Administrata Trump Dinte se Mbi të Madhën e Venezuelanëve të Dërguar në Burgjet Salvadoriane Nuk Ishin të Dëshmuar për Krime në SHBA

nga Mica Rosenberg, ProPublica; Perla Trevizo, ProPublica dhe The Texas Tribune; Melissa Sanchez dhe Gabriel Sandoval, ProPublica; Ronna Rísquez, Alianza Rebelde Investiga; dhe Adrián González, Cazadores de Fake News

Lexo në spanjisht.

Administrata Trump e dinte që shumica dërrmuese e 238 imigrantëve venezuelianë që dërgoi në një burg me siguri maksimale në El Salvador në mes të marsit nuk ishin dënuar për krime në Shtetet e Bashkuara para se t’i etiketonte si terroristë dhe t’i deportonte, sipas të dhënave të Departamentit të Sigurisë Kombëtare të SHBA-së që nuk janë raportuar më parë.

Presidenti Donald Trump dhe ndihmësit e tij e kanë cilësuar venezuelanët si “dhunues”, “barbarë”, “monstra” dhe “më të keqit e të keqit”. Kur shumë organizata lajmesh kontestuan ato pohime me raportime që treguan se shumë prej deportuarve nuk kishin rekorde kriminale, administrata e përshkoi edhe më tej. Ajo tha se vlerësimi i saj për deportuarit bazohej në një proces të plotë verifikimi që përfshinte shqyrtimin e krimeve të kryera si brenda ashtu edhe jashtë Shteteve të Bashkuara. Por të dhënat e vetë qeverisë, të marra nga ProPublica, The Texas Tribune dhe një ekip gazetarësh nga Venezuela, treguan se zyrtarët dinin se vetëm 32 prej deportuarve kishin qenë të dënuar për krime në SHBA dhe se shumica ishin shkelje jo të dhunshme, si vjedhje në dyqan ose shkelje të rregullave të trafikut.

Të dhënat tregojnë se qeveria dinte se vetëm gjashtë prej imigrantëve kishin qenë të dënuar për krime të dhunshme: katër për sulm, një për rrëmbje dhe një për shkelje të armëve. Dhe ajo tregon se zyrtarët ishin të vetëdijshëm se më shumë se gjysma, ose 130, prej deportuarve nuk ishin të etiketuar si të dënuar për krime ose me akuza në pritje; ata ishin të etiketuar vetëm si shkelës të ligjit të imigracionit.

Sa i përket shkeljeve jashtë vendit, rishikimi ynë i regjistrimeve të gjykatave dhe policisë nga e gjithë Shtetet e Bashkuara dhe vendet e Amerikës Latine ku jetuan deportuarit gjeti prova të arrestimeve ose dënuarjeve për 20 nga 238 burrat. Prej tyre, 11 përfshinin krime të dhunshme si vjedhje me armë, sulm ose vrasje, duke përfshirë një burrë që qeveria chiliane kishte kërkuar ekstradimin në SHBA për t’u përballur me akuza për rrëmbje dhe drogë atje. Të tjerë katër ishin akuzuar për posedim të paligjshëm të armëve.

Ne kryem një rishikim individual për të gjithë deportuarit venezuelanë. Mund të ketë krime dhe informacione të tjera në sfondin e deportuarve që nuk dolën në raportimin tonë ose në të dhënat e brendshme të qeverisë, të cilat përfshijnë vetëm detaje minimale për nëntë prej burrave. Nuk ekziston një bazë të dhënash publike për të gjitha krimet e kryera në SHBA, shumë më pak jashtë vendit. Por gjithçka që gjetëm në regjistrimet publike kundërshtoi edhe pohimet e administratës Trump.

Ky artikull është bashkëbotuar me The Texas Tribune, një redaksi jo fitimprurëse, jo partiake lokale që informon dhe angazhon me texanasit. Regjistrohuni për The Brief Weekly për t'u njohur me mbulimin e tyre thelbësor të çështjeve të Teksasit. Gjithashtu është bashkëbotuar me Alianza Rebelde Investiga (Rebel Alliance Investigates), një koalicion i mediave online venezueliane, dhe Cazadores de Fake News (Gjuetarët e Fake News), një organizatë venezueliane investiguese të lajmeve online.

