Çmimi i dorësisë: Spanja paguan dobësinë e Brukselit ndaj SHBA-së

Marrëveshja tregtare e nënshkruar midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian, larg së qenit një sukses diplomatik për Brukselin, zbulohet kriza e thellë e udhëheqjes dhe vizionit strategjik të Komisionit Evropian. Nën presionin e Administratës Trump, BE-ja ka dorëzuar në aspekte thelbësore, duke konsoliduar një lidhje thellësisht të pabarabartë që erosionon si konkurrueshmërinë ashtu edhe sovranitetin e shteteve anëtare.

Spanja bëhet, edhe një herë, një shembull paradigmatik i kostove të negociatës të keqmenaxhuar dhe të shkëputjes së elitave evropiane nga interesat reale të qytetarëve të tyre dhe sektorëve prodhues.

Qendra e marrëveshjes, e vulosur në Turnberry (Skoci) më 27 korrik 2025, është imponimi i një takse të përgjithshme prej 15 % mbi eksportet evropiane në Shtetet e Bashkuara. Ky nivel, shumë mbi mesataren prej 1,4 % që ishte në fuqi para përshkallëzimit tregtar të hapur zyrtarisht nga Shtëpia e Bardhë më 2 prill 2025, përbën një dënim të drejtpërdrejtë për industrinë, bujqësinë dhe teknologjinë evropiane, dhe nuk ka përputhje në importet e produkteve amerikane, të cilat mbeten të lirë nga çdo kufizim i baraspeshuar.

Kuvendi, në vend që të mbrojë me vendosmëri parimin e reciprocitetit, ka preferuar vendosjen në “më të keqen e vogël”, duke justifikuar vendimin e saj në kërcënimin e supozuar të një lufte tregtare të hapur që, sipas Brukselit, do të sillte pasoja shkatërruese për punësimin dhe rritjen.

Kjo pozicion i dorëzuar transmeton një mungesë shqetësuese të ambicies dhe dobëson pozicionin negociues të BE-së për raundet e ardhshme me Uashingtonin ose blloqe të tjera.

Një goditje ndaj rrjetit prodhues spanjoll

Në Spanjë, marrëveshja godet drejtpërdrejt sektorin më dinamik dhe strategjik të prodhimit. Sektori agro-ushqimor, me vajin e ullirit dhe verën në krye, do të shohë rritjen e çmimeve të produkteve të tij në tregun amerikan, me rrezikun real të humbjes së pjesës dhe mbylljes së ndërmarrjeve eksportuese.

Organizata biznesore si Federata Spanjolle e Industrive të Ushqimit dhe Pijeve e kanë cilësuar masën si “detyrim të padrejtë dhe të paekuilibruar”, duke paralajmëruar për rrezikun që paraqet për mijëra vende pune dhe për ekuilibrin e bilancit tregtar.

Spanja, e cila tashmë ka një deficit tregtar me SHBA-të, humb çdo aftësi për të kompensuar këtë goditje përmes tregjeve të tjera, në një kontekst global të shënuar nga proteksionizmi dhe rivaliteti i fuqive.

Goditje ndaj verës dhe vajit të ullirit

Industria e verës vlerëson se taksa e re mund të ulë shitjet në Shtetet e Bashkuara deri në 10 %, pikërisht kur konkurrenca ndërkombëtare është më e ashpër dhe hapësira për veprim për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme është minimale.

Sektori i vajit të ullirit, i cili është lider global, përballet me një skenar të ngjashëm: më shumë se një miliard euro në eksporte në lojë dhe asnjë mekanizëm mbështetjeje efektiv nga Brukseli, pavarësisht dokumentit të tij të ekzagjeruar të vetëpërshkrimit.

Marrëveshja shkon shumë përtej shkëmbimit të thjeshtë të mallrave. Komisioni Evropian ka pranuar një angazhim masiv për blerje energjie amerikane – gaz natyror, naftë dhe karburant bërthamor – në vlerë prej 640 000 milionë eurosh gjatë periudhës 2025-2028. Kjo vendimmarrje, e paraqitur si një hap drejt pavarësisë nga burimet ruse, në të vërtetë përfaqëson një transferim të varësisë dhe një heqje dorë të qartë nga diversifikimi i furnizuesve.

Komisioni gjithashtu nuk ka mbrojtur industrinë evropiane të mbrojtjes, duke angazhuar investime dhe blerje të armëve amerikane pa transparencë dhe pa një debat demokratik të vërtetë mbi kushtet dhe strategjinë e këtyre blerjeve.

Kritika dhe mosbesimi i qytetarëve

Marrëveshja ka shkaktuar kritika në të gjithë kontinentin, jo vetëm midis vendeve më të prekura, por edhe në aleatët kryesorë të Brukselit. Mëshira e mbrojtjes institucionale, mungesa e transparencës dhe mosrespekti për interesat e industrisë evropiane po ushqejnë mosbesimin në rritje të qytetarëve dhe duke forcuar skepticizmin ndaj projektit komunitar.

Justifikimet e Komisionit, të bazuara në shmangien e një lufte tregtare me çdo kusht, nuk qëndrojnë para analizës kur kostoja reale është një humbje e vazhdueshme e autonomisë, punësimit dhe kapaciteteve ndikimi.

Menaxhimi i kësaj marrëveshjeje tregon mungesitë e Komisionit Evropian aktual në drejtimin, mbrojtjen e interesave strategjike dhe lidhjen me nevojat reale të ekonomisë evropiane.

Refuzimi për të kërkuar reciprocitet, sakrifica e sektorëve kyç dhe pranimi i një varësie të re – energjetike dhe ushtarake – konfirmojnë një pasiguri të rrezikshme. Spanja, si dhe shtetet e tjera anëtare, paguajnë një çmim të lartë për dorëzimin ndaj Brukselit, dhe kontakti i tërë kontinentit përballet me rrezikun e një dekade të humbur në autonomi dhe konkurrueshmëri nëse nuk rikthehet ambicia dhe vendosmëria në mbrojtjen e interesave të tyre.