Gaza dhe Ukraina po presin veprime
Gjatë disa javëve të fundit, titujt mbi Gazan janë përqendruar në qindra njerëz që janë vrarë ndërsa prisnin për ushqim. Sistemi i shpërndarjes së ndihmës së vendosur në maj, i mbështetur nga SHBA dhe Izraeli dhe i drejtuar nga Fondacioni Humanitar i Gazës, ka rezultuar i kaotik dhe sipas supozimeve ka shkaktuar dhunë, me të dyja forcat e Mbrojtjes së Izraelit dhe bandat palestineze të armatosura fajësohen për vrasjen e rreth 1,000 njerëzve gjatë dy muajve që sistemi i ri është në funksion.
Tani titujt janë duke u përqendruar në numrin në rritje të njerëzve që po vdesin nga uria.
Raportet tronditëse nga Rripi i Gazës raportojnë pothuajse çdo ditë për fëmijët që po vdesin nga kequshqyerja në spitale dhe klinika që thjesht nuk kanë ushqim për t’i mbajtur gjallë. Duke shkruar në The Guardian këtë javë, një kirurg vullnetar britanik që punon në një nga spitalet e Gazës, Nick Maynard, përshkroi pacientët që “përkeqësohen dhe vdesin, jo nga lëndimet e tyre, por sepse janë shumë të kequshqyera për të mbijetuar operacionin”.
Britania e Madhe dhe 27 vende të tjera këtë javë kanë dënuar “ushqyerjen e ngadaltë të ndihmës dhe vrasjen inhumane të civilëve” që përpiqen të marrin ushqim dhe ujë. Dhe megjithatë, shkruan Simon Mabon, udhëheqësit e botës ende shikojnë: “Shumica duket se janë të kënaqur të dënojnë – por pak veprime janë ndërmarrë.”
Mabon, një profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Lancaster, citon raportin më të fundit nga IPC, i cili monitoron sigurinë ushqimore në situata konflikti. Ai vlerëson se 500,000 njerëz në Gaze konsiderohen se po përballen me “katastrofë”, ndërsa një milion e njëqind mijë të tjerë bien në kategorinë e rrezikut “urgjent”. Të dy kategoritë parashikojnë një rritje të vazhdueshme të numrit të vdekjeve ndërsa civilët në Gaze vazhdojnë të vdesin.
Pra, si mund të ushtrojnë presion aleatët e Izraelit mbi qeverinë e Benjamin Netanjahut për të ndalur dhunën dhe për të lejuar civilët palestinezë akses në ushqim, ujë dhe furnizime mjekësore që kanë aq shumë nevojë?
Mabon mund të shqyrtojë një gamë opsionesh. Së pari, vendet që ende nuk e kanë njohur shtetin e Palestinës mund ta bëjnë këtë. Është absurde, beson Madon, të flitet për një zgjidhje me dy shtete – siç bën qeveria britanike – kur ju nuk e keni njohur në fakt shtetin e dytë në ekuacion.
Pastaj ata mund të ndalojnë shitjen e armëve në Izrael. Shumë vende tashmë e kanë bërë këtë. Por SHBA ende lëshojnë licenca eksporti për disa armë që shiten në Izrael.
Ka shumë gjëra të tjera që udhëheqësit botërorë mund të bëjnë për të presionuar Izraelin. Mabon rekomandon të shikoni atë që bota bëri për të izoluar Afrikën e Jugut gjatë viteve të apartheidit, masa që në fund ndihmuan në sjelljen e ndryshimeve të rëndësishme atje.
Lexo më shumë: Gaza po urëhet – si mund të shkojnë aleatët e Izraelit përtej fjalëve dhe të ndërmarrin veprime të rëndësishme
Sa i përket Netanyahu, kryeministri izraelit raportohet se po shqyrton një zgjedhje të parakohshme. Në muajt e mëparshëm kjo dukej si një veprim i mbushur me rrezik. Një humbje zgjedhore e shkaktuar nga një elektorat i zhgënjyer, i trishtuar për situatën e pengjeve dhe i lodhur nga konflikti, do të nënkuptonte ndoshta të përballej me akuzat për korrupsion që i kanë mbajtur mbi më shumë se pesë vjet.
Por sondazhet e fundit kanë sugjeruar një rritje të popullaritetit pas fushatës së tij 12-ditore kundër Iranit. Netanyahu është asgjë tjetër veçse një manipulues i zgjuar politik. Por Brian Brivati, një profesor i historisë bashkëkohore dhe të drejtave të njeriut në Universitetin Kingston, beson se për të pasur një shans për të fituar, kryeministri do të duhet të luftojë një fushatë mbi tre narrativat e suksesit të qeverisë së tij: sigurimin e lirimit të pengjeve, fshirjen e Hamas dhe sigurimin e sigurisë rajonale. “Është një detyrë e vështirë,” përfundon Brivati.
Lexo më shumë: Izrael: Netanyahu po shqyrton zgjedhje të parakohshme, por a mund ta bindë njerëzit se po fiton luftën?
