Organizmat e vegjël që lëvizin dhe mbajnë jetën në oqean ...

El zooplancton është një grup organizmash të vogla që notojnë në ujërat e oqeanit, duke u lëshuar pas rrjedhave. Fjala plancton vjen nga greqishtja planktos, që do të thotë “i rrëmbyer”, një term që përcakton në mënyrë të përsosur stilin e tij të jetesës.

Brenda këtij grupi gjejmë që nga larvat e peshqve dhe gjarpërinjve deri te qeniet mikroskopike si kopépodat, disa krustace që duken si karkaleca të vegjël, por janë të padukshëm me sy të lirë. Për habinë tonë, njëri prej tyre është bërë i famshëm në serialin e animuar Bob Breshka me emrin e Sheldon J. Plankton.

Mostra të komunitetit të zooplanctonit. Në të majtë, zooplancton i sapo mbledhur në një mjedis të lagësht; në të djathtë, një fraksion i zooplanctonit gati për vëzhgim në një stereomicroskop. Inma Herrera, CC BY-SA

Disa organizma të komuniteteve të zooplanctonit kalojnë gjithë jetën e tyre në formë planktike (holoplancton), ndërsa të tjerë, si larvat e gjarpërinjve ose kallamendëve, janë vetëm planktik gjatë fazave të tyre të para të jetës (meroplancton).

El zooplancton ushqehet kryesisht me fitoplancton, algat e vogla që kryejnë fotosintezën, edhe pse mund të konsumojë edhe organizma të tjerë të planctonit.

Imágenes de zooplancton holoplanctónico, es decir, que pasan toda su vida de esta forma (arriba) y meroplanctónico, es decir, que solo pasan así una parte de su vida (abajo). Inma Herrera, CC BY-SA

Përse është kaq i rëndësishëm zooplanktoni?

Edhe pse janë specie shumë të vogla, komuniteti i zooplanktonit luan një rol kyç në shëndetin e oqeaneve dhe të planetit. Plotëson funksione të ndryshme:

1. Ushqimi thelbësor në zinxhirin ushqimor

Zooplanktoni është një pjesë themelore e rrjeteve të trofikeve ose zinxhirëve ushqimorë detarë. Ai mbështet të gjitha komponentët e ekosistemeve detare, duke përfshirë koralet, peshqit dhe mamifertë, pasi shërben si ushqim për një shumëllojshmëri organizmash. Kjo siguron gjithashtu stabilitetin e peshkimit dhe akvakulturës, të cilat janë thelbësore për ekonominë dhe sigurinë ushqimore globale.

2. Ndihmon në rregullimin e klimës së planetit

Zooplanktoni kontribuon në mënyrë të konsiderueshme në rregullimin klimatik përmes kapjes së karbonit. Pjesa e biomasa së