Sudani po gjakoset në heshtje: Një krizë humanitare që bota nuk mund ta injorojë

Mbi 25 milionë njerëz në Sudan tani kërkojnë ndihmë humanitare.

Origjinalisht publikuar në Global Voices

Screenshot from VOA's Number of Refugees Who Fled Sudan for Chad Double in Week. Imazh nga Henry Wilkins/VOA, përmes Wikimedia Commons (Fusha publike).

Që nga prilli i vitit 2023, Sudani është i bllokuar në një konflikt shkatërrues midis Forcave të Armatosura Sudaneze (SAF) dhe Forcat e Mbështetjes së Shpejtë (RSF), dy fraksione ushtarake rivale që lufta për pushtet i ka futur vendin në një krizë humanitare masive. Miliona janë zhvendosur, infrastruktura civile është shkatërruar, dhe qasja humanitare mbetet e rrezikshme dhe e kufizuar.

Konflikti i armatosur në Sudan duket të jetë një nga luftërat civile më të harruara në botë. Heshtja që rrethon këtë konflikt zhyt popullsinë në trazira të përditshme.

Ndërsa Organizata Ndërkombëtare për Migracionin (IOM) raporton se më shumë se 10 milionë njerëz janë dëbuar brenda vendit, Këshilli Norvegjez i Refugjatëve (NRC) vuri në dukje se pothuajse 15 milionë njerëz janë dëbuar, dhe gjysma e popullsisë së Sudanit ka nevojë urgjente për ndihmë humanitare. Shumë po kërkojnë strehë në strehime të mbingarkuara, ndërtesa të papërfunduara ose në zona të hapura me ushqim dhe ujë të pakët.

Kriza e refugjatëve përhapet jashtë kufijve

Rënia e Sudanit nuk është vetëm një katastrofë vendore — është gjithashtu një krizë rajonale për vendet fqinje. Përfaqësuesi i Lartë i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët (UNHCR) raporton se konflikti ka shtyrë më shumë se 11 milionë njerëz në vende fqinje si Çad, Sud Sudan, Egjipt dhe Etiopi. Kampet e refugjatëve në këto zona po përballen me presion të madh, me burime të kufizuara për të mbështetur fluksin e njerëzve të dëbuar.

Lëvizja masive e njerëzve po vendos presion mbi shtetet fqinje tashmë të brishta dhe po krijon rreziqe afatgjata për shëndetin, arsimimin dhe sigurinë në rajon.

Familjet shpesh vijnë pa asgjë tjetër veç veshjeve në shpinë, duke kërkuar siguri pas ecjes me ditë ose javë nëpër terrene të rrezikshme.

Ndikimi shkatërrues i luftës

Në qendrat urbane si Khartoum, zonat rezidenciale janë bombardoar, spitalet janë shënjestruar, dhe infrastrukturat janë shkatërruar. Sipas Mjekësit Pa Kufij (MSF), shumë spitale janë mbyllur për shkak të dëmtimit ose mungesës së furnizimeve, ndërsa të tjerë janë mbingarkuar nga numri i civilëve të plagosur.

Në Rajonin e Darfurit, ku kujtimet e krimeve të së kaluarës mbeten të freskëta, luftimet janë përshkallëzuar dukshëm. Human Rights Watch dhe BBC kanë dokumentuar vrasje etnike dhe plaçkitje të gjerë në qytete si El Geneina, një qytet në Perëndim të Darfurit, në rajonin më të madh Dar Masalit të Sudanit, ku mijëra civilë janë vrarë ose zhvendosur.

Ndikimi në fëmijë ka qenë veçanërisht i rëndë. UNICEF raporton se mbi 14 milionë fëmijë janë në nevojë të menjëhershme për ndihmë humanitare. Prej tyre, të paktën 4 milionë vuajnë nga kequshqyerja akute dhe përballen me pasiguri ushqimore që mund të jetë fatale për jetë.

Mbylljet e shkollave kanë ndërprerë arsimin për miliona fëmijë, dhe shumë shkolla tani po përdoren si strehë. Në disa zona, raportet e UNICEF tregojnë se fëmijët po vdesin në shkallë alarmante nga kequshqyerja dhe sëmundjet.

