Histori gratë Dayak kundër ndikimit të minierave të qymyrit duke kultivuar speca

● Në mes të krizës së klimës që po përkeqësohet gjithnjë e më shumë, tranzicioni i energjisë në burime të ripërtërishme është një domosdoshmëri.

● Megjithatë, disa rajone në Indonezi si Kutai Timur, Kalimantan Lindor, janë tashmë të varura nga qymyri.

● Gratë e fisit Dayak fillojnë të mbjellin speca djegës si burim alternativ ekonomik drejt tranzicionit pas qymyrit.

Në mes të krizës së klimës që po përkeqësohet gjithnjë e më shumë, tranzicioni i energjisë në burime më miqësore me mjedisin bëhet i pashmangshëm.

Por në Indonezi, ka disa rajone që ekonomia e tyre tashmë është e varur nga qymyri. Një prej tyre është Kutai Timur, Kalimantan Lindor (Kaltim).

Nëse periudha e minierës së qymyrit përfundon, banorët do të rrezikohen të humbasin vendin e punës.

“Ne për momentin jemi shumë të varur nga miniera. Sepse vetëm miniera na jep të ardhura të mëdha…” - Aulia, 31 vjeçe.

Megjithatë, në mes të këtij dilemash, një grup gra indigjene të fisit Dayak Basap në fshatin Tebangan Lembak nuk dorëzohen. Ato po ndërtojnë shpresë të re nga oborri i shtëpisë së tyre.

Duke ndryshuar oborrin në një kopsht speca djegës, këto gra nuk prodhojnë vetëm të ardhura, por edhe tregojnë se bujqësia e qëndrueshme mund të shkojë dorë për dorë me traditat lokale. Iniciativa e tyre bëhet frymëzim, veçanërisht për komunitetet rreth minierës që dëshirojnë të gjejnë burime të tjera ekonomike.

Pabarazia ekonomike në rajonin e minierës

Sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave të Qendrore (BPS) 2024, gati 40% e ekonomisë së Provincës Kalimantan Lindor varet nga sektori i qymyrit qymyrit.

Kutai Timur dhe Kutai Kartanegara bëhen qeveri lokale që varen më shumë nga ky sektor. Minierat në Kutai Timur madje mbështesin pothuajse 75% të totalit të produktit të brendshëm rajonal bruto (PDRB) të qeverisë lokale.

Megjithatë, kontributi i madh i këtij sektori nuk garanton menjëherë mirëqenien e komunitetit përreth. Për shembull, në vitin 2024, Qyteti i Kutai Kertanegara dhe Kutai Timur janë në vendin e parë dhe të tretë në listën e zonave më të varfra në Kaltim.

Pra, në vend që të jetë një jetë e mirë, shumë banorë duhet të përballen me dëmtimin e mjedisit dhe humbjen e burimeve tradicionale të të ardhurave. Kjo ndjehet veçanërisht nga grupi i grave, të cilat shpesh janë të margjinalizuara në procesin e marrjes së vendimeve dhe nuk përfshihen në sektorin e minierave.

Që nga shndërrimi i pyjeve në gropa minierash, komuniteti Dayak Basap—i cili dikur mbështetej në pyje për jetesën—ka humbur hapësirën e tyre të jetesës dhe është detyruar të përshtatet për të mbijetuar.

Shumë burra janë detyruar të kalojnë në punë në miniera, ndërsa gra, përpiqen të mbijetojnë duke bërë gjëra të tjera si mësimdhënia, hapja e bizneseve të vogla, dhe tani po rritin speca djegës.

Bimëzimi i specave djegës: Simbol i rezistencës dhe qëndrueshmërisë

Gruaja Dayak Basap shfrytëzon oborrin e shtëpisë për të mbjellë speca djegës, si burim alternativ ekonomik. Kjo kulturë është zgjedhur sepse periudha e korrjes është e shpejtë dhe kërkesa është e lartë, duke ndikuar në inflacionin lokal.