ProPublica dhe Tribune, së bashku me median venezueliane Cazadores de Fake News (Gjuetarët e Fake News) dhe Alianza Rebelde Investiga (Rebel Alliance Investigates), gjithashtu morën lista me anëtarë të dyshuar të bandave kriminale që ruhen nga zyrtarët e rendit venezuelian dhe agjencia ndërkombëtare e rendit Interpol. Këto lista përmbajnë rreth 1,400 emra. Asnjë nga emrat e 238 deportuesve venezuelianë nuk përputhej me ato në listat.

Heqja e shpejtë e venezuelianëve dhe burgosja e tyre në një vend tjetër e bëri këtë një nga deportimet më të rëndësishme në histori të fundit. Lufta gjyqësore mbi nëse Trump ka autoritet të dëbojë emigrantët pa shqyrtim gjyqësor kanë potencialin të prishin mënyrën se si ky vend trajton të gjithë emigrantët që jetojnë në SHBA, qoftë legalisht apo ilegalisht. Zyrtarët kanë sugjeruar publikisht se, për të arritur qëllimet e presidentit për dëbimin e miliona emigrantëve, administrata po konsideronte pezullimin e habeas corpus, të drejtën kushtetuese të gjatë që lejon njerëzit të sfidojnë mbajtjen e tyre.

Orë para se emigrantët të ngarkoheshin në aeroplanë në Teksas për dëbim, administrata Trump përdori Aktin e Armikut të Huaj të vitit 1798, duke deklaruar se banda e burgut Tren de Aragua kishte pushtuar Shtetet e Bashkuara, të ndihmuar nga qeveria venezueliane. Ajo e cilësoi bandën si një organizatë terroriste e huaj dhe tha se kjo deklaratë i jepte presidentit autoritetin të dëbonte anëtarët e saj dhe t’i dërgonte ata përkohësisht në një burg të huaj, ku ata kanë qëndruar për më shumë se dy muaj pa mundësi të komunikojnë me familjet ose avokatët e tyre.

Lee Gelernt, avokati kryesor i luftës ligjore të Unionit Amerikan për Liritë Civile kundër deportimeve, tha se largimet përbënin një “shkelje flagrante të principeve më të bazikuara të procesit të drejtë.” Ai tha se sipas ligjit, një emigrant që ka kryer një krim mund të ndiqet penalisht dhe të dëbohet, por “kjo nuk do të thotë se ata mund të jenë subjekt i një dënimi potencialisht të përjetshëm në një gulag të huaj.”

Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë Abigail Jackson tha në përgjigje të gjetjeve tona se “ProPublica duhet të jetë e turpëruar që po i bën shërbimet kriminelëve të huaj të paligjshëm që janë kërcënim,” duke shtuar se “populli amerikan mbështet fuqimisht” axhendën e imigracionit të presidentit.

Kur u pyet për ndryshimet midis deklaratave publike të administratës për deportuesit dhe mënyrën se si ata janë etiketuar në të dhënat qeveritare, Sekretarja Asistente e DHS Tricia McLaughlin përsëriti kryesisht deklaratat e mëparshme publike. Ajo insistoi, pa ofruar prova, se deportuesit ishin të rrezikshëm, duke thënë, “Këta individë të kategorizuar si ‘jo-kriminalë’ janë në të vërtetë terroristë, abuzues të të drejtave të njeriut, anëtarë bandash dhe më shumë — ata thjesht nuk kanë një dosje kriminale në SHBA.”

Sa i përket akuzave të administratës se Tren de Aragua ka tentuar një pushtim, një analizë nga zyrtarët e inteligjencës së SHBA-së konkludoi se banda nuk po vepronte në drejtimin e qeverisë venezueliane të Nicolás Maduro dhe se raportet që sugjeronin ndryshe ishin “jo të besueshme.” Tulsi Gabbard, drejtoresha e inteligjencës kombëtare të Trump, pushoi autorët e raportit pasi u bë publik. Zyra e saj, sipas raportimeve të lajmeve, tha se Gabbard po përpiqej të “fundoste përdorimin e armëve dhe politizimin” e komunitetit të inteligjencës.

