3 arsye pse të rinjtë janë më të prirur të besojnë teoritë e konspiracionit – dhe si mund t'i ndihmojmë të zbulojnë të vërtetën

Teoritë e konspiracionit janë një dukuri e përhapur në botën e sotme shumë lidhëse dhe polarizuar.

Ngjarje të tilla si Brexit, zgjedhjet presidenciale të 2016 dhe 2020 zgjedhjet presidenciale në Shtetet e Bashkuara, dhe pandemia COVID shërbejnë si kujtime të fuqishme se sa lehtë këto narrativë mund të infiltrohen në diskursin publik.

Pasojat për shoqërinë janë të rëndësishme, duke qenë se një devotshmëri ndaj teorive të konspiracionit mund të minojë normat kryesore demokratike dhe të dobësojë besimin e qytetarëve në institucionet kritike. Siç e dimë nga revolta e 6 janarit në Capitol të SHBA-së, ajo gjithashtu mund të motivojë dhunën politike.

Por kush është më shumë i prirur të besojë këto konspiracione?

Studimi im i ri me Daniel Stockemer nga Universiteti i Ottawa-s ofron një përgjigje të qartë dhe ndoshta të befasishme. I botuar në Psikologjia Politike, hulumtimi ynë tregon se mosha është një nga parashikuesit më të rëndësishëm të besimit në konspiracione, por jo në mënyrën që shumë mund të mendojnë.

Njerëzit nën 35 vjeç janë vazhdimisht më të prirur të mbështesin ide konspirative.

Ky përfundim është ndërtuar mbi një bazë të fortë evidencash. Së pari, ne kryem një meta-analizë, një “studim i studimeve”, i cili përmbledhi rezultatet e 191 artikujve të rishikuar nga kolegë të botuar midis 2014 dhe 2024.

Ky set i madh të dhënash, i cili përfshinte mbi 374,000 pjesëmarrës, zbuloi një lidhje të fortë midis moshës së re dhe besimit në konspiracione.

Për ta konfirmuar këtë, ne kryem vetë anketën fillestare ndërkombëtare të më shumë se 6,000 njerëzve nga gjashtë vende të ndryshme: Australi, Brazili, Kanada, Gjermani, SHBA dhe Afrika e Jugut.

Rezultatet ishin të njëjta. Në fakt, mosha doli të jetë një tregues më i fuqishëm i besimeve konspirative sesa çdo faktor tjetër demografik që matëm, duke përfshirë gjininë e personit, të ardhurat ose nivelin e arsimit.

Pse të rinjtë janë më konspiracionistë?

Pas vendosjes që besimet konspirative janë më të përhapura tek të rinjtë, ne u përpoqëm të kuptonim pse.

Projekti ynë testoi disa faktorë potencialë dhe gjeti tre arsye kryesore pse gjeneratat më të reja janë më të ndjeshme ndaj teori të konspiracionit.

1. Alienimi politik

Një nga motivatorët më të fuqishëm që identifikuam është një ndjenjë e thellë e pakënaqësisë politike tek të rinjtë.

Një shumicë e të rinjve ndihen të huaj nga sistemet politike të drejtuara nga politikanë që janë dy ose tre gjenerata më të moshuar se ata.

Kjo nën-reprezentim mund të çojë në frustrim dhe ndjenjën se demokracia nuk funksionon për ta. Në këtë kontekst, teoritë e konspiracionit ofrojnë një shpjegim të thjeshtë dhe të fuqishëm për këtë shkëputje: sistemi nuk dështoi thjesht, por është nën kontroll të fshehtë dhe manipulohet nga aktorë të keqbërë.

2. Stil i aktivistit të pjesëmarrjes

Mënyra se si të rinjtë zgjedhin të marrin pjesë në politikë gjithashtu luan një rol të rëndësishëm.

Ndërsa mund të jenë më pak të prirur të angazhohen në praktika tradicionale si votimi, ata shpesh janë shumë të angazhuar në forma joshmëri të pazakonshme të pjesëmarrjes, si protesta, bojkotet dhe fushatat online.

Këto mjedise aktiviste, veçanërisht online, mund të bëhen toka të pasura për të germuar dhe përhapur teoritë e konspiracionit. Ata shpesh mbështeten në narrativat e ngjashme “ne kundër tyre” që vendosin një “të drejtë” brenda grupit kundër një “korrupsioni” të sistemit.

3. Vetëvlerësimi i ulët

Së fundi, hulumtimi ynë konfirmoi një lidhje psikologjike thelbësore me vetëvlerësimin.

Për individët me perceptime më të ulëta të vlerës së vetvetes, besimi në një teori konspirative – fajësimi i forcave të jashtme, të fshehura për problemet e tyre – mund të jetë një mënyrë për t’u përballur me ndjenjat e pafuqisë.

Kjo është veçanërisht e rëndësishme për të rinjtë. Hulumtimet gjatë kohës kanë treguar se vetëvlerësimi ka tendencë të jetë më i ulët tek të rinjtë, para duke u rritur në mënyrë të qëndrueshme me moshën.

Çfarë mund të bëhet?

Kuptimi i këtyre shkaqeve kryesore është thelbësor sepse tregon se thjesht debunkimi i pretendimeve të rreme nuk është një zgjidhje e mjaftueshme.

Për të adresuar në mënyrë të vërtetë rritjen e teorive konspirative dhe për të kufizuar pasojat e tyre, duhet të trajtojmë çështjet themelore që bëjnë këto narrativë kaq tërheqëse në fillim.

Duke marrë parasysh rolin që luan alienimi politik, një hap kritik përpara është ta bëjmë demokracinë tonë më përfaqësuese. Kjo është më së miri e ilustruar nga zgjedhja e fundit e Senatorit të Punës Charlotte Walker, e cila është gati 21 vjeçe.

Duke punuar aktivisht për të rritur prezencën e të rinjve në institucionet tona politike, ne mund t’u japim atyre besim se sistemi mund të funksionojë për ta, duke ulur tërheqjen e teorive që pretendojnë se është thellësisht i korruptuar.

Demokraci më gjithëpërfshirëse

Kjo nuk do të thotë të injorojmë pasionin e aktivizmit të rinjve. Përkundrazi, është për fuqizimin e të rinjve me mjetet për të naviguar në peizazhin e komplikuar të informacionit të sotëm.

Promovimi i medias të fuqishme dhe edukimit të alfabetizmit digjital mund të ndihmojë individët të vlerësojnë në mënyrë kritik informacionin që përballen në të gjitha rrethet, duke përfshirë hapësirat online të aktivistëve.

Lidhja me vetëvlerësimin gjithashtu tregon për një përgjegjësi më të gjerë shoqërore.

Duke investuar në shëndetin mendor dhe mirëqenien e të rinjve, ne mund të ndihmojmë në rritjen e reziliencës psikologjike dhe ndjenjës së agjencisë që i bën ata më pak të pambrojtur ndaj lojërave të fajësimit të thjeshtë që ofrojnë teoritë konspirative.

Në fund, ndërtimi i një shoqërie që është rezistente ndaj dezinformimit nuk është për të gjetur fajin tek një gjeneratë e caktuar.

Është për krijimin e një demokracie më të fuqishme, më gjithëpërfshirëse ku të gjithë qytetarët, veçanërisht të rinjtë, ndihen të përfaqësuar, të fuqizuar dhe të sigurt.