Nuk duhet të jetë mirëqenia kundrejt luftës. Ndryshimet që e bëjnë taksën më të drejtë mund të financojnë të dyja

Historikisht, shpenzimet e Mbretërisë së Bashkuar për mbrojtje shpesh janë krahëzuar me mirëqenien, arsimimin dhe qeverisjen vendore. Por në një kohë kur qeveria ka premtuar të arrijë objektivin e NATO-s për shpenzimet e mbrojtjes – 5% të PBB-së në dekadën e ardhshme, duke u rritur nga rreth 2.3% – duket se po ofron një ekzakt fiskal të ndryshëm.

Qeveria ka sugjeruar se synon të rrisë barrierën tatimore, duke synuar veçanërisht fitimet e mëdha dhe shmangien e taksave. Pavarësisht zemërimit të fundit mbi reformat e mirëqenies, sa i përket taksave, qeveria duket se ende beson se ata me supet më të gjera duhet të bartin peshën.

Qasjet e kaluara për balancimin e librave u bazuan në austerity ose shkurtime të shpenzimeve të mirëqenies. Gjatë viteve 2010 dhe fillimit të viteve 2020, qeveritë konservatore e kanë paraqitur financimin publik si një shkëmbim i ngurtë. Kjo mentalitet dominonte vendimet buxhetore, duke detyruar prioritetet vendase të zvogëloheshin ndërsa buxhetet e mbrojtjes rriteshin.

Megjithatë, Labour tani duket se dëshiron të rrisë shpenzimet për mbrojtje pa shkurtime në nivel austerity në shërbimet publike.

Përtej mbrojtjes, kjo ndryshim i barrës tatimore mund të shënojë një transformim më të gjerë në mënyrën se si financohen prioritetet kombëtare. Nëse zbatohet në mënyrë efektive, kjo qasje mund të mbrojë shërbimet publike edhe gjatë kohërave të pasigurisë globale.

Por ndërsa mund të duket si një situatë e përfitueshme për të gjithë, reformat e këtij natyrë shpesh kanë hasur në rezistencë politike ose janë vënë në plan të dytë në favor të zgjidhjeve afatshkurtra. Ajo që është e ndryshme tani është se pasiguria ekonomike globale po krijon presion në rritje për zgjedhje më të qëndrueshme dhe të barabarta.

Kush paguan pra?

Pyetja kryesore në çdo debat mbi financat publike nuk është se për çfarë shpenzohet paratë, por kush i paguan ato. Së pari, qeveria dëshiron të mbyllë disa prej hapësirave që lejojnë mëdha kompanive të mëdha të ulë taksat ligjërisht. Sigurisht, rreziku këtu është që disa të largohen nga MB-ja dhe taksat e tyre të humbasin plotësisht.

Qeveria gjithashtu ka në shënjestër individët me të ardhura të larta. Ndërsa rreth 60% e të ardhurave nga taksat vijnë nga 10% më të lartë të të ardhurave, këta njerëz gjithashtu mund të përfitojnë nga taksat më të ulëta efektive falë investimeve të efektshme tatimore, për shembull. Por përsëri, rreziku për Labour është që kjo të bëjë që disa prej tyre të largohen nga vendi.

Në mënyrë të ngjashme, ata me pasuri të lartë shpesh mbajnë asete jashtë vendit për të paguar më pak taksa në MB. Kjo mund të jetë ligjore, por e paqartë, dhe qeveria dëshiron të rritet taksën që këta njerëz paguajnë.

Në fund, Labour po shikon më nga afër atë që duhet bërë për të taksuar sektorët me fitime të papritura, kryesisht energjia.

Kjo qasje nuk është vetëm ideologjike, por edhe strategjike. Duke synuar pasurinë dhe tepricën, qeveria shpreson të financojë prioritetet e reja pa alienuar punëtorët dhe votuesit e klasës së mesme, dhe për të shmangur prerje të dhimbshme në shërbimet thelbësore.

