Podkast: Daria mbi mbajtjen e identitetit rus dhe lirimin e fëmijëve të saj prej tij

“Ku jeni vërtet nga?”: Një podcast që eksploron identitetet

Origjinalisht publikuar në Global Voices

Imazhi i bërë nga Ameya Nagarajan për Global Voices në Canva Pro.

“Ku jeni vërtet nga?” është një seri e re podcast nga Global Voices që u shfaq nga një panel në samitin Global Voices të dhjetorit 2024 në Nepal, ku anëtarët e komunitetit Global Voices ndanë përvojat e tyre përballë perceptimeve të të tjerëve rreth historive të tyre të ndryshme dhe komplekse të origjinës. Në çdo episod, ftojmë mysafirët tanë të reflektojnë mbi supozimet që qëndrojnë pas pyetjes, “Por ku jeni vërtet nga?” dhe si përgjigjen ata.

Podcasts është i drejtuar nga Akwe Amosu, i cili punon në sektorin e të drejtave të njeriut pas një karriere të mëparshme në gazetari dhe është gjithashtu trajner dhe poet. Ajo është bashkë-kryetare e bordit të Global Voices.

Transkripti i këtij episodi është redaktuar për qartësi.

Akwe Amosu (AA): Përshëndetje dhe mirëseardhje në Ku jeni vërtet nga? Është një podcast që heton identitetet. Dhe këtë herë po flas me Daria Dergacheva. Mirë se vini, Daria.

Daria Dergacheva (DD): Faleminderit që më keni ftuar.

AA: Pra pse njerëzit të pyesin atë pyetje, Daria?

DD: Epo, mendoj se kjo është sepse unë shpesh e pyes këtë pyetje vetë tani, gjithashtu. Kam lindur në Bashkimin Sovjetik, dhe autoritetet ruse insistojnë që në pasaportën time shkruhet se është Bashkimi Sovjetik. Kam qenë i detyruar të ndryshoj pasaportën kohët e fundit sepse shkruhej “Rusia,” dhe ishte me të vërtetë një gabim. Pra tani unë jam në mënyrë formale nga Bashkimi Sovjetik, i cili nuk ekziston më.

Pastaj kam jetuar në shumë vende gjatë jetës sime, duke studiuar, [dhe] duke udhëtuar. Kam jetuar në Mbretërinë e Bashkuar për një vit. Kam marrë bursën Chevening atje. Kam jetuar në Varshavë, gjithashtu për studime. Kam jetuar në Tajlandë për një kohë. Dhe që nga viti 2017, nuk jetoj më në Rusi. Dhe që nga viti 2022, nuk udhëtoj atje.

Pra, unë jetoj në Spanjë. Kam marrë doktoratën këtu me familjen time dhe me fëmijët e mi. Fëmijët e mi flasin katër gjuhë. Më i vogli vetëm më flet në anglisht, ndonjë mënyrë. Nuk e di pse. Kjo është gjuha e saj e komunikimit me mua, megjithatë ne flasim rusisht në shtëpi. Por ata flasin gjithashtu katalanisht, spanjisht, anglisht dhe rusisht.

Kemi jetuar në Gjermani për një kohë, dhe unë ende jetoj dhe punoj në Gjermani. Unë punoj në Universitetin e Bremës, dhe kur shkoj në konferenca, të cilat kurrë nuk janë të lidhura me diçka ruse, sepse unë punoj në një laborator të qeverisjes së platformës, është kryesisht për çështje të Bashkimit Evropian. Çfarë them kur njerëzit më pyesin, “Nga vjen?” Mendoj se kjo pyetje është shumë e vështirë. Si, nga vjen tani? Nga je? Ku ke lindur? Me cilin vend e lidh veten? Ndonjëherë ndihem se nuk kam [një vend] ku jam nga. Kam shumë [vende] ku jam nga, por bëhet paksa e vështirë të shpjegohet.

AA: Pra, çfarë zakonisht thoni kur ju pyesin pyetjen? A ndryshon, apo keni një përgjigje standarde që mund ta shprehni thjesht?

