Kur Zhduken Shërbimet Publike Nxisin Votën Populiste

Partitë populiste kanë përparuar në mënyrë spektakolare midis viteve 2002 dhe 2022. Nëse shumë faktorë mund ta shpjegojnë këtë, degradimi ose zhdukja e shërbimeve publike në shumë zona rurale ose periferike luajnë një rol të rëndësishëm. Kjo tregon një studim që analizon marrëdhënien midis zhdukjes së shërbimeve publike dhe evoluimit të sjelljeve zgjedhore në Francë.

Kërkimi për një efikasitet më të mirë të administratës shprehet, në disa territore, me një zhdukje progresive të shërbimeve publike, duke krijuar për përdoruesit ndjenjën e bërit “të harruar”, si në këngën e Gauvain Sers. Në fakt, mbyllja e shkollave, zyrave të postës, kasave ose shërbimeve të policisë nuk kufizohet, nga pikëpamja e qytetarëve, vetëm në një riorganizim administrativ: ajo formëson përditshmërinë e mijëra komunave, duke rritur pabarazitë e aksesit në infrastrukturat e konsideruara të domosdoshme. Prandaj, nuk është ndoshta një rastësi që ky fenomen shoqërohet me një ripërpunim të peizazhit zgjedhor, ku partitë politike të së djathtës ekstreme dhe të majtës radikale kapin një pjesë në rritje të votës protestuese.

Në një studim, ne jemi të interesuar për marrëdhënien e mundshme midis reduktimit të shërbimeve publike dhe evoluimit të sjelljeve zgjedhore në Francë. Analiza bazohet në të dhëna që mbulojnë periudhën 1998-2018, të krahasuara me rezultatet e zgjedhjeve presidenciale të 2002, 2012 dhe 2022. Rezultatet konfirmojnë intuitën tonë: sa më shumë një territor sheh shtetin të tërhiqet, aq më shumë përparon vota “ekstreme” atje.

Dëmtime të paparueshme?

Duke studiuar praninë e infrastrukturave publike në shkallë komunale, ne paraqesim portretin e një Francëje ku qasja në shërbimet e shtetit bëhet gjithnjë e më e pabarabartë.

Në qytetet e mëdha, oferta publike mbetet relativisht e qëndrueshme, edhe pse disa ristrukturime gjithashtu po ndodhin. Nga ana tjetër, në zonat rurale dhe periurbane, rrjeti administrativ po zgjerohet pak nga pak.

Numrat janë mjaft domethënës. Siç tregon tabela 1, midis 1998 dhe 2018, prezenca e shërbimeve publike në fushën e shkollave fillore dhe parashkollore është ulur mesatarisht me 7,36%. Ky ulje prek kryesisht institucionet shkollore të shkollës fillore, dhe kryesisht në komunat e vogla dhe të mesme. Zyrat postare gjithashtu janë goditur rëndë, si dhe shërbimet e policisë dhe gendarmerisë.

Tablela 1: Evolucioni i prezencës së shërbimeve publike.

Niveli fillestar në vitin 1998 dhe normat e ndryshimit në pajisjet publike për 100,000 banorë, në përqindje. Parisi, Lyoni, Marseja dhe komunat e absorbura nuk përfshihen. Ofruar nga autori

Mbylljet nuk ndjekin një skemë të njëtrajtshme. Disa rajone, veçanërisht në verilindje dhe në qendër të Francës, grumbullojnë humbje të konsiderueshme, ndërsa territore të tjera, më të integruara në rrjetet metropolitane, janë më pak të prekura. Kjo dinamikë pasqyron tendenca të thella: deindustralizimin, emigrimin rural dhe koncentrimin e shërbimeve në qendrat urbane në dëm të komunave të vogla.

Figura 1:
Mapa më poshtë tregon shpërndarjen hapësinore të shërbimeve publike në vitin 2018

Llogaritjet e autorëve bazuar në të dhënat e Insee. Ofruar nga autori

Kur braktisja e shtetit ushqen votën protestuese

Efektet e këtyre mbylljeve nuk kufizohen vetëm në një riorganizim administrativ të thjeshtë. Zhdukja e progresive e infrastrukturave publike ndryshon në thellësi marrëdhënien e qytetarëve me shtetin, duke forcuar padyshim ndjenjën e uljes së statusit territorial. Kjo ndjenjë e margjinalizimit nuk shprehet vetëm me një pjesëmarrje në zgjedhje në rënie, por edhe me një votë kundërshtuese që shprehet si në të majtë ashtu edhe në të djathtë të skemës politike.

Figura 2: Evolucioni i votave të partive të së majtës radikale (2002-2022).