Ky iniciativë është një projekt pilot nga ekipi Just Transition Indonesia që filloi në vitin 2024 së bashku me Universitetin Parahyangan me mbështetjen e Energi Muda, organizatë lokale që fokusohet në çështjet e tranzicionit energjetik.

Mbi mbi tokën 700 m², komuniteti vendas mësuar të kombinojë bujqësinë tradicionale me metodat moderne të permakulturës, duke përfshirë përdorimin e kompostit dhe rotacionin e kulturave. Fëmijët e rinj vendas gjithashtu përfshihen si lëvizës, për të forcuar komunitetin në tranzicionin pas qymyrit.

Rezultatet janë mjaft premtuese. Me mbështetjen e dijes dhe teknologjisë bujqësore nga startup HARA, gratë autoktone të fisit Dayak Basap kanë arritur të përballen me sfidat e tokës së acidit dhe ujit të ndotur si pasojë e minierave, gjatë procesit të mbjelljes së farërave. Madje, rendimenti i tyre tejkalon metodat tradicionale të bujqësisë që janë testuar më parë.

Ata gjithashtu mësojnë të shesin produktet e tyre direkt tek konsumatorët si restorante dhe prodhues të krakerëve, pa ndërmjetës si tregtarët ose blerësit. Kjo forcon pozicionin e tyre të negociatave dhe rrit të ardhurat e komunitetit. Bashkëpunimi midis njohurive tradicionale dhe inovacionit modern është provuar të rrisë kapacitetin e komuniteteve autoktone dhe të ofrojë përfitime reale ekonomike për ta.

Megjithatë, rruga nuk është e lehtë. Tokat e mbetura pas minierave kërkojnë kohë të gjatë për t’u shëruar. Tokat e acidit dhe uji i ndotur nga metale të rënda paraqesin sfida. Aksesimi i mjeteve dhe plehrave është gjithashtu një pengesë. Në disa raste, komuniteti duhet të blejë farat që tashmë janë rritur për të përshpejtuar procesin e mbjelljes.

“Programi i mbjelljes së specave është shumë i mirë.. Vetëm toka ishte e papërshtatshme dhe e vështirë për t’u përmirësuar.. Nëse ka mundësi, ndoshta mund të provojmë bujqësi që nuk është vetëm për një sezon..”

Për më tepër, tranzicioni nga modelet e mbjelljes së përkohshme në sistemet e menaxhimit afatgjatë kërkon trajnim të vazhdueshëm. Ky lloj adaptimi sigurisht nuk mund të bëhet brenda një nate dhe kërkon mbështetje të vazhdueshme.

Tranzicioni i energjisë të drejtë

Iniciativa të tilla ofrojnë shumë mësime.

Së pari, tranzicioni i energjisë duhet të përfshijë komunitetin lokal, veçanërisht gratë, që nga fillimi.

Së dyti, qasja kolektive bazuar në komunitet është më premtuese për qëndrueshmërinë krahasuar me programet top-down që shpesh nuk prekin nevojat reale në terren.

Së treti, mbështetja e politikave duhet të drejtohet drejt iniciativave të bazuara në rrugë, si kjo. Mos u fokusoni vetëm në arritjen e shifrave të tranzicionit, por edhe në drejtësi sociale dhe ekologjike.

Në kontekst global, Indonezia ka shprehur angazhimin përmes Paris Agreement dhe skemës Partnership për Transicion të Drejtë të Energjisë (JETP). Por ky angazhim duhet të shndërrohet në veprim duke marrë parasysh komunitetin—sidomos gratë indigjene dhe komunitetet e prekura.

Transicioni i drejtë i energjisë kërkon hapa të gradualshëm, mbështetje të programeve të orientuara, partneritete gjithëpërfshirëse dhe angazhim të vërtetë nga të gjitha palët.

Udhëtimi i grave nga komuniteti Dayak Basap dëshmon se në rajone që varen nga qymyri, transicioni i drejtë i energjisë është i mundur. Megjithatë, suksesi i saj varet shumë nga sa i fortë është mbështetja që ofrohet dhe nëse ajo përgjigjet me të vërtetë nevojave të komunitetit dhe është e udhëhequr nga komunitete lokale të fuqishme.