Hetimi ynë u fokusua në 238 burrat venezuelanë të deportuar më 15 mars në CECOT, burgun në El Salvador, dhe emrat e të cilëve ishin në një listë të publikuar për herë të parë nga CBS News. Qeveria gjithashtu ka dërguar disa dhjetëra emigrantë të tjerë atje, përfshirë Kilmar Abrego Garcia, një burrë salvadorian që qeveria pranoi se ishte dërguar aty në mënyrë të gabuar. Gjykatat kanë vendosur që administrata duhet të lehtësojë kthimin e tij në SHBA.

Ne intervistuam rreth 100 të afërmve të deportuarve dhe avokatët e tyre. Shumë prej tyre kishin dëgjuar nga të dashurit e tyre në mëngjesin e 15 marsit, kur burrat mendonin se po dërgoheshin prapa në Venezuelë. Ata ishin të lumtur sepse do të ktheheshin në shtëpi me familjet e tyre, të cilat ishin të etura për të përgatitur vakte të preferuara dhe për të planifikuar festa. Disa prej të afërmve ndanë mesazhe video me ne dhe në rrjetet sociale që u regjistruan brenda ambienteve të paraburgimit në SHBA. Në ato video, të paraburgosurit thanë se ishin të frikësuar se mund të dërgoheshin në Guantanamo, një institucion amerikan në tokën kubane ku Uashingtoni ka mbajtur dhe torturuar të paraburgosur, duke përfshirë një numër që dyshoheshin për planifikimin e sulmeve terroriste të 11 shtatorit. Administrata Trump kishte dërguar avionë që mbartnin emigrantë venezuelanë atje më herët këtë vit.

Ata nuk kishin ide se po dërgoheshin në El Salvador.

Ndër ta ishte Leonardo José Colmenares Solórzano, 31 vjeç, i cili la Venezuelën dhe punën e tij si trajner futbolli për të rinjët në korrik të vitit të kaluar. Motra e tij, Leidys Trejo Solórzano, tha se ai kishte vështirësi të mbështeste veten dhe nëna e tij dhe se ekonomia e Venezuelës që po rrënohej e bënte të vështirë për të gjetur një punë me pagesë më të mirë. Colmenares u ndalua në një takim për t’u afruar në kufirin SHBA-Meksikë në tetor për shkak të shumë tatuazheve të tij, tha motra e tij. Ato tatuazhe përfshinin emrat e të afërmve, një orë, një pëllumb dhe një kurorë që ajo tha se ishte frymëzuar nga logoja e klubit të futbollit Real Madrid.

Imazhi i parë: Nëna e Colmenares, Marianela Solórzano, dhe motra në shtëpinë e tyre në Venezuelë. Imazhi i dytë: Fotografi të Colmenares si fëmijë në Venezuelë. (Adriana Loureiro Fernández për ProPublica dhe The Texas Tribune)

Colmenares nuk u shënua si i pasur me histori kriminale në të dhënat e DHS që morëm. As nuk gjetëm asnjë dënim ose akuza nga SHBA ose të huaja në rishikimin tonë. Trejo tha se vëllai i saj qëndronte larg problemeve dhe nuk kishte rekord kriminal në Venezuelë gjithashtu. Ajo e përshkroi dëbimin e tij si një rrëmbim të sponsorizuar nga qeveria amerikane.

“Është dashur të jetë shumë e vështirë. Edhe të flas për atë që ndodhi është e vështirë për mua,” tha Trejo, e cila ka kërkuar në internet për video dhe foto të vëllait të saj në burgun e Salvadorit. “Shumë netë nuk mund të fle sepse jam shumë e shqetësuar.”