Kushdo që ka ndjekur situatën në Gaza gjatë 18 muajve të fundit do të ketë hasur Francesca Albanese, raportuesja e veçantë e OKB-së për territoret e pushtuara të Palestinës. Për tre vjet ajo ka monitoruar situatën e të drejtave të njeriut në Gaza dhe Bregun Perëndimor, duke dhënë kritika të ashpra për sjelljen e Izraelit dhe ata që, përmes mosveprimit – dhe ndonjëherë manipulimit – e kanë lejuar atë.
Herët në këtë muaj, qeveria e SHBA-së vendosi sanksione ndaj Albanese, sepse – siç insistoi sekretari i shtetit amerikan Marco Rubio – ajo është angazhuar me Gjykatën Ndërkombëtare Penale (e cila gjithashtu është nën sanksione të SHBA-së) “në përpjekje për të hetuar, arrestuar, mbajtur ose ndjekur penalisht shtetas të Shteteve të Bashkuara ose Izraelit”. Gjithashtu ajo ka shkruar “letra kërcënuese për dhjetëra entitete në mbarë botën, duke përfshirë kompani të mëdha amerikane”.
Alvina Hoffman, një eksperte në marrëdhëniet diplomatike dhe të drejtave të njeriut në SOAS, Universiteti i Londrës, shpjegon çfarë bën një raportues i veçantë dhe pse puna e tyre është kaq e vlefshme në mbrojtjen e të drejtave të njeriut.
Lexoni më shumë: SHBA-ja kanë sanksionuar raportuesen e veçantë të OKB-së Francesca Albanese – ja pse ajo është objekti i gabuar
Dërgesa nga Ukraina
Në Stamboll, ku delegacionet nga Rusia dhe Ukraina u takuan dje për raundin e tyre të tretë të bisedimeve ballë për ballë. Gjatë 40 minutave të tyre. U arrit një tjetër marrëveshje për shkëmbimin e të burgosurve dhe të dy palët vendosën të krijojnë disa grupe pune për të shqyrtuar çështje të ndryshme politike, ushtarake dhe humanitare – por online, më shumë se personalisht.
Shkurtësia e bisedimeve erdhi si asgjë e papritur për Stefan Wolff. Wolff, një ekspert në sigurinë ndërkombëtare në Universitetin e Birmingham-it, i cili ka ofruar komentare për The Conversation gjatë gjithë konfliktit në Ukrainë, vëren se të dy palët mbeten të lidhura pas qëllimeve të tyre maksimaliste në luftë. Për Rusinë, kjo është që Ukraina të pranojë aneksimin e Krimesë dhe katër provincave të Ukrainës lindore, një ndalim i anëtarësimit të Ukrainës në NATO dhe një kapacitet ushtarak shumë të zvogëluar. Për Ukrainën, është rikthimi i territorit të tyre dhe pranimi i sovranitetit kombëtar nga Rusia, që do të thotë se ata vendosin vetë për aleancat që kërkojnë.
Donald Trump i tha Vladimir Putinit se, nëse nuk ka armëpushim brenda 50 ditësh, ai do të zbatojë sanksione të ashpra të dytë ndaj vendeve që blejnë naftën ruse dhe planifikon t’u ofrojë Ukrainës armë amerikane (përmes vendeve anëtare evropiane të NATO-s, pra). Wolff beson se të dy palët tani do të luajnë lojën e pritjes. Ata do të llogarisin veprimin e tyre të ardhshëm pas 2 shtatorit, kur do të skadojnë 50 ditët, dhe kur të dinë më shumë për atë që planifikon të bëjë presidenti i SHBA-së.
Lexoni më shumë: Bisedimet Rusia-Ukrainë: të dy palët luajnë për kohë dhe presin që 50 ditët e Donald Trump të skadojnë
Volodymyr Zelensky, ndërkohë, përballet me presion nga populli i tij. Janë disa ditë protestash ndaj vendimit të tij për të sjellë dy organizata të mëparshme anti-korrupsion të pavarura nën kontrollin direkt të qeverisë. Ai argumenton se kjo ishte e nevojshme për të parandaluar infiltrimin rus, ndërsa kritikët po thonë se presidenti ukrainas ka nisur një përpjekje për të marrë pushtetin që është projektuar për të parandaluar hetimin e pavarur të akuzave për korrupsion ndaj njerëzve të afërt me të.
Jenny Mathers thotë se këto protesta, të cilat përfshijnë njerëz nga të gjitha nuancat politike, duke përfshirë ata që kanë luftuar në mbrojtje të Ukrainës që nga viti 2022, disa me lëndime të dukshme, përfaqësojnë një thyerje të “marrëveshjes informale midis qeverisë dhe shoqërisë për të treguar një front të bashkuar ndaj botës ndërsa lufta vazhdon”.
Nuk është sikur Zelensky është në rrezik të qartë dhe të menjëhershëm për të humbur vendin e tij të punës. Partia e tij mban shumicën e vendeve në parlamentin ukrainas, kështu që ai qeveris pa pasur nevojë të varen nga partnerët e koalicionit. Dhe kushtetuta e vendit ndalon mbajtjen e zgjedhjeve gjatë kohës së luftës – pavarësisht se çfarë mendon Putini, i cili rregullisht insiston se Zelensky është një lider i paligjshëm sepse po qeveris pas kufijve të mandatit të tij. Plus, vlerësimi i tij të mirat është 65%.
Zelensky është shpejt në përpjekje për të butësuar qëndrimin e tij për këtë çështje. Mathers thotë se korrupsioni politik është një pikë shumë e dhimbshme në Ukrainë, ku kishte dekada të tij deri sa protestat e Maidanit të vitit 2013-14 rrëzuan presidentin pro-Rus Viktor Yanukovych. Siç shkruan ajo këtu, “Revolucioni i Dinjitetit” që refuzoi udhëheqjen dhe politikat e Yanukovych ishte gjithashtu një demonstrim i fuqisë së shoqërisë civile të Ukrainës dhe vendosmërisë së saj për të mbajtur përgjegjësitë e zyrtarëve të zgjedhur. Zelensky nuk do të ishte i kujdesshëm nëse nuk do ta dëgjonte atë.
Ai gjithashtu e di se është e rëndësishme për të paraqitur një imazh të pastër për mbështetësit e tij në perëndim. Pra, ndërsa protestat mund të mos paraqesin një kërcënim të menjëhershëm për pozicionin e tij, ai e di se nëse nuk vepron për të luftuar korrupsionin në Ukrainë, kjo do të jetë një kërcënim për të ardhmen e vendit vetë.
Lexoni më shumë: Protestat ukrainase: Zelensky përballet me kërcënimin më të madh ndaj presidencës së tij që nga marrja e pushtetit
Por etiku Marcel Vondermassen nga Universiteti i Tübingen beson se një vendim i fundit i qeverisë ukrainase po grumbullon probleme për të ardhmen. Ukraina kohët e fundit njoftoi vendimin e saj për të tërhequr nga Konventa e Ottawa, traktati që ndalon përdorimin e minave tokësore antipersonal.
Duke vepruar kështu, ai po ndjek shembullin e Finlandës, Polonisë, Lituanisë dhe Estonisë që të gjitha gjithashtu kanë braktisur traktatin në muajt e fundit për shkak të frikës nga agresioni rus.
Por siç thekson Vondermassen, minat tokësore zakonisht nuk fikën veten kur një konflikt përfundon dhe njerëzit vazhdojnë të vriten dhe të lëndohen në zonat e mëparshme të konfliktit në mbarë botën. Shpesh janë fermerët në punë ose fëmijët në lojë që janë viktimat. Nëse nuk ndiqen mënyra të tjera për të mbrojtur vendet nga agresioni, siç thotë ai, në dekadat e ardhshme do të vazhdojmë të "numërojmë mijëra viktima fëmijësh ... nga minat tokësore të vendosura në vitet 2020”.
Lexoni më shumë: Ukraina bashkohet me fqinjët e tjerë rusë duke braktisur traktatin për mina tokësore: një trashëgimi tjetër vdekjeprurëse në ndërtim
Thailand-Kamboxhia: mosmarrëveshja shekullore shpërthen përsëri
Një mosmarrëveshje midis dy vendeve të Azisë Juglindore që ka zgjatur që nga maji shpërtheu dje kur pesë ushtarë tajlandezë që patrullonin rajonin kufitar u plagosën pasi u hodhën mbi një minë tokësore – incidenti i dytë i tillë në javën e fundit. Të dy vendet kanë mbyllur kufirin e tyre dhe ka pasur dëbime reciproke të ambasadorëve.
Kamboxhia hodhi raketa dhe artileri në Tajlandë, duke vrarë 12 civilë. Tajlanda, nga ana tjetër, ka nisur sulme ajrore kundër Kamboxhias. Të dy vendet fajësojnë njëri-tjetrin për fillimin e konfliktit.
Petra Alderman, një eksperte në politikën e Azisë Juglindore nga London School of Economics and Political Science, ndjek rrënjët e kësaj mosmarrëveshjeje, e cila shkon pas periudhës koloniale në shekullin e 19-të dhe në fillim të shekullit të 20-të.
Lexo më shumë: Konflikti në rritje midis Tajlandës dhe Kamboxhias ka rrënjë në mosmarrëveshjen e kufirit të shekullit të kaluar
Informacioni për Çështjet Botërore nga The Conversation UK është i disponueshëm si një buletin email javor. Klikoni këtu për të marrë përditësime direkt në kutinë tuaj të postës.
Informacion mbi burimin dhe përkthimin
Ky artikull është përkthyer automatikisht në shqip duke përdorur teknologjinë e avancuar të inteligjencës artificiale.
Burimi origjinal: theconversation.com