Ndryshimi i klimës rëndon më shumë borxhin afrikan: kontrata të reja borxhi mund të ndihmojnë

Shumë vende afrikane po përballen me peshën e borxhit. Ndryshimi klimatike përkeqëson edhe më shumë situatën. Afrika kontribuon më pak në emetimet globale, por vuan më shumë nga fenomenet ekstreme meteorologjike, rritja e temperaturave dhe thatësira. Këto katastrofa ndikojnë jo vetëm në mënyrat e jetesës së popullsisë, por edhe në të ardhurat kombëtare, duke e bërë më të vështirë shlyerjen e borxhit. Për më tepër, kontratat tradicionale të borxhit nuk marrin parasysh këtë realitet.

Lidhja midis borxhit dhe klimës bëhet gjithnjë e më e pakundërshtueshme. Ndërsa katastrofat e lidhura me klimën përkeqësohen, vendet e borxhit të larta kanë më pak burime publike për të mbrojtur ekosistemet e tyre natyrore dhe për të investuar në shëndetësi dhe arsim.

Kur vendet shpenzojnë më shumë burime për shlyerjen e borxhit sesa për shëndetin ose reziliencën klimatike, kjo nuk është vetëm një shenjë e dështimit të sistemit, është një padrejtësi. Kjo është realiteti me të cilin përballen sot shumë vende afrikane.

Lexoni më shumë: Vendet afrikane nuk mund ta zgjidhin krizën e borxhit në një sistem që u është kundër

Borxhi publik në Afrikën sub-sahariane arriti rreth 1,150 miliardë dollarë në vitin 2023. Sa më shumë shlyerje shkojnë tek kreditorët privatë. Disa qeveri tani shpenzojnë më shumë për të paguar interesat sesa për arsimin ose ujin e pijshëm.

Në kuadër të kërkimeve për zgjidhje të këtij problemi, kërkimet e mia të fundit kanë shqyrtuar nëse instrumentet e borxhit të kushtëzuar shtetëror mund të përbëjnë një rrugë të dobishme.

Les instrumentet e borxhit kushtëzor të shtetit janë përgjithësisht të garantuara nga bankat e zhvillimit ose donatorët për klimën. Ato lidhen me goditje të paracaktuara që ndikojnë në ekonominë e një vendi. Mund të jetë një rënie e prodhimit ekonomik (brutoja e brendshme) që zvogëlon të ardhurat publike. Goditje të tjera mund të shkaktohen nga fenomenet ekstreme meteorologjike dhe ndryshimi klimatike, të cilat ndërpresin aktivitetin ekonomik dhe rrisin shpenzimet e nevojshme për rindërtimin e infrastrukturës, ndër të tjera. Këto goditje mund të zvogëlojnë aftësinë e një qeverie për të shlyer borxhet e saj.

Kur ndodhin të tilla goditje, instrumentet e borxhit kushtëzor të shtetit lejojnë të zvogëlojnë, të pezullojnë ose të rregullojnë përkohësisht shlyerjen e borxhit, duke ndihmuar kështu vendet të shmangin mospërmbushjen e pagesës ndërsa përqendrohen në rimëkëmbje.

Çdo instrument i borxhit kushtëzor në situatën e shtetit është i strukturuar ndryshe, por qëllimi bazë mbetet i njëjtë: t'u japë vendeve një hapësirë financiare kur përballen me goditje të jashtme si katastrofa klimatike ose ngadalësime ekonomike.

Lexo më shumë: Vendet afrikane përballen me borxh të lartë, kërkesa të rritura shpenzimesh dhe kolaps të monedhave të tyre: ja disa zgjidhje politike të dobishme

Ata tashmë përdoren në disa vende. Mund të përmenden, për shembull, obligacionet e katastrofës së Xhamajkës, të cilat parashikojnë pezullimin e pagesave në rast të një stuhie, si dhe obligacionet e lidhura me qëndrueshmërinë e Ruandës, të destinuara për të mobilizuar kapital privat për të mbështetur objektivat e saj klimatike. Një shembull tjetër është obligacioni i lidhur me produktin e brendshëm të brendshëm (nëse PBB-ja e një vendi zvogëlohet gjatë një krize, shlyerjet zvogëlohen).

Në teori, këta instrumente mund të lehtësojnë presionin financiar kur vendet kanë më shumë nevojë për ndihmë. Kjo do t'u jepte qeverive mundësinë të vendosin për popullsitë dhe planetin më shumë se sa për kreditorët.

Unë jam ekspert ligjor dhe politik i specializuar në borxhin sovran (shuma e huazuar nga një qeveri), financimin e luftës kundër ndryshimeve klimatike dhe qeverisjen ekonomike globale. Kam shqyrtuar disa lloje të instrumenteve të borxhit kushtetues, analizuar raportet zyrtare dhe konsultuar publikime universitare dhe politike për të përcaktuar se si këto mund të funksionojnë për vendet afrikane.

Lexo më shumë: Ndryshimi klimatike dyfishoi numrin e valëve të nxehtësisë në botë: çfarë ndikimi në Afrikë?

Hulumtimet e mia kanë treguar se ndërsa disa vende kanë arritur rezultate të moderuara me këtë lloj kontratash të borxhit, të tjera kanë hasur vështirësi. Këto përfshijnë mosmarrëveshje në lidhje me kushtet e aktivizimit (ngjarjet specifike që aktivizojnë ndryshimet e kushteve të shlyerjes, si një katastrofë natyrore ose një goditje ekonomike) dhe tarifat e larta të kërkuara nga financuesit.

Vlerësimi i vlerës së dobët të kreditit të shumë vendeve afrikane gjithashtu i bën huadhënësit të jenë të rezervuar për të lidhur këtë lloj kontratash.

