Çfarë mund të mësojë bota nga matësi i shiut i Koresë së shekullit XV

Thatë dhe përmbytje po bëhen më të shpeshta dhe më të rënda në mbarë globin. Shkaku është shpesh shi — ose shumë pak ose shumë shumë. Rajonet e monsunit në botë, ku shoqëritë kanë përballuar cikle thatësire dhe përmbytjesh për mijëra vjet, mbajnë mësime thelbësore rreth monitorimit dhe ruajtjes së ujit të shiut.

Në Korenë, një mësim i tillë daton që në shekullin e 15-të. Në vitin 1441, gjatë periudhës së mbretit Sejong, Koreja krijoi matësin e parë zyrtar të shiut në botë (cheugugi) — një instrument cilindrik prej bronzi — dhe gjithashtu krijoi një rrjet monitorimi të shiut të administruar nga shteti.

Kjo nuk ishte vetëm një shpikje teknike; ajo ishte pjesë e një politike më të gjerë. Më 3 shtator të atij viti, sipas Vëllimeve të Dinastisë Choson (një rekord i Kujtesës së Botës të UNESCO-s), magjistrat lokalë në të gjithë vendin u urdhëruan të matnin shiun rregullisht dhe ta raportonin atë tek qeveria qendrore.

Ky sistem përfaqësonte një nga format më të hershme të qeverisjes së të dhënave klimatike dhe vendosi një precedent për vlerësimin e shiut si një burim i matshëm, i menaxhueshëm dhe i drejtë i qeverisur — një e mirë publike që duhet të ndahet dhe të respektohet. Ai gjithashtu pasqyronte një traditë filozofike në Korenë për të respektuar shiun jo si një mallkim, por si një dhuratë — një që duhet të kuptohet, mirëpritet dhe ndahet.

Indi gjithashtu ka një traditë të pasur të mbledhjes së ujit të shiut, duke filluar nga periudha Vedic dhe qytetërimi i Vales së Indus–Sarasvati (3000–1500 p.e.s.) deri në shekullin e 19-të. Gjatë zonave të ndryshme ekologjike, komunitetet indiane zhvilluan sisteme të decentralizuara për kapjen dhe ruajtjen e ujit të shiut. Vendndodhja arkeologjike e Dholavira në Gujarat, për shembull, përmbante rezervuare të sofistikuara të dizajnuara për të mbledhur rrjedhjen e monsunit.

Regjistrimet historike, duke përfshirë shënimet e lashta, dokumentet e tempullit dhe traditat popullore, tregojnë se këto sisteme nuk ishin vetëm të ndërtuara, por edhe të qeverisura, me rregulla të vendosura për ndarjen, mirëmbajtjen dhe investimin në ujë si një burim komunitar. Në disa rajone të Indisë, çdo shtëpi e tretë kishte own burim uji. Edhe pse këto praktika u ulën gjatë periudhës koloniale, ato tani po ringjallen nga komunitetet lokale, nismat e qeverisë, dhe organizatave jofitimprurëse.

Ringjallja e pusët tradicionale po fiton vrull, veçanërisht në zonat urbane që përballen me mungesë uji. Për shembull në qytetin Bengaluru në jug të Indisë, komunitetet lokale dhe organizatat po përdorin teknika të vjetra gërmimi pusësh për të shfrytëzuar akujt e cekët. Këto përpjekje shpesh mbështeten nga shteti ose qeveria qendrore, si dhe nga specialistë dhe organizata duke përfshirë Biome Environmental Trust, Aga Khan Trust for Culture, Indian National Trust for Art and Cultural Heritage, dhe Qendra për Shkencë dhe Mjedis.

Kryeministri aktual i Indisë gjithashtu ka nisur një fushatë të quajtur Jal Shakti Abhiyan: Kap Ujin e Shiut si pjesë e një përpjekjeje kombëtare për të rikuperuar dhe promovuar mbledhjen e ujit të shiut të udhëhequr nga komuniteti.

Ringjallja e urtësisë së lashtë

Në Korenë e Jugut, gjithashtu ka pasur një ringjallje të kësaj urtësie të lashtë në kontekste moderne. Edhe pse nismat urbane si Sistemi i menaxhimit të ujit të shiut të Star City tregojnë premtim, lëvizja drejt ringjalljes së praktikave të vjetra si mbledhja e ujit të shiut është ende duke u rritur.

Ndërkohë në Kamboxhi, Iniciativa e Shkollës së Shiut fuqizon nxënësit dhe mësuesit për të menaxhuar ujin e shiut për pijje dhe edukim klimatik. Uji i shiut nuk është vetëm një zgjidhje teknike — është një çelës kulturor për reziliencë. Ai ofron autonomi, qëndrueshmëri dhe shpresë.

Prandaj, ne propozojmë të themelojmë Ditën Botërore të Ujit të Shiut më 3 shtator, në njohje të kontributit historik të Koresë dhe në festimin e alfabetizmit global për shiun. Është një datë simbolike që na kujton se si uji i shiut ka formësuar civilizimet dhe si mund të formojë të ardhmen tonë — nëse zgjedhim të dëgjojmë urtësinë e ujit.

Dëgjimi i ditëve ndërkombëtare është provuar të jetë efektiv në ngritjen e ndërgjegjes dhe nxitur veprime globale. Për shembull, Dita Botërore e Ujit (22 mars) ka nxitur bashkëpunimin ndërkombëtar dhe vendimmarrjen mbi çështjet e ujit që nga themelimi i saj në vitin 1993. Dita Botërore e Tualetit (19 nëntor) ka ngritur bisedën globale rreth sanitacionit dhe shëndetit publik.

Dita Botërore e Ujit të OKB-së do të vë në pah ujin si një burim jetik por shpesh i anashkaluar. Kjo është diçka që është veçanërisht e rëndësishme për përshtatjen klimatike në rajonet e monsunit dhe përtej.

Nuk keni kohë të lexoni për ndryshimet klimatike sa dëshironi?
Merrni një përmbledhje javore në kutinë tuaj të postës në vend të kësaj. Çdo të Mërkurë, redaktori i mjedisit i The Conversation shkruan Imagine, një email i shkurtër që shkon pak më thellë në një çështje të vetëm klimatike. Bashkohuni me më shumë se 45,000 lexues që janë abonuar deri tani.