« Les Trois Mousquetaires »: si ndikojnë veprat e Alexandre Dumas në perceptimin e Historisë së Francës

Me trilogjinë e tij tre musketierët, Alexandre Dumas përzien realitetin historik dhe fiction heroike, duke ndihmuar në formimin e një perceptimi popullor dhe ndonjëherë idealizues të disa epokave të Historisë së Francës.

Trilogjia e përbërë nga tre musketierët (1844), Njëzet vjet më pas (1845) dhe Vicomte de Bragelonne (1850), ndodhen në Francën e shekullit të XVII, një periudhë e trazuar e shënuar nga intrigat e oborrit, konfliktet politike dhe luftërat.

Alexandre Dumas baba (1802–1870) e kthen këtë periudhë në një skenë epike ku musketierët, figurat e besnikërisë dhe heroizmit, përfaqësojnë vlera të trimërisë, miqësisë dhe besnikërisë.

Këto vepra kanë argëtuar lexuesit, por gjithashtu kanë ushqyer perceptimin e Historisë franceze nga lexuesit dhe më vonë nga spektatorët – sapo Hollywoodi mori temën. Midis besnikërisë historike dhe lirisë krijuese, kjo vepër ka lënë një ndikim të thellë në imagjinatën kulturore kolektive.

Lexo gjithashtu: « Konti i Monte Kristos », një tregim modern i Nëntëdhjetë e Nëntë Natëve

Midis besnikërisë historike dhe lirisë krijuese

Dumas përdor Historinë si një sfond, një kanavacë mbi të cilën ai ndërton intrigat shpesh të ndërlikuara. Për të shkruar tre musketierët, ai mbështetet në dokumente të tilla si Memoriet e Z. d’Artagnan, të shkruara nga Courtilz de Sandras në vitin 1700, një shkrimtar dhe ish-musketier vetë, një burim që i lejon atij të përvetësojë ngjarjet dhe personazhet e periudhës. Megjithatë, Dumas nuk është i shqetësuar për saktësinë historike në kuptimin e rreptë. Ai është romancier dhe zgjedh të sakrifikojë rreptësinë historike për gjallërinë e rrëfimit të tij, siç dëshmohet nga kronologjia shumë e lirë e disa ngjarjeve ose shpikja e personazheve që kurrë nuk kanë ekzistuar.

Drejtimi i Dumas ndodhet në mes të romanit historik dhe romanit të aventurave. Disa ngjarje janë të vërteta si rivaliteti midis Richelieu dhe Buckingham në selinë e La Rochelle, kulmi i kundërshtimit midis Francës dhe Anglisë mbështetëse të protestantëve, por autori lejohet të shtojë elemente fikti për të tërhequr më mirë lexuesin e tij, mos harroni se veprat janë mbi të gjitha konceptuar si një serial letrar (i publikuar në gazetën La Presse që nga viti 1844). Ai preferon të dramatizojë ngjarjet sesa t’i përshkruajë ato me saktësi. Ai thekson, për shembull, rivalitetet dhe duelët ndërsa rrethimi i famshëm i qytetit është mbi të gjitha një ngjarje ushtarake.

Ky qëndrim dëshmon për ambicien e tij: t’i japi historisë një dimension romanesh ku veprimi, suspense dhe emocionet mbizotërojnë mbi vërtetësinë e ngjarjeve. Kështu trilogia e tij nuk duhet të merret si një libër historie.

Nga e hëna deri të premten + të dielën, merrni falas analizat dhe shpjegimet e ekspertëve tanë për një këndvështrim tjetër mbi aktualitetin. Abonohuni sot!

Figurat historike si Richelieu, Louis XIII ose edhe Anne d’Autriche janë në qendër të trilogjisë. Dumas i përshtat atë në intrigën e tij, duke krijuar personazhe më të mëdhenj se jeta. Richelieu, për shembull, bëhet një simbol i manipulimit politik dhe i intrigave sekrete, shumë më machiavellian në roman sesa çfarë ishte në të vërtetë. D’Artagnan, Athos, Porthos dhe Aramis, edhe pse të frymëzuar nga personazhe që mund të kenë ekzistuar, janë gjithashtu ndërtuar si arketipe të nderit, guximit dhe miqësisë.

Dumas ndërton personazhet e tij si mite, inkarnacione të virtyteve ose të veseve. Në këtë mënyrë, ai kontribuon në një perceptim të historisë ku heroizmi merr vendin mbi të vërtetën. Edhe pse komplekse, antagonistët janë të reduktuar në një dimension pothuajse « monomanik », duke u bërë stereotipe si ai i keqbërësit, intrigantit, spiunit…

Lëvizjet kohore midis Tre musketierëve dhe Vjet pas ose edhe Vicomte de Bragelonne lejojnë Dumas të trajtojë periudha të ndryshme duke ruajtur një vazhdimësi narratike. Romani mbulon kështu disa dekada të Historisë franceze dhe i jep lexuesit një përshtypje të një lidhjeje logjike por kjo liri narratike çon në një pamje lineare dhe të thjeshtëzuar të Historisë.