Por qartë, nuk është aq e thjeshtë ashtu. Për ta bërë këtë të qëndrueshme, do të nevojitet një kombinim i reformës së taksave të synuara, rritjes ekonomike dhe efikasitetit të shpenzimeve. Megjithatë, kjo qasje mund të shënojë një kthesë drejt një mënyre më të drejtë të ndarjes së barrës. Ajo gjithashtu pasqyron një ndryshim më të thellë në rrëfimin politik.

Udhëheqësit e Partisë Labour kanë bërë të qartë se nuk do të ketë kthim në kursimin e shpenzimeve. Drejtimi më i gjerë i politikës sugjeron ambicie për të investuar në NHS, vitet e hershme dhe strehimin social, si dhe për të përmirësuar benefitet sociale në punë si kredit universal.

Por këto qëllime kërkojnë hapësirë fiskale, dhe këtu qëndron sfida. Angazhime të paralelshme si rritja e shpenzimeve të mbrojtjes dhe financimi i shërbimeve sociale mund të duken të pamundura për t'u përmbushur. Shumë po pyesin nëse qeveria mund të mbajë stabilitetin ekonomik pa rritur peshën totale të taksave mbi familjet e zakonshme.

Përgjigjja varet nga tre gjëra: vullneti politik, performanca ekonomike dhe zbatimi. Edhe nëse ka mbështetje publike për një sistem taksash më të drejtë, ndërtimi dhe zbatimi i tij do të kërkojë përpjekje dhe durim përtej këtij parlamenti. Qeveria do të duhet të forcojë përputhshmërinë me taksat, të mbyllë boshllëqet ligjore dhe të parandalojë fluturimin e kapitalit.

Asnjëra nuk është e lehtë, por ne argumentojmë se ato janë plotësisht të arritshme. Përparimi global po e dëshmon tashmë këtë. Ndërveprimi automatik i të dhënave tatimore midis vendeve dhe taksa globale minimale të Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD) (e cila siguron që korporatat e mëdha që veprojnë në vendet anëtare paguajnë të paktën 15% tatim) kanë bërë që vendpushimet fiskale jashtë shtetit të jenë shumë më pak të qëndrueshme.

Në vend, modernizimi i ligjeve tatimore dhe financimi i duhur i zbatimit mund të mbyllë shfrytëzimin ligjor të sistemit. Me vullnet politik dhe bashkëpunim ndërkombëtar, këto reforma mund të ofrojnë një sistem më të drejtë pa sakrifikuar konkurrueshmërinë.

Raporti i borxhit ndaj PBB-së të Mbretërisë së Bashkuar është shumë i lartë, dhe rritja ekonomike është e ngadaltë. Prandaj, ka pak hapësirë për manovrim. Prandaj, reforma tatimore, jo vetëm rritja e taksave, do të jetë çelësi. Efikasiteti në mbledhje, transparenca dhe mbyllja e boshllëqeve janë po aq të rëndësishme sa rritja e normave të tatimit.

Pasojat financiare të zgjerimit ushtarak janë reale, por po ashtu janë edhe zgjedhjet në mënyrën se si vendi financon atë. Punëtorët besojnë se një sistem tatimor më i drejtë mund të financojë angazhimet në mbrojtje në rritje të Britanisë ndërsa mbrojnë shërbimet publike. Megjithatë, përpjekjet për të blerë ose prodhuar pajisje të reja ushtarake renditen shumë poshtë në prioritetet e publikut.

Nevoja për mbështetje të qëndrueshme financiare është thelbësore për të trajtuar kërcënimet e sigurisë kombëtare. Programet e mirëqenies janë jetike për të mbështetur njerëzit e cenueshëm, për të ulur pabarazitë ekonomike dhe për të ndihmuar më shumë njerëz të hyjnë në punë të paguara.

Tatimi progresiv nxjerr pasuri nga më të pasurit por shpesh shkakton rezistencë të ashpër nga grupet e fuqishme. Alternativa (shkurajimi i shkollave, spitaleve ose pensioneve) është e kushtueshme politikisht dhe moralshëm.

Por kjo strategji kërkon komunikim të qartë dhe një angazhim për sigurinë dhe drejtësinë shoqërore. Nëse është e suksesshme, mund të shënojë një pikë kthese të vërtetë në mënyrën se si Britania e Madhe balancon përgjegjësitë e saj.