përshtatshme sanitare, bibliotekat dhe stafin mësimdhënës të trajnuar.

Për personat e zhvendosur brenda vendit, pasiguria e pronësisë dhe paqartësia ligjore kufizojnë më tej aksesin në shërbimet publike, duke përfshirë arsimimin.

Çfarë duhet të ndodhë

Kjo situatë nuk është unike për Somalinë, por shkalla e përjashtimit në Mogadishu është alarmante. Arsimi është më shumë se mësim akademik – ofron siguri, strukturë dhe shpresë. Kur fëmijët nuk mund të shkojnë në shkollë, pasojat janë të thella: rritje e varfërisë, krim më i lartë dhe dobësim i kohezionit shoqëror.

Zgjidhja kërkon më shumë se ndërtimi i klasave. Bazuar në hulumtimin tonë dhe analizën e politikave, ne propozojmë disa rekomandime.

Me një buxhet federal prej vetëm 1 miliard dollarë amerikanë, opsionet janë të kufizuara. Për fillim, qeveria duhet të autorizojë medresetë të ofrojnë arsimin deri në klasën 6 dhe të ripërdorin shkollat fillore në institucione të mesme.

Medresetë fleksibile dhe klasat mobile kanë treguar rezistencë të dukshme në kohë krizash. Në rajonin Hodan të Mogadishut, shkollat kur’ane u përshtatën me fluksin e të zhvendosurve të brendshëm duke zgjatur oraret dhe duke ulur tarifat. Këto sisteme të lokalizuara duhet të njihen zyrtarisht. Ata gjithashtu meritojnë mbështetje direkte kombëtare për të siguruar cilësi dhe përputhje me qëllimet strategjike të arsimit.

Lexoni më shumë: Si mbahen shkollat në jetë në Somaliland

Shumë shkolla të drejtuara nga komuniteti aktualisht operojnë jashtë kornizave të planifikimit dhe buxhetimit publik, megjithatë ato ofrojnë shërbime kritike. Në Somaliland, disa shkolla janë financuar përmes zakatit (dhurata bamirëse) dhe diasporës. Mogadishu duhet të përshtatë këtë model.

Ndërsa arsimi islamik gëzon legjitimitet të gjerë, kurrikula e tij e ngushtë kufizon perspektivat e studentëve. Kjo kërkon një kurrikulë hibride që përzien mësimin kur’anik me lëndët kryesore akademike: shkrim, aritmetikë dhe shkencë. Kjo ka treguar sukses në shkollat pilot në shtetin e Puntlandit.

Së fundi, përpjekjet për ndërtimin dhe rehabilitimin e shkollave duhet të shkojnë fillimisht në rajonet historikisht të nënshtruara.

Fëmijët jashtë shkollës në Mogadishu nuk janë të padukshëm. Ata janë e ardhmja e qytetit. Përfshirja e tyre kërkon më shumë se programe të drejtuara nga donatorët ose zgjidhje teknike. Kërkon një angazhim politik për barazi. Kjo do të thotë të njohësh në mënyrë formale përpjekjet e komunitetit, të ndërmjetësonësh traditat fetare dhe sekulare, dhe të investosh aty ku është më e nevojshme.