Të dhënat e brendshme të qeverisë tregojnë se zyrtarët kishin etiketuar të gjithë përveç disa prej burrave si anëtarë të Tren de Aragua por ofruan pak informacion mbi mënyrën se si arritën në atë përfundim. Dosjet gjyqësore dhe dokumentet që kemi marrë tregojnë se qeveria ka mbështetur pjesërisht në postime në rrjetet sociale, lidhje me anëtarë të njohur të bandave dhe tatuazhe, duke përfshirë kurora, orë, armë, granata dhe logon “Jumpman” të Michael Jordanit. Ne gjetëm se të paktën 158 nga Venezuelanët e burgosur në El Salvador kanë tatuazhe. Por burime të forcës së rendit në SHBA, Kolumbi, Çile dhe Venezuelë me ekspertizë në Tren de Aragua na thanë se tatuazhet nuk janë një tregues i anëtarësisë në bandë.

McLaughlin, zëdhënësi i DHS, tha se agjencia është e sigurt në vlerësimet e saj për lidhjen me bandat por nuk do të jepte informacione të tjera për t’i mbështetur ato.

John Sandweg, ish-drejtues i përkohshëm i Imigracionit dhe Kontrollit të Doganave, tha, “për arsye politike, mendoj se administrata dëshiron ta përshkruajë këtë si një përpjekje të madhe që promovon sigurinë publike të Shteteve të Bashkuara.” Por “madje edhe disa nga të dhënat e vetë qeverisë tregojnë se ekziston një hendek midis retorikës dhe realitetit,” tha ai, duke iu referuar të dhënave të brendshme që kemi marrë.

Të dhënat e qeverisë tregojnë se 67 burra që u deportuan ishin shënuar si të akuzuar për akuza të papërfundura, megjithatë nuk jepen detaje rreth krimeve të tyre të dyshuara. Ne gjetëm regjistra policore, gjyqësore dhe të tjera për 38 prej atyre të deportuarve. Gjetëm disa persona të cilëve historia kriminale u ndryshonte nga ajo që ishte shënuar në të dhënat e qeverisë. Në disa raste që qeveria i listonte si akuza të papërfundura kriminale, burrat kishin qenë të dënuar dhe në një rast akuza ishte hequr dorë para se njeriu të deportohej.

Raportimi ynë gjeti se, ashtu si dënimet penale, shumica e akuzave të papërfunduara përfshinin krime jo të dhunshme, duke përfshirë vjedhjen në dyqan, mbajtjen e drogës dhe shkeljet e trafikut.

Gjashtë prej burrave kishin akuza të papërfunduara për përpjekje vrasjeje, sulm, grabitje të armatosur, mbajtje armësh ose dhunë familjare. Avokatët e imigracionit kanë thënë se largimi i njerëzve në një burg në El Salvador para se të zgjidhen rastet ndaj tyre do të thotë se Trump, duke shfrytëzuar autoritetin ekzekutiv, ka shkëputur sistemin e drejtësisë penale.

Merrni rastin e Wilker Miguel Gutiérrez Sierra, 23 vjeç, i cili u arrestua në shkurt 2024 në Çikago për akuza të përpjekjes për vrasje, grabitje dhe dhunë të rrezikshme pasiqë ai dhe tre burrat e tjerë Venezuelanë dyshohet se sulmuan një të panjohur në një tren dhe i vodhën telefonin dhe 400 dollarë. Ai u deklarua i pafajshëm. Gutiérrez ishte në monitorim elektronik ndërsa priste gjykimin kur u arrestua nga agjentët e ICE që iu afruan në rrugë me pesë kamionë të zinj, tregojnë regjistrat gjyqësorë. Tre ditë më vonë, ai u dërgua në El Salvador.

Porosia e shumicës së burrave të etiketuar si duke pasur raste të papërfundura po përballeshin me akuza më pak serioze, sipas të dhënave që gjetëm. Maikol Gabriel López Lizano, 23 vjeç, u arrestua në Çikago në gusht të 2023-s për akuza për shkelje të lehtë për shkak se po ngiste biçikletën e tij në trotuar ndërsa pinte një kanaç çaji Budweiser. Partnerja e tij, Cherry Flores, përshkroi deportimin e tij si një padrejtësi të madhe. “Ata nuk duhet ta kishin dërguar atje,” tha ajo. “Pse duhet ta merrnin për një birrë?”

Jeff Ernsthausen i ProPublica kontribuoi me analizën e të dhënave. Adriana Núñez dhe Carlos Centeno kontribuuan me raportime.