Les partis de la gauche radicale ont nettement progressé entre 2002 et 2022 — Partitë e së majtës radikale kanë përparuar dukshëm midis 2002 dhe 2022. Furnizuar nga autori

Figura 3: Evolucioni i votave të partive të djathta ekstreme (2002-2022)

Ky grafik tregon përparimin shumë të dukshëm të zgjedhjeve të partive të djathta ekstreme midis 2002 dhe 2022, veçanërisht në zonat rurale. Ofruar nga autori

Tabela 2: Rezultatet zgjedhore të partive gjatë viteve

Le tableau présente la moyenne des résultats des élections en termes de pourcentage. Furnizuar nga autori

Rezultatet e analizës sonë janë të qarta: çdo humbje e një shërbimi publik për 1000 banorë shkakton një rritje të votave për partitë e majtës radikale me 0,233 pikë përqindjeje, dhe për partitë e ekstremit të djathtë me 0,158 pikë.

Megjithatë, ky fenomen nuk prek të gjithë votuesit në mënyrë të njëjtë. Në fakt, qytetarët reagojnë ndryshe në varësi të llojit të shërbimit që zhduket. Mbyllja e shkollave dhe zyrave të postës është më shumë e lidhur me një forcim të votës për partitë e majtës radikale, ndoshta për shkak të rolit të tyre qendror në jetën e përditshme dhe transmetimin e shërbimeve thelbësore.

Një fenomen që intensifikohet me kalimin e kohës së zgjedhjeve

Duke qenë larg zbehjes, kjo tendencë është forcuar gjatë dy dekadave të fundit. Duke krahasuar rezultatet e zgjedhjeve presidenciale të vitit 2002, 2012 dhe 2022, studimi tregon një shpejtim të votës “të jashtëzakonshme” ndërsa shërbimet publike bëhen gjithnjë e më të rralla. Ndërmjet vitit 2002 dhe 2022, pjesa e votave të marra nga partitë e djathtës ekstreme është pothuajse dyfishuar, duke arritur në 38,7 % në vitin 2022. Në të njëjtën kohë, vota në favor të partive të së majtës radikale gjithashtu është rritur, me një dinamikë më të theksuar në disa rajone.

Nëse faktorë të tjerë janë padyshim në lojë, ndjenja e braktisjes, e krijuar nga tërheqja e ofertës së shërbimeve publike, është një faktor i rëndësishëm.

Kjo evoluim është pjesë e një konteksti më të gjerë polarizimi politik. Ndërsa në vitin 2002, partitë qeverisëse ende merrnin shumicën e votave, partitë opozitare kanë kaluar mbi 50 % në vitin 2022. Studimi tregon se ky ndryshim nuk është vetëm një fenomen konjuktural, por një transformim struktural i votës, i ndikuar gjerësisht nga faktorë territorialë.

Shumë shkaqe

Ky lidhje midis ndjenjës së braktisjes dhe votës populiste nuk kufizohet vetëm në rastin francez. Dinamikat e ngjashme janë të pranishme, ndër të tjera, në Shtetet e Bashkuara ose në Mbretërinë e Bashkuar. Ato bazohen në realitete ekonomike, shoqërore dhe kulturore që literatura akademike tashmë i ka identifikuar mjaft mirë.

Zona më të ndjeshme ndaj diskurseve populiste janë ato që përmbajnë popullsi të karakterizuar nga një nivel i ulët arsimimi, të ardhura modeste, një të kaluar industriale që tashmë është e kaluar, dhe një shkallë të lartë të papunësisë.

Quant për politikën e kursimit, në veçanti reformat që kanë ulur shkallën dhe aksesin në ndihmat sociale, ato e bëjnë më të brishtë popullsinë që tashmë është e cenueshme.

Globalizimi është një tjetër motor i fuqishëm i kësaj shqetësimi. Rajonet më të prekura nga konkurrenca ndërkombëtare, veçanërisht konkurrenca e importeve të prodhimeve të ulëta, kanë parë zhduken mijëra vende pune pa përfituar nga fitimet ekonomike që krijohen diku tjetër.

Nga e hëna deri të premten + e diel, merrni falas analizat dhe shpjegimet e ekspertëve tanë për një tjetër këndvështrim mbi aktualitetin. Abonohuni sot!

Rishpërndarja e territorit: një sfidë për shtetin

Duke u përballur me këto konstatime, pyetja lind: a mund të mjaftojë kthimi i shërbimeve publike për të ndryshuar trendin? Duhet të jemi të kujdesshëm: ndërsa rikthimi i infrastrukturës publike mund të ndihmojë në lehtësimin e ndjenjës së margjinalizimit, vota “ekstreme” është gjithashtu e ndikuar nga dinamikat më të thella. Për më tepër, kostoja e mbajtjes së shërbimeve publike nuk duhet nënvlerësuar, sidomos në situatën e financave publike të dëmtuara që po përjeton Franca.

Dëgjimi i rritjes së papunësisë ose dëindustrializimit gjithashtu luan një rol kyç në refuzimin e partive tradicionale.

Për të luftuar këto ndarje, është gjithashtu e nevojshme të mendosh për zhvillimin e territoreve, duke marrë parasysh nevojat specifike të çdo rajoni.

Rivendosja e këtyre hapësirave të lëna në harresë nuk do të jetë një detyrë e lehtë. Por në mungesë të një veprimi të shpejtë dhe të përshtatshëm, rreziku është i madh që të vazhdojë dhe të përshkallëzohet një dinamikë që tashmë po formëson thellësisht peizazhin politik francez.