Lindja e Mesme në luftë dhe xhepi i brazilianit: pse sulmet ndaj infrastrukturës në Iran na ndikojnë

Kur flitet për luftën në Lindjen e Mesme, shumë brazilianë priren të imagjinojnë një konflikt të largët, me efekte të kufizuara vetëm në atë rajon të shënuar nga tensione historike. Megjithatë, sulmet e Izraelit ndaj instalimeve energjetike të Iranit tashmë kanë pasoja konkrete mbi koston e jetesës në Brazil — dhe këto efekte mund të thellohen nëse lufta përshkallëzohet.

Targetet e bombardimeve izraelite nuk ishin vetëm ushtarake: ndër to janë rafineritë, qendrat e përpunimit të gazit natyror dhe depozitimet e karburantit, elementë kyç të strukturës eksportuese të Iranit. Kjo ndryshim i objektivave përfaqëson një fazë të re në konflikt dhe, sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë, vendos infrastrukturat energjetike në qendër të mosmarrëveshjes.

Kjo është e rëndësishme për Brazilin për një arsye të thjeshtë: nafta është një mall global. Kur çmimi i barreli rritet për shkak të frikës nga mungesa, të gjitha vendet importuese — si Brazili (që ble naftë të lehtë, benzinë dhe naftë të diesel nga jashtë) — ndjejnë ndikimin, edhe nëse vazhdojnë të blejnë nga furnizuesit tradicionalë. Këto ditë, barreli Brent, referenca ndërkombëtare, u rrit gati 20%. Gazi natyror gjithashtu u rrit, duke ndikuar si në industrinë ashtu edhe në konsumatorin shtëpiak.

Brazilianët tashmë njohin mirë ciklin: rritja e naftës rrit çmimin e benzinës dhe naftës së diesel. Kjo e bën më të shtrenjtë transportin publik, ngarkesën, etj. dhe, si pasojë, produktet në supermarket. Gazi i kuzhinës, i përdorur gjerësisht nga familjet braziliane, veçanërisht në rajonet më të varfra, gjithashtu pritet të rritet.

Kjo presion inflacionar shqetëson veçanërisht në një kohë kur vendi ende po përpiqet të stabilizojë ekonominë e tij pas goditjeve të shkaktuara nga pandemia dhe lufta në Ukrainë (në fillim të konfliktit, çmimi i barreli të naftës u rrit rreth 25–30%, duke rritur karburantet dhe duke shtyrë IPCA-n rreth 0,3 deri në 0,4 pikë përqindjeje; në të njëjtën kohë, Brazil importonte rreth 85%-87% të plehrave, shumë prej të cilave nga Rusia, dhe goditja në treg, për shkak të sanksioneve ndërkombëtare, shkaktoi rritje deri në 140% të çmimeve të këtyre inputeve bujqësore, duke e bërë më të shtrenjtë prodhimin e ushqimeve). Me konfliktin Izrael-Iran, Banka Qendrore mund të detyrohet të rrisë edhe më shumë normën e interesit Selic (e cila tashmë ishte rritur në 15% në vit më 18 qershor), gjë që do ta vështirësojë rimëkëmbjen e kreditit dhe konsumit.

Përveç sulmeve të veçanta, ekziston një frikë më e madhe në tregje: mbyllja e Gjatë Gjirit të Persikut, një kanal ku kalon rreth një e treta e naftës së transportuar me anije në botë. Irani tashmë ka kërcënuar, në krizë të mëparshme, të bllokojë këtë rrugë strategjike. Nëse vendos ta bëjë si përgjigje ndaj bombardimeve, do të ishte një goditje e menjëhershme dhe e egër e ofertës dhe Shtetet e Bashkuara do të ndërhynin me vendosmëri.

Në fakt, qeveria amerikane tashmë ka filluar të përgatisë eskortat detare për të mbrojtur anijet e naftës në rajon, dhe kompanitë e anijeve cisternë po shmangin pranimin e kërkesave që përfshijnë Gjirin e Persikut. Pasojë natyrale është rritja e kostove të transportit dhe sigurimit — një shtytje tjetër për çmimet globale. Në pak fjalë: konflikti prek jo vetëm tankerin por edhe tryezën e familjeve braziliane.

Kuriozisht, vendet më të dëmtuara nga rritja e çmimit të karburanteve janë, zakonisht, aleatët tradicionalë të Izraelit. Edhe pse qeveritë perëndimore po kërkojnë maturi, mbështetja politike dhe ushtarake për qeverinë e Benjamin Netanyahu vazhdon të jetë e fortë. Aleancat ushtarake dhe inteligjenca e avancuar (fushata bujqësore, armë, programe spiunazhi kompjuterik, etj.) janë një armë e fortë në dorën e Izraelit prej shumë vitesh.

Brazil, nga ana tjetër, përpiqet të mbajë një pozicion të ekuilibruar (kritika e Ministrisë së Jashtme ndaj sulmeve të Izraelit ishte shumë e kujdesshme), por diplomacia braziliane ka paralajmëruar për rreziqe të eskalimit. Pozicioni i Teheranit është ende i pasigurt, por ka shenja se, nëse shtyhet, Irani mund të ndërmarrë masa më radikale — gjë që do ta përkeqësonte edhe më shumë efektet ekonomike globale. Për më tepër, Kina mbështet Iranin.

Duhet të kuptohet se jemi në një ekonomi të lidhur. Kur rafineritë bombardohen në Iran, rritja e kostos mund të arrijë shpejt tek kamioni që furnizon tregjet braziliane. Konflikti mes Izraelit dhe Iranit, pra, nuk është një çështje largët — është një faktor i vërtetë presioni mbi koston e jetesës së familjeve braziliane, veçanërisht ato më të brishta.

Në një vend ku miliona jetojnë me buxhete të ngushta, çdo qindarkë më shumë në pompën e karburantit ose në faturën e bombolës së gazit është një sfidë. Prandaj, ndjekja e zhvillimeve të konfliktit në Lindjen e Mesme është shumë më tepër se një interes i thjeshtë ndërkombëtar — është një nevojë për të kuptuar çfarë po ndodh me xhepin tonë të vetë.