DD: Absolutisht nuk kam një përgjigje standarde, sidomos pas fillimit të pushtimit të plotë të Ukrainës në vitin 2022. Qartë që isha shumë kundër luftës, por për një kohë, ishte e pamundur të thuhej se je nga Rusia. Kam qenë shumë e frikësuar. Kam qenë e frikësuar, dhe kam ndjerë turp, dhe nuk dëshiroja ta bëja. Pra, për një kohë, thosha, “Jam nga Universiteti i Bremës” kur më pyesnin për punën. Pastaj, pas rreth një viti, mund të thosha se jam nga Rusia me shumë shpjegime menjëherë pas, e di? Pra nuk është si një fjali; duhet të thuash, “Jam për Ukrainën. Jam kundër luftës.”

Është e vështirë, por tani është edhe më e vështirë sepse nuk kam plan të kthehem, ose të paktën nëse mund të qëndroj, nuk kam plan të kthehem, sepse nuk shoh gjëra që po shkojnë, fatkeqësisht, në ndonjë drejtim të mirë atje fare.

Por prindërit e mi janë atje. Nuk mund t’i vizitoj për momentin. Nuk e di nëse do të mund t’i shoh para se ata të vdesin kryesisht, sepse janë më të moshuar. E di se disa nga miqtë e mi nga, për shembull, Bjellorusia, kishin për detyrë të shihnin funeralin e babait të tyre përmes Zoom.

Kjo është, dua të them, ne të gjithë po jetojmë në një realitet totalisht të ndryshëm, dhe [kemi] përvoja shumë të dhimbshme. E di që ukrainasit kanë vuajtur shumë më tepër, shumë më tepër, sesa rusët. Nuk mund të ankohemi as të krahasojmë. Por kjo është situata ime tani, unë, si qeniet njerëzore, e di, nuk ka rëndësi — rus apo jo.

AA: E kuptoj plotësisht kompleksitetin e, e dini, ofrimit të një përgjigjeje të kënaqshme të jashtme. Por kur mendoni për veten, për llojin tuaj të integruar të identitetit, a ekziston diçka thellësisht ruse në ju? Si p.sh. kam vënë re që flisni rusisht në shtëpi. A është kjo një identitet, edhe nëse nuk funksionon për botën e jashtme?

DD: Po, sigurisht. Sigurisht, është një identitet. Kam edhe një identitet sovjetik. Nuk e di nëse jam i lumtur për këtë, sepse ka shumë dhunë, e dini, dhunë në shkollë, dhunë në spital, dhunë në familje. Sepse shoqëria është e tillë, shoqëria ruse është ende e tillë. Pra, fëmijët rriten në këtë mjedis.

Por, që nga fillimi i pushtimit, vendosa që nuk dua që fëmijët e mi të kenë një identitet rus. Nuk mund ta heq atë timin, dhe lexoj shumë. Dua të di çfarë po ndodh në vend. Nuk insistova që të lexojnë në rusisht. Pra, vajza ime më e madhe, ajo lexon në rusisht dhe shkruan në rusisht. Nuk i pëlqen, por mundet. Por ajo më e vogla, nuk shkruan shumë në rusisht. Dua të them, për gjuhë të tjera, po. Por rusisht, jo. Nuk donte, dhe nuk dua t’i shtyj sepse ndjeva që nuk dua që të jenë rusë. Nuk dua që ta kenë këtë identitet. Dua që të jenë të lirë nga ajo, e dini, nga kjo lloj mallkimi, në fakt. Dhe nuk mund të shohin gjyshen dhe gjyshin e tyre, kështu që nuk ka komunikim të vërtetë të transmetimit të gjërave, e dini, vlerave, përrallave, çdo gjëje. Nuk funksionoi për ne online. Fillimisht po, por pastaj bëhet e mërzitshme, dhe nuk i shihni më. Pra, për mua, nuk është aq problem. Është në rregull për mua nëse ndihen si spanjollë. Nuk e di. Mund të jenë, nëse duan, nëse shoqëria i pranon. Dhe shoqëria këtu duket shumë fleksibël. Më pëlqen kjo.

AA: A ndiheni të imponuar nga njerëz të tjerë kur ata duan që ju ta përcaktoni veten? A ndiheni të zemëruar për t’u kërkuar t’u jepni atyre një përgjigje të kënaqshme, apo është thjesht shumë e komplikuar për t’u shpjeguar?