Një vizion heroik i Historisë së Francës

Përmes muskëtierëve të tij, Dumas ndërton një pamje heroike dhe lavdëruese të Historisë së Francës. D’Artagnan dhe shokët e tij përfaqësojnë shpirtin francez, të aftë për t’u rezistuar komplotëve dhe konflikteve për të mbrojtur idealet e drejtësisë dhe besnikërisë. Përmes aventurave të muskëtierëve, Dumas gjithashtu përcjell një formë patriotizmi: ai tregon personazhe që, pavarësisht nga grindjet dhe luftërat për pushtet, mbeten të lidhur me vendin dhe mbretin e tyre.

Dumas krijoi dhe shpërndau një version të arritshëm dhe romanizuar të Historisë së Francës. Kjo popullarizim u forcua me shumë adaptime filmike që e bënë tre musketierët të njohur në mbarë botën. Nga Douglas Fairbanks duke portretizuar D’Artagnan në vitin 1921 deri te Gene Kelly në vitin 1948 në filmin e George Sidney, trilogjia e Dumas numëron më shumë se 50 adaptime filmike deri më tani.

Suksesi i këtyre adaptimeve krijoi një njohje të afërt me këtë periudhë të Historisë tek publiku i gjerë. Por kjo popullarizim e bëri perceptimin e publikut për ngjarje si Fronde ose intrigat e Richelieu shumë më të thjeshta, duke injoruar kompleksitetin e vërtetë të këtyre episodeve historike në kuadër të një miti kombëtar si rivaliteti midis Richelieu dhe Buckingham.

Qëllimi kryesor i Dumas mbetej të argëtonte, të frymëzonte lexuesit e tij, jo t’u jepte një mësim historie. Por është sepse historia është e pranishme në mënyrë të përhershme, si një kornizë dhe si burim intrigash dhe personazhesh, që lexuesi/shikuesi merr përsipër të besojë se gjithçka është e vërtetë.

Dumas u lejua të bënte shumë anachronizma së bashku me liri të mëdha në lidhje me faktet historike – si historia e dashurisë të paligjshme midis Anne d’Autriche dhe Buckingham që nuk ekzistonte. Këto pasaktësi janë zgjedhje narracioni që shërbejnë për intrigë. Disa faktet janë koncentruar ose zhvendosur për të theksuar tensionet dramatike, si përfaqësimi i tepërt i Richelieu në disa intriga. Nëse këto liri janë kritikuar nga historiografë, ato nuk kanë penguar publikun të bashkohet me aventurat e musketierëve.

Musketierët: figurat simbolike të trashëgimisë franceze?

Personazhet e d’Artagnan, Athos, Porthos dhe Aramis janë bërë figura simbolike e trashëgimisë kulturore franceze. Ata përfaqësojnë ideale të shenjta si trimëria, shoqëria, dhe ndjenja e nderit, gjë që i bën ata heronj të përjetshëm. Dumas krijoi arketipe që tejkalojnë letërsinë dhe janë bërë simbole në imagjinatën kolektive.

Në kohën e publikimit të tyre, në shekullin XIX^e , aventurat e muskëtierëve bëjnë jehonë ndaj shqetësimeve shoqërore të kohës, periudhë trazirash politike dhe shoqërore për Francën (revolucionet e 1830 dhe e 1848 kryesisht). Besnikëria e muskëtierëve ndaj mbretit të tyre, edhe pse në kundërshtim me mosmarrëveshjet personale, mund të lexohen si një reflektim mbi patriotizmin dhe besnikërinë ndaj shtetit në një kontekst pasrevolucionar.

Së fundi, trilogjia e Tre Muskëtierëve ka ushtruar një ndikim të qëndrueshëm mbi gjininë e romanit historik, jo vetëm në Francë por edhe ndërkombëtarisht. Dumas ka ditur të krijojë një formë letërsie ku historia bëhet një aventurë emocionuese pa qenë thjesht një pretekst. Ai në një farë mënyre ka themeluar një model të trillimit historik të romanizuar, i cili do të ripërdoret dhe do të përshtatet nga shumë autorë; mendojmë për Paul Féval dhe Bossu-n e tij!

Edhe sot, kjo qasje ndikon në mënyrën se si trajtohet historia në romanë, dhe madje edhe në median audiovizuale si kinemaja dhe televizioni. Trilogjia e Tre Muskëtierëve mbetet një referencë e pashmangshme për këdo që dëshiron të përziejë historinë me trillimin.