Për më tepër, incidentet e dhunës të bazuar në gjini, shfrytëzimi dhe abuzimi janë rritur mes grave dhe vajzave të zhvendosura.

Lexo: Sudan: Civilët e kapur mes luftës së pushtetit të udhëheqësve ushtarakë

Vështirësi në ofrimin e ndihmës humanitare

Zyra e Përfaqësuesit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut (OHCHR) vlerëson se më shumë se 25 milionë njerëz në Sudan tani kërkojnë ndihmë humanitare. Megjithatë, pasiguria dhe konflikti i vazhdueshëm kanë bërë shumë të vështirë ofrimin e ndihmës. Rrugët shpesh janë bllokuar, konvojët e ndihmës sulmohen, dhe depo të ndihmës janë plaçkitur ose shkatërruar.

MSF ka raportuar plaçkitje të armatosura kundër stafit të saj mjekësor dhe faciliteteve, ndërsa Programi Botëror i Ushqimit dhe agjenci të tjera ndihmëse përballen me sfida të rënda logjistike. Plani i përgjigjes së OKB-së për Sudanin në vitin 2024 mbetet jashtë financimit të mjaftueshëm, me më pak se 20 përqind të fondeve të nevojshme të marrë deri në mesvit.

Ndërsa kriza në Sudan vazhdon të përshkallëzohet, ajo ka marrë mbulim të kufizuar në media ndërkombëtare, dhe kolapsi humanitar i Sudanit ngre një pyetje të vështirë: Pse bota po injoron Sudanin?

Një pjesë e përgjigjes qëndron në lodhjen globale nga vëmendja. Kriza në Sudan është mbuluar nga shumë kriza të njëkohshme — nga lufta në Ukrainë, eskalimi i luftës së Izraelit në Gaza, tensionet midis Kinës dhe Tajvanit, dhe incidente të tjera globale.

Deutsche Welle krahason situatën e Sudanit me kriza të tjera të pakëtuara, duke theksuar se si paragjykimi editorial dhe prioritetet e burimeve ndikojnë në atë se cilat histori arrijnë tek audiencat ndërkombëtare.

Por ekziston edhe një e vërtetë më e thellë, më e pakëndshme: vuajtja humanitare në Afrikë, mungesa e interesave gjeopolitike dhe ekonomike perëndimore në Sudan, kontribuon në këtë heshtje.

Pavarësisht përpjekjeve diplomatike të shumta, armëpushjet në Sudan shpesh dështojnë për shkak të mosbesimit të thellë midis fraksioneve luftuese dhe ndërhyrjes së vazhdueshme të jashtme. Një konferencë e udhëhequr nga Britania në Londër kohët e fundit nuk arriti të krijojë as një grup kontaktesh bazë për bisedimet për paqe, pasi ndërmjetësuesit kryesorë arabë si Egjipti, Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara nuk mundën të bien dakord për një qasje të unifikuar, duke theksuar dëmtimin e vullnetit ndërkombëtar që pengon negociatat.

Ndërkohë, përpjekjet për armëpushje janë shpejt shkatërruar nga të dyja forcat e armatosura sudaneze dhe nga Forcat e Mbështetjes së Shpejtë. Të dyja palët në luftën e Sudanit përdorin rrjetet sociale për propagandë dhe rekrutime, ndërsa gazetarët përballen me kërcënime, censurë dhe sulme që bllokojnë aksesin në lajme të besueshme.

Në shumë raste, lufta fillon përsëri vetëm disa orë pasi është arritur një marrëveshje. Nuk ka një grup të besueshëm ose një vend që të dy palët do të dëgjojnë, dhe disa qeveri të huaja po mbështesin palë të ndryshme në luftë.

Pa presion të fortë dhe të bashkuar ndërkombëtar, çdo armëpushje bëhet thjesht një premtim i zbrazët. Paqja është e vështirë për t'u arritur kur ka shumë mosbesim dhe ndikim të jashtëm.