Thailand dhe Kamboxhia gjejnë armëpushje: Ku qëndron historia dhe potenciali i përshkallëzimit të konfliktit ndërmjet dy vendeve

Konflikti i armatosur rifilloi në kufirin midis Tajlandës dhe Kamboxhias që nga e enjtja, 24 korrik 2025, duke vrarë së paku 16 persona dhe duke detyruar dhjetëra mijëra banorë të ikin nga zona e konfliktit.

Këto veprime të ndërsjella shënuan një kapitull të ri në konfliktin e gjatë mes dy vendeve fqinjë në Azinë Juglindore, i cili ka zgjatur më shumë se 100 vjet.

Në mes të përshkallëzimit, Tajlanda mbylli kufirin e saj, ndërsa Kamboxhia ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Bankokun. Qeveria kamboxhiane akuzoi Tajlandën për veprime represive dhe përdorim të dhunës së tepruar gjatë operacioneve ushtarake.

Pas disa ditësh, të dy vendet ranë dakord për një armëpushje të menjëhershme pa kushte duke filluar nga data 28 korrik 2025. Kjo marrëveshje shënoi një hap të rëndësishëm për të ulur tensionet që kishin shkaktuar shqetësim në rajon.

Si e shohin ekspertët këtë konflikt ndërmjet dy vendeve?

Në episodin më të fundit të SuarAkademia, diskutojmë këtë çështje me Irawan Jatin, një pedagog i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Islam Indonesia.

Irawani thekson se rrënjët e këtij konflikti datojnë që nga ndikimi kolonial francez dhe japonez në fillim të shekullit të 20-të. Edhe pse kufijtë territorialë u përcaktuan zyrtarisht në vitet 1940, tensionet midis dy vendeve vazhduan të rriteshin dhe të ngriheshin në vitet e fundit.

Qendra e këtij konflikti është tempulli Preah Vihear, një vend i trashëgimisë kulturore që ndodhet në zonën kufitare dhe është bërë simbol i nacionalizmit për të dy vendet.

Edhe pse Gjykata Ndërkombëtare ka vendosur se kjo zonë i përket Kamboxhias, një pjesë e vogël e saj mbetet e kontestuar. Irawani shpjegon se vlera simbolike dhe historike e këtij vendi e bën më shumë se një çështje tokëmbajtjeje. Është një çështje identiteti kombëtar.

Në kontekstin rajonal, ASEAN si organizatë rajonale përballet me sfida të mëdha në trajtimin e konflikteve të tilla. Irawani diskuton se si qasja “Mënyra ASEAN” që thekson konsensusin, mosndërhyrjen dhe kujdesin diplomatik shpesh e bën zgjidhjen e konflikteve të ngadalta.

Irawani vë në dukje se mekanizmat e ASEAN nuk lejojnë votim ose ndërhyrje direkte, ndaj përpjekjet për zgjidhje duhet të mbështeten në negociata dhe ndërmjetësim vullnetar ndërmjet vendeve.

Ky konflikt kufitar nuk prek vetëm marrëdhëniet bilaterale midis Tajlandës dhe Kamboxhias, por gjithashtu godet dinamikën e brendshme të ASEAN-it.

Irawani përmend se mosmarrëveshja ka ndikuar në rrjedhjen e takimeve rajonale dhe ka shkaktuar tensione politike të brendshme, sidomos në Tajlandë, që është duke kaluar një tranzicion udhëheqjeje.

Përfundoni episodin e plotë vetëm në SuarAkademia — biseda interesante për çështjet aktuale, me akademikë.