Pamja e Galaktikës së Skulptorit sjell detaje të ndritshme që ndihmojnë astronomët të studiojnë formimin e yjeve

Nëse jeni në Hemisferën Jugore me binokla dhe një pamje të mirë të qiellit natën në një natë të errët dhe të qartë të verës, ndoshta mund të shihni Galaktikën e Skulptorit. Dhe nëse sytë tuaj do të ishin prizma në gjendje të ndanin dritën në mijëra ngjyra që e përbëjnë atë, atëherë urime: pas orësh shikimi, mund të kishit riprodhuar imazhin më të ri të një prej fqinjëve më të afërt të galaktikës sonë, Rrjedhës së Qumështit.

Kjo nuk është vetëm një imazh tjetër mahnitës i një galaktike të afërt. Për shkak të zbulesës së llojit të dritës që vjen nga çdo vend i galaktikës, ky imazh i Galaktikës së Skulptorit është një thesare me informacione që astronomët nga e gjithë bota mezi presin të analizojnë.

Si student i doktoratës në Astronomi në Universitetin Shtetëror të Ohios, unë (Rebecca) jam një nga njerëzit e fatit që mund të shikoj këtë imazh për orë të tëra çdo ditë, pranë këshilltarit tim (Adam), duke zbuluar kuptimin pas bukurisë që të gjithë mund ta vërejnë.

Krijimi i imazhit

Galaktika e Skulptorit është në 11 milionë vite-lampë larg Rrjedhës së Qumështit. Mund të duket një distancë e papërballueshme, por në të vërtetë e bën Galaktikën e Skulptorit një nga galaktikat më të afërta me Tokën.

Por këtë arsye, Galaxia e Skulptorit është shënjestra kryesore e shumë vëzhgimeve. Në vitin 2022, një ekip ndërkombëtar shkencëtarësh vëzhgoi galaktikën me instrumentin Multi-Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) të instaluar në Vëllai i Madh i Teleskopit të Observatorit Evropian të Jugut (ESO), në Çile, dhe e bëri publike të dhënat në qershor të këtij viti.

Shumica e vëzhgimeve astronomike merr një imazh me një ngjyrë të vetme të dritës — për shembull, të kuqe ose të kaltër — ose një spekter, i cili ndan dritën që vjen nga e gjithë galaktika në shumë ngjyra të ndryshme.

MUSE, në mënyrë të përshtatshme, bën të dyja gjërat, duke prodhuar një spekter në çdo vend që vëzhgon. Një vëzhgim krijon mijëra imazhe në mijëra ngjyra, secila duke përcjellë përbërësit kryesorë që përbëjnë galaktikën: yjet, pluhurin dhe gazin.

Mund të duket vetëm si një imazh, por ky imazh i Galaxisë së Skulptorit është, në të vërtetë, i formuar nga më shumë se 100 vëzhgime dhe 8 milionë spektra individuale, të bashkuara me kujdes për të zbuluar miliona yje në një galaktikë të unifikuar.

Kuptimi shkencor

Drita e lidhur me yjet në Galaxinë e Skulptorit është e bardhë, dhe gazi i përbërë nga grimca të ngarkuara është i kuq. Koncentrimi më i madh i të dyjave gjendet në krahët spirale. Në qendër të galaktikës ndodhet një quajtur “shpërthim yjor qendror”: një rajon i jashtëzakonshëm i formimit të yjeve të rinj që është duke nxjerr material jashtë galaktikës.

Madje edhe në mungesë të dritës ka informacione. Pluhuri mbulon dritën që vjen nga pas tij, duke krijuar një efekt hijesh të quajtur rreshta pluhuri. Gjetja e këtyre rreshtave të pluhurit zbulojnë materialin e ftohtë dhe të dendur që ekziston midis yjeve. Shkencëtarët besojnë se ky material i errët është karburanti që do të formojë gjeneratën e ardhshme të yjeve.

Ka shumë për të parë në këtë imazh, por tema e punës sime dhe ajo që e gjej më interesante është gazi i ndriçuar në të kuqe. Në këto zona të formimit të yjeve, yjet e rinj dhe të fuqishëm ndezin gazin rreth tyre, i cili pastaj ndriçon me një ngjyrë të veçantë për të zbuluar përbërjen kimike dhe kushtet fizike të gazit.

Kjo imazh përfaqëson një nga herët e para kur astronomët morën imazhe të mijëra rajoneve të formimit të yjeve me këtë nivel impresionues të detajeve. Një pjesë e kërkimit të ekipit tonë përdor të dhënat e MUSE për të kuptuar se si këto rajone janë të strukturuara dhe si ndërveprojnë me galaktikën përreth.

Duke mbledhur me kujdes të gjitha këto informacione, astronomët mund të përdorin këtë imazh për të mësuar më shumë rreth formimit dhe evolucionit të yjeve në gjithë Universin.