Torre Pacheco: Si të kuptoni urrejtjen e lindur nga paragjykimet dhe dehumanizimi

Por shumë urrejtje dhe dhunë që shfaqen në media duke pasqyruar aktualitetin, njerëzit jemi qeniet sociale të varura nga njëra-tjetra. Jeta e Homo sapiens si specie dhe shfaqja e qytetërimit kanë qenë kryesisht të varura nga bashkëpunimi dhe solidariteti.

Atëherë, çfarë e bën kaq të përhapur urrejtjen, që krijohen polarizime të dhunshme të kundërta, që organizohen gjurmime ndaj grupeve të ndryshme në një qytet si Torre Pacheco? Dhe më e rëndësishmja: duke qenë se shkenca nuk vetëm përshkruan realitetet dhe shkaqet e tyre ashtu siç janë, por eksploron zgjidhje pas kryerjes së diagnozave, si mund të shmanget dhe drejtohet një situatë e tillë?

Në Torre Pacheco – që na shërben si shembull, si tregues i diçkaje që po zhvillohet kohë pas kohe në Spanjë dhe në demokracitë e tjera liberale – bashkohen, së paku, tre procese:

• Një menaxhim i diversitetit dhe një politikë integrimi e mangët.

• Një reifikim –reifikimi i një marrëdhënieje konsiston në e konsideruar atë si një entitet– i kategorive që përshkruajnë identitetet grupore që dehumanizon dhe favorizon dhunën strukturore dhe direkte.

• Një lidhje problematike dhe e pakëndshme midis polarizimit dhe radikalizimit ideologjik të dhunshëm.

Probleme të mëdha në vende të vogla

Së pari, emergjenca e “një Torre Pacheco” e bën të dukshëm si deficiti i qeverisjes globale, evropiane dhe kombëtare të rrjedhave migratore ashtu edhe pak efektivitetin e politikave të integrimit dhe menaxhimit të diversitetit.

Problemet globale dhe ndërkombëtare ndihen më ashpër në nivelet lokale: ishujt e vegjël janë më të prekshëm nga ndryshimet klimatike, trafiku ndërkombëtar i diamantëve godet fshatrat e Republikës Demokratike të Kongo dhe spekulimi global me kriptomonedha varet nga “kriptomineruesit” të vendosur në një fermë duke konsumuar shumë energji.

Sot është Torre Pacheco, por nesër mund të jetë një vend tjetër si Marcilla, në Navarra, një lagje e Sabadell (Barcelona) ose zona e San Franciscos, në Bilbao. Diversiteti rrit pasurinë kulturore, por sjell edhe konflikte nëse nuk ka një menaxhim të mirë të diversitetit dhe promovim të bashkëjetesës.

Këtu, njerëzit, institucionet dhe komunitetet janë përgjegjës për të gjetur një model të kënaqshëm që ka si kufi minimal moral respektimin e të drejtave të njeriut.

Së dyti, paragjykimi, urrejtja nga disa grupe ndaj të tjerëve, dehumanizimi i të ndryshmëve (qoftë racor, kombëtar ose ideologjik) është parathënie e dhunës.

Teoritë më të konsoliduara mbi dhunën tregojnë se njerëzit kemi tendencë të ndiejmë keqardhje për atë që ndodh me njerëzit e tjerë. Megjithatë, kur perceptojmë padrejtësi dhe dhimbje të tjetrit gjithashtu gjenerojmë narrativa justifikimi dhe fajësimi kundër atyre që janë viktima, gjë që shuan atë ndjenjë të natyrshme të empatisë. Përndryshe, përballë shumë vuajtjesh do të shpërballejmë, nëse nuk ngriheshim për të vepruar vendosur për të ndalur këto të këqija.

Sociologu norvegjez dhe themeluesi kryesor i disiplinës së studimeve mbi paqen dhe konfliktet, Jonathan Galtung, flet për dhunën kulturore. Kjo mund të drejtohet drejt shumë drejtimesh: “migrantët”, “të djathtët”, “progresistët”, “gratë”, “të rinjtë”, “të pasurit”, “të varfrit”, “ata të Barcelonës” ose “romët”.

Shkolla e Frankfurtit gjithashtu fliste për reifikimin për të përshkruar kategoritë e identitetit grupor që na orientojnë, por që, me përdorimin, bëhen objektiv dhe na pengojnë të shohim atë që është përpara si të barabartë në dinjitet.

Problemi kryesor është se, nga njëra anë, ne i drejtohemi ndjenjës së zakonshme (e ndërtuar shoqërisht) për të justifikuar këtë refuzim dhe, nga ana tjetër, urrejtja dhe refuzimi zakonisht kanalizohen drejt personit që është objektivisht më i shtypur, ka më pak të drejta dhe jeton një jetë më pak dinjitoze. Në shkurt, çdo paragjykim dhe urrejtje ndaj një grupi kontribuon në dhunën më të egër dhe legjitimon shtypjen ekonomike dhe strukturore të këtij grupi.

Jetesa në një klimë të përhershme tensioni

Në vendin e tretë dhe të fundit, polarizimi i shoqërisë – i nxitur nga fushatat politike dhe rrjetet për dekada të tëra –, polarizimi ideologjik dhe polarizimi politik kanë të paktën dy kosto: ndikojnë gradualisht në cilësinë demokratike dhe ushqejnë procese radikalizimi të dhunshëm të individëve dhe organizatave.

Lidhja midis polarizimit dhe radikalizimit të dhunshëm në Shtetet e Bashkuara ka qenë e qartë që prej vitesh, por në Evropë është tendenca për të ndarë të dy fenomenet dhe për të lavdëruar efektin stimulues dhe mobilizues të polarizimit politik-afektiv.

Megjithatë, të jetosh në një klimë të përhershme tensioni, të fushatës, të diskreditimit, të demagogjisë, të luftës pa mëshirë për të arritur pushtetin ose për ta mbajtur atë, ushqen ekstremet ideologjike dhe shtyn njerëzit të bashkohen me to. Dhe polat, kur tensionohen shumë, kalojnë kufijtë e demokracisë dhe paqes, duke krijuar grupe që justifikojnë dhunën nga të dyja anët e ideologjisë.

Madje edhe diagnozat që demonizojnë, nga një spekter, grupet pa status ligjor dhe jo vendas, dhe, nga ana tjetër, ultra të ndryshëm, me shumë mundësi kanë rënë pa dashje në atë logjikë polarizuese që kontribuon në vazhdimësinë e problemit. Kjo konstatim nuk e përjashton përgjegjësinë, por shmang thjeshtësimin.

Rrugët për ndjekje

Në fund të fundit, përmirësimi i qeverisjes globale të rrjedhave migratore, politikat e integrimit dhe menaxhimit të diversitetit; trajtimi i shkaqeve kulturore dhe ekonomike të paragjykimeve, të cilat na bëjnë të ndjeshëm ndaj dhimbjes së të tjerëve; dhe ngritja e debatit politik dhe mediatik që të afrohet me standarde minimale të dinjitetit, dallohen si tre nga rrugët më premtuese, dhe afatgjatë, që duhet të ndiqen.

Dhe një kujtesë përfundimtare: çdo person, çdo komunitet dhe çdo institucion ka mundësinë dhe detyrën të kontribuojë në forcimin e bashkëjetesës paqësore dhe demokratike të një shoqërie që çdo herë është më e ndryshme, ashtu siç ishte edhe në të kaluarën.