Gaza po uritet – si aleat e Izraelit mund të veprojnë më shumë se fjalë dhe të ndërmarrin veprime të rëndësishme

Në dy muajt e fundit, më shumë se 1,000 njerëz që kërkonin ushqim janë vrarë, sipas Zyres së të Drejtave të Njeriut të OKB-së. Ndërsa shifra është kontestuar nga Izraeli dhe Fondacioni Humanitar i Gazës që u krijua për të shpërndarë ndihma, 28 vende këtë javë dënuan vrasjen “të tmerrshme” të gazezëve që përpiqeshin të merrnin ushqim.

Ndërsa Ushtria e Mbrojtjes së Izraelit vazhdon sulmin në qytetin Deir al-Balah në Gaza qendrore, duke përfshirë një sulm ndaj rezidencës së stafit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë më 21 korrik, organet e OKB-së po paralajmërojnë se linjat e fundit të mbijetesës së shiritit të rrethuar po rrëzohen.

Tashmë rreth 60,000 gazezë janë vrarë dhe numrat në rritje tani po vdesin nga urija dhe kequshqyerja, sipas Ministrisë së Shëndetësisë të Gazës të udhëhequr nga Hamas. Më shumë se 90% e shtëpive private në Gaza janë dëmtuar ose shkatërruar.

Për të gjitha bisedat për një armëpushje – një që është vonuar shumë – ka pak shpresë. Operacionet ushtarake izraelite vazhdojnë dhe gazezët duhet të rrezikojnë jetën e tyre në kërkim të ushqimit dhe ndihmës.

---

Regjistrohuni për të marrë njoftimin javor të Lajmeve të Çështjeve Botërore nga The Conversation UK. Çdo të enjte do t'ju sjellim analizë ekspertësh të lajmeve kryesore në marrëdhëniet ndërkombëtare.

---

Mungesa e ushqimit është e përhapur. Sipas raportit të IPC-së në maj – organizatës ndërkombëtare që monitoron sigurinë ushqimore – “mallrat e domosdoshëm për mbijetesën e njerëzve janë ose të shterura ose pritet të mbarojnë në javët në vijim” me pothuajse 500,000 njerëz të konsideruar të përballen me “katastrofë”, me edhe 1.1 milion në një kategori rreziku “ emergjence”.

Për IPC-në, kategoria e katastrofës është një nga mungesa ekstreme e ushqimit, mungesë kritike e ushqimit që çon në urinë dhe norma të larta të vdekshmërisë. Kategoria e emergjencës është një nga mungesa të rënda të ushqimit, mungesë shumë e madhe e ushqimit dhe madje edhe vdekje.

Zyrtarët izraelitë vazhdojnë të flasin për transferimin e gazanëve në atë që është quajtur një “qytet humanitar” por që ish-kryeministri izraelit Ehud Olmert e përshkroi si një “kamp koncentrimi”. Në të njëjtin intervistë, Olmert e quajti vendimin për të transferuar gazanët në kamp si “pastrim etnik”.

Gjatë gjithë kohës, udhëheqësit e botës shikojnë. Shumë prej tyre duket se janë të kënaqur të dënojnë – por pak veprime janë ndërmarrë.

Kërkesa për aleatët e Izraelit që të marrin një qëndrim më të ashpër ndaj veprimeve të tij në Gaza po bëhet gjithnjë e më e fuqishme çdo ditë. Më 23 korrik, një grup prej 38 ish-ambasadorësh të BE-së publikoi një letër të hapur drejt kryetarëve të shteteve të BE-së dhe zyrtarëve të lartë duke akuzuar Izraelin për ndërmarrjen e “hapave të kalkuluar drejt pastrimit etnik” dhe duke kritikuar dështimin e BE-së për të “përgjigjur në mënyrë domethënëse ndaj këtyre ngjarjeve të tmerrshme”.

Por si duket veprimi? Presioni duhet të ushtrohet mbi qeverinë e Netanyahu. Në Mbretërinë e Bashkuar, si kryeministri Keir Starmer ashtu edhe ministri i jashtëm David Lammy janë shpejt për të theksuar se Mbretëria e Bashkuar ka kërkuar që Izraeli të respektojë ligjin ndërkombëtar.

Ata përmendin sanksionet që Mbretëria e Bashkuar ka vendosur ndaj Itamar Ben-Gvir dhe Bezalel Smotrich, dy ministra të djathtë në qeverinë koalicione të Benjamin Netanyahu, si rezultat i nxitjeve të tyre të përsëritura të dhunës kundër palestinezëve. Ndërsa Lammy sugjeron se sanksione të tjera mund të ndjekin nëse Izraeli nuk ndryshon sjelljen e tij në Gaza dhe nuk përfundon vuajtjet, mizoritë vazhdojnë.