Përfundimet e mia sugjerojnë se, edhe pse këto instrumente janë premtuese, ato nuk përbëjnë një zgjidhje automatik për problemin aktual të shlyerjes së borxhit. Megjithatë, nëse ato vendosen në mënyrë ligjore të përsosur, ato mund të jenë një element i vlefshëm i një sistemi financiar më të drejtë dhe më të qëndrueshëm, veçanërisht nëse janë të lidhura me lehtësimin e borxhit dhe rregulla multilaterale më të drejtë.

Presidenca e Afrikës së Jugut në G20 : një mundësi

Si një vend që kryen presidencën e G20, Afrika e Jugut mund të përfaqësojë zërin e kontinentit për të shprehur urgjencën e një arkitekture financiare më të drejtë. Afrika e Jugut duhet të promovojë një kornizë shumëpalëshe për riorganizimin e borxhit sovran. Ky është një proces në të cilin një vend riorganizon ose rinovon borxhin e tij publik me kreditorët e tij kur nuk është më në gjendje të përmbushë detyrimet e pagesës.

Një kornizë e tillë duhet të përfshijë të gjithë kreditorët dhe të gjithë debitorët. Qëllimi i saj duhet të jetë të riorganizojë shpejt borxhin dhe të sigurojë që vendet të mos marrin borxhe në atë shkallë sa të mos mund të investojnë për t’u mbrojtur kundër katastrofave klimatike.

Afrika e Jugut ka vendosur Grupin e Ekspertëve të G20 Grupi i Ekspertëve Afrikanë për të adresuar sfidat e lidhura me borxhin. Në qëllim të racionalizimit të programeve të financimit të klimës dhe të riorganizimit të borxhit sovran, grupi mund të bëjë presion për testimin e instrumenteve të borxhit kushtëzues dhe mjeteve të tjera më të drejtë të borxhit.

Eksperti në qeverisjen ekonomike globale Danny Bradlow dhe kërkuesi Kesaobaka N. Mopipi gjithashtu sugjeruan që grupi i ekspertëve duhet të identifikojë pengesat që pengojnë vendet afrikane të qasen në financime të përballueshme, të parashikueshme dhe të fokusuar në zhvillim. Afrika e Jugut duhet gjithashtu të punojë me Unionin Afrikan për të paraqitur një pozicion të unifikuar afrikan në samitet botërore të mëdha. Kjo përfshin veçanërisht COP30 dhe Konferencën e Katërt Ndërkombëtare mbi Financimin e Zhvillimit. Kjo gjithashtu do të ndihmonte për të siguruar që programet afrikane për borxhin, zhvillimin dhe financimin e luftës kundër ndryshimeve klimatike të mos trajtohen në mënyrë të izoluar, por si sfida të lidhura ngushtë që kërkojnë zgjidhje të integruara.

Afrika e Jugut duhet ta shfrytëzojë këtë mundësi. Kryesimi i G20 është më shumë se simbolik. Është një platformë që lejon sfidimin e normave të vjetruara dhe udhëheqjen drejt një sistemi global borxhi që shërben popullatave, planetit dhe gjeneratave të ardhshme.

Çfarë të bëjmë tani?

Së pari, konceptimi është i rëndësishëm. Instrumentet e borxhit të kushtëzuara nga shteti duhet të jenë të drejtë, transparente dhe të përshtatura për nevojat e vendeve. Rregulla të qarta duhet të zbatojnë automatikisht kur plotësohen disa kushte, për shembull kur një vend goditet nga një katastrofë klimatike. Këto rregulla duhet të jenë të lehta për t'u zbatuar dhe të sinkronizuara me planet klimatike dhe zhvillimore të secilit vend.

Gjithashtu është e rëndësishme që indikatorët kryesorë, të tillë si produkti i brendshëm bruto, të pasqyrojnë në mënyrë të saktë realitetet lokale. Në shumë vende afrikane, një pjesë e konsiderueshme e aktivitetit ekonomik zhvillohet në sektorin jo formal. Ky është shpesh i nënvlerësuar në statistikat zyrtare. Më e rëndësishmja, qeveritë afrikane duhet të marrin iniciativën për të përcaktuar konceptimin e instrumenteve të reja të borxhit në mënyrë që të sigurojnë që ato me të vërtetë mbështesin prioritetet kombëtare dhe nuk e përkeqësojnë rreziqet e ardhshme.

Së dyti, mbështetja teknike është thelbësore. Është e nevojshme të investohet në kapacitete teknike, ekspertizë juridike dhe koordinim ndërsectorial për të siguruar funksionimin e duhur të këtyre instrumenteve të borxhit. Institucionet shumëpalëshe, të tilla si Banka Botërore, Banka Afrikane e Zhvillimit dhe banka të tjera rajonale të zhvillimit, si dhe partnerë të tjerë të zhvillimit, duhet të mbështesin përpjekjet e qeverive për të forcuar këto kapacitete.

Së fundi, bashkimi i çështjeve që lidhen me borxhin, klimën dhe konservimin në Afrikë kërkon zgjidhje krijuese, të drejta dhe të orientuara drejt së ardhmes. Çdo zgjidhje e qëndrueshme për borxhin duhet të njohë që Afrika në veçanti, dhe vendet e Jugut në përgjithësi, nuk duhet të mbajnë koston e një krize klimatike që nuk e kanë shkaktuar. Sistemet ndërkombëtare të borxhit duhet të reformohen thellësisht për t'u bërë më të drejtë, transparente dhe të përshtatura me realitetet e ekonomive të kërcënuara nga ndryshimi i klimës.