DD: Zemëruar? Jo, por nuk më pëlqen kjo pyetje sepse zakonisht kërkon shpjegime. Thjesht për t’ju dhënë një shembull, [kam qenë] së fundmi me një mik nga Argjentina. Po vizitonim Holandën, dhe na kërkuan, “Nga jeni?” Ishte një anije e mbushur me amerikanë, vetëm për kontekst. Dhe ai tha, “Epo, unë jam nga Argjentina, por të dy jetojmë në Barcelonë.” Dhe unë doja të thoja unë jam nga Barcelona, por në mënyrë teknike, nuk është shumë e vërtetë. Pra, thashë, “Unë jam nga Rusia.” Dhe kjo tingëlloi shumë… Por më duhej të shpjegoja më shumë, por nuk doja. E di, nuk njihja shumë këta njerëz.

Por, situata është kështu tani. Nuk po ankohem. Nuk është diçka për t’u ankuar. Thjesht ndihem se nuk dua t’u përgjigjem kësaj pyetjeje, mendoj.

AA: Nëse do të mund të zgjidhnit çfarë pyetje do t’ju pyesnin nga njerëzit që duan të dinë më shumë për ju, çfarë do të ishte ajo?

DD: Po, mendoj se ndoshta në vend se nga ku vjen, mund të ketë disa pyetje. “Ku ke lindur?” është një, dhe pastaj “Ku punon?” ose banon është krejt tjetër, të paktën për mua. E dini, çfarë ndjeni se jeni gjithashtu? Si, një herë i thashë profesorit tim se nuk ndjehesha evropian. Ishte katër vjet më parë. Dhe ai ishte vërtet, ishte e çuditshme për të, sepse gjatë gjithë jetës së tij është gjerman. Por ishte e çuditshme për të sepse gjithë jeta e tij ndjente evropian.

Unë isha në Evropë për shtatë vjet tashmë, por nuk ndjehesha evropian. Madje as nuk kam shtetësi. Madje as nuk kam rezidencë afatgjatë sepse është shumë e vështirë tani. Dhe nuk kam asnjë të drejte që njerëzit këtu — kam shumë të drejta, por në fakt mund të më dëbojnë nga vendi për çdo arsye.

Tani, vajza ime më e vogël ende nuk ka rezidencën e saj, sepse — nuk e di pse. Refuzuan t'i jepnin një kartë rezidence, edhe pse, si, ajo duhet të ishte me mua, është 10 vjeç, dhe avokatët duhet të bënin ankesë, dhe ankesat zgjasin të paktën gjashtë muaj, dhe akoma nuk e dimë. Pra, kjo është shumë qesharake. Dhe kjo është jeta ime që nga viti 2017.

Përsëri, nuk po ankohem; ata më kanë trajtuar shumë mirë. Europa më ka trajtuar shumë mirë, dhe e di që jam ekspert në shumë tema si politikat teknologjike këtu, media, dhe mediat sociale. Dhe jam shumë mirënjohës për universitetet ku punoj për këtë. Dhe mund të isha shumë, shumë i dobishëm për, për shembull, Komisionin Evropian. Por nuk mund të punoj atje sepse nuk jam shtetas. Dhe për çdo punë, për çdo rezidencë, duhet të kem një kontratë. Pra, nuk mund të kërkoj thjesht punë, e dini, përveç në akademi. Në akademi, është pak më e lehtë. Pra, ndihet si një gjë e përkohshme. Çdo gjë ndihet si e përkohshme.

AA: Pra, gjithçka ndihet si e përkohshme në një mënyrë. Nuk je i lidhur përfundimisht me asnjë shtet përveç atij që nuk ndjen se je identifikuar me të.

DD: Po. Nuk ndihet si e përkohshme. Ndihet e pasigurt. Ndihet sikur çdo minutë do të duhet të lëviz për një punë ose për rezidencë, ose për gjëra të tjera. Çdo minutë. Muaji i ardhshëm. Dhe është e vështirë. Dhe nuk ka vend ku të kthehem. Nuk mund të kthehem tek prindërit e mi sepse mund të më arrestojnë, në fakt, sepse unë punoj gjithashtu si redaktore për Global Voices, duke punuar me Rusinë, Bjellorusinë, dhe Moldavinë, ndonjëherë Ukrainën. Dhe sigurisht, artikujt, shumë prej tyre janë kundër luftës dhe kundër Putinit, kundër diktaturës, sepse këto janë besimet e mia si dhe të botimeve. Por ne e dimë çfarë ndodh me gazetarët në Rusi…

AA: Well, Daria, ju uroj siguri dhe ju uroj një shtëpi afatgjatë. Ju falënderoj shumë.

DD: Faleminderit shumë. Është një dëshirë shumë e bukur. Faleminderit.