Hapat praktik për presion ndaj Izraelit

Presioni po rritet mbi qeverinë e Mbretërisë së Bashkuar për të njohur Palestinën si shtet – diçka që më është thënë nga një kontakt në qeverinë Laburiste më shumë se një vit më parë se ishte në axhendën e Labour para 7 Tetorit. Lammy insiston se qeveria është e përkushtuar për një zgjidhje me dy shtete, por kjo nuk është diplomatikisht e mundur duke pasur parasysh që Mbretëria e Bashkuar njoh vetëm një shtet të përfshirë në këto ngjarje.

Shteti i Palestinës njihet si një entitet sovran nga 147 anëtarë të tjerë të OKB-së. Kjo është 75% e të gjithë anëtarëve.

Hapat e tjerë mund të jenë një embargo i plotë i armëve, diçka që është kërkuar prej kohësh por është refuzuar nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar, e cila ka bllokuar disa, por jo të gjitha shitjet e armëve në Izrael. Disa vende kanë ndaluar në mënyrë të duhur shitjet e armëve për Izraelin që nga Tetori 2023, duke përfshirë Italinë, Spanjën, Kanadanë, Holandën, Belgjikën dhe Japoninë.

Ka edhe opsione më inflamatorë. Njëra do të ishte që Mbretëria e Bashkuar dhe të tjerët të respektojnë në mënyrë të duhur detyrimet e tyre nën ligjin ndërkombëtar.

Gjykata Ndërkombëtare Penale ka lëshuar një urdhër arresti për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ministrin e mbrojtjes, Yoav Gallant, në nëntor 2024. Janë 125 vende që kanë nënshkruar për ICC-në (SHBA nuk është ndër to). Ata mund ta arrestojnë Netanyahu nëse hyn në vendet e tyre.

Ka një gamë të gjerë të gjërave të tjera që mund të provohen. Një vështrim në atë që komuniteti ndërkombëtar bëri për të bëjë Afrikën e Jugut një paria gjatë viteve të fundit të aparteidit do të ishte shumë i vlefshëm.

BE duhet të përdorë muskujt e saj diplomatikë

Si partneri më i madh tregtar i Izraelit, BE ka potencialin për të shfrytëzuar ndikim të konsiderueshëm, ndaj pyetja duhet të bëhet: pse është bërë kaq pak, përtej fjalëve të thjeshta.

Në qershor, BE gjeti se Izraeli ishte në shkelje të angazhimeve të tij për të drejtat e njeriut nën kushte e marrëveshjes së bashkëpunimit BE-Israel. Megjithatë, deri më tani nuk janë ndërmarrë hapa për pezullimin e tregtisë.

Kaja Kallas, kreu i politikës së jashtme të BE deklaroi se “të gjitha opsionet mbeten në tavolinë nëse Izraeli nuk përmbush” premtimet e tij. Këto përfshijnë pezullimin e plotë ose të pjesshëm të Marrëveshjes së bashkëpunimit BE-Israel, sanksione ndaj anëtarëve të qeverisë, ushtrisë ose kolonistëve, masa tregtare, embargo armësh, ose pezullimi i bashkëpunimit akademik – duke përfshirë programin prestigjioz Horizon Europe për Kërkimin dhe Inovacionin.

Sigurisht, arritja e një marrëveshjeje nga të gjitha 27 vendet anëtare është më e lehtë të thuhet sesa të bëhet. Dhe udhëheqësit kombëtarë padyshim do të duhet të konsiderojnë se ndërmarrja e hapave për të vendosur presion ndaj Izraelit mund të dëmtojë marrëdhëniet me administratën Trump në SHBA.

Por ndërkohë, situata në terren po përkeqësohet, ndërsa bota po shikon ndërsa Gaza digjet. Dështimi i aleatëve të Izraelit për të ndërmarrë hapa domethënës për të shtyrë Izraelin të parandalohet vrasjet e paarsyeshme dhe zhvendosjet është një njollë në njerëzimin.

Pas tmerrit të Luftës së Dytë Botërore, Ruanda, Mianmari dhe Srebrenica, bota tha “kurrë më”. Pa veprim, ekziston rreziku që ajo të shkundë supet dhe të thotë “kurrë mos u merzit”.

---

Merr lajmet e tua nga ekspertët e vërtetë, drejtpërdrejt në kutinë tënde postare. Abono në buletinin tonë të përditshëm për të marrë të gjitha mbulimet më të fundit të The Conversation UK mbi lajmet dhe kërkimin, nga politika dhe biznesi deri te arti dhe shkenca.