Patriarku Serb kërkon një ‘Serbi të Madhe’ me bekimin e Putinit

Ndër palët e ndryshme të interesuara nga Kosova konsideruan deklaratat e patriarkut serb si një përpjekje për të rivendosur narrativat kolonialiste të vjetra të Beogradit

Origjinalisht i botuar në Global Voices

Takimi i kreut të Kishës Ortodokse Serbe, Patriarku Porfirije, me Presidentin rus Vladimir Putin, të shoqëruar nga kreu i Kishës Ortodokse Ruse, Patriarku Kiril. Në Moskë, 22 prill, 2025. Foto nga Kremlin.ru, CC BY 4.0 Intl.

Kjo historië  ishte origjinalisht e publikuar nga Sbunker si pjesë e iniciativës rajonale Qendra e Anti-Disinformacionit të Ballkanit Perëndimor. Një version i redaktuar është ripublikuar nga Global Voices me leje.

Patriarku i Kishës Ortodokse Serbe, Porfirije, gjatë një takimi me Presidentin rus Vladimir Putin, u shpreh  retorikë politike e ngarkuar dhe destabilizuese në lidhje me rajonin e Ballkanit Perëndimor gjatë vizitës së tij në Moskë më 23 prill 2025.

Takimi u ndoq nga kreu i Kishës Ortodokse Ruse, Patriarku Kirill i Moskës, si dhe metropolitët e Kishës Ortodokse Serbe Irinej dhe Antonije.

Përveçse përdorimit të termit historikisht të kontestuar për Kosovën — “Kosovë dhe Metohi,” një emërtim zyrtar nga koha kur Kosova ishte krahinë e Serbisë — i cili menjëherë shkaktoi reagime në Prishtinë, patriarku serb propozoi një rivendosje gjeopolitike të Serbisë së bashku me Rusinë. Kjo rivendosje përfshinte Kosovën, Republika Srpska në Bosnjë dhe Hercegovinë, dhe Malin e Zi, duke formuar një entitet të përbashkët rreth konceptit të “Botës Serbe” — versioni i ri i konceptit “Serbi e Madhe,” që, sipas tij, është afër “Botës Ruse.” Ai tha:

Pozicioni ynë në lidhje me Kosovën, Republika Srpska dhe Malin e Zi, unë besoj dhe ndihem se gjithashtu varet nga pozicioni i shtetit rus, Federata Ruse në nivel global. Dëshira ime, dhe dëshira e shumicës në Kishën tonë, është që në të ardhmen, nëse ndodh një rivendosje e re gjeopolitike, të jemi afër atij ambienti rus.

Metropolit Irinej gjithashtu u bashkua në bisedën, duke shtuar „…në Botën Ruse,” gjë që Porfirije e konfirmoi.

Sipas transkriptit të takimit, Patriarku Porfirije përshkroi këto territore si pjesë integrale të identitetit serb që duhet të ribashkohen supozohet në emër të unitetit shpirtëror dhe kombëtar, nën mbikëqyrjen e rendit të ri botëror gjeopolitik të dominuar nga Rusia.

Gjatë bisedës së tij me Putin, Porfirije, i cili kishte vizituar më parë Kosovën, jo vetëm kërkuar mbështetje për Serbinë, por gjithashtu avancoi një axhendë të qartë revizioniste dhe ekspansioniste që kujton retorikën e viteve 1990.

Kjo u mirëprit nga Putin, i cili theksoi se Rusia gjithmonë ka mbështetur qëndrimin e Serbisë për Kosovën, duke përshkruar lidhjet me Kishën Ortodokse Serbe si një urë shpirtërore dhe historike e fuqishme midis dy kombeve. Putin shprehu mirënjohje për Porfirijen për rolin e tij në mbrojtjen e vlerave tradicionale.

Kjo propozim pasqyron strategjinë e gjatë të Rusisë në Ballkan, siç theksohet në një raport të Këshillit për Marrëdhëniet me Jashtë të vitit 2023, në të cilin Moska mbështet aleatë sllavë dhe ortodoksë si Serbia për sfiduar BE-në dhe NATO-n. Putin synon ta zbatojë këtë duke shfrytëzuar paqëndrueshmërinë rajonale, duke nxitur narrativat e rreme rreth pavarësisë së Kosovës, dhe duke përfituar nga situata e brishtë në Bosnjë dhe Hercegovinë.

Reagimet në Kosovë

Politikanë, organizata të shoqërisë civile, dhe analistë politikë në Kosovë e konsideruan deklaratën e patriarkut si një përpjekje për të rivendosur narrativat kolonialiste të vjetra të Beogradit. Sipas raportet nga Kosova, të cilat morën mbulim të gjerë mediatik, kjo retorikë minon përpjekjet për dialog dhe paqe në rajon dhe vjen në një kohë të tensioneve të rritura midis Kosovës dhe Serbisë, duke kontribuar më tej në polarizim.

Kryeministri i Kosovës Albin Kurti u përgjigj deklaratave në një postim në X, duke i quajtur ato përpjekje të rrezikshme për të përdorur fenë në shërbim të projekteve nacionaliste dhe gjeopolitike. Kurti shkroi:

Kjo nuk është diplomaci fetare, është një partneritet strategjik i regjimeve autoritare, duke vendosur rajonin në rrezik serioz. Kosova, megjithatë, qëndron e qëndrueshme në parimet dhe aspiratat e saj demokratike dhe refuzon pa ekuivok agjendat revisioniste të nxitura nga fuqitë autoritare.

Pasojat e mundshme

Takimi i Patriarkut serb me Putin dhe mbështetja që ai mori nga lideri rus konfirmojnë lidhjet e ngushta midis Kishës Ortodokse Serbe dhe Kremlinit, duke e pozicionuar kishën si një aktor politik me aspirata hegemonike dhe anti-perëndimore. Në të njëjtën kohë, takimi thekson sfidat me të cilat vazhdon të përballet Kosova në arenën ndërkombëtare në lidhje me sovranitetin dhe integritetin territorial të saj.

Të tilla deklarata gjithashtu minojnë përpjekjet për pajtim dhe ndërtimin e besimit në rajon, të cilat mbeten të brishta sidomos kur aktorë të ndikueshëm fetarë dhe politikë forcojnë narrativat që mohojnë realitetet politike dhe ligjore të Kosovës dhe vendeve të tjera në rajon.

Narrativa e “Botë Serbe,” është gjithashtu e lidhur me politikat e regjimit të mëparshëm të Slobodan Miloševiqit dhe luftërat e përgjakshme të viteve 1990, një diskurs që shkon kundër çdo koncepti të pajtimit rajonal.

Në një kohë kur Ballkani ka nevojë për paqe, bashkëpunim dhe integrim evropian, të tilla deklarata nga liderët fetarë dhe politikë rrezikojnë të shtyjnë Ballkanin Perëndimor në një spirale të re konflikti dhe izolimi.

Rajoni kërkon një përgjigje të koordinuar politike dhe diplomatike, me mbështetjen e demokracive perëndimore, për të mbrojtur sovranitetin e vendeve ballkanike nga ideologji të rrezikshme që përdorin fenë si mjet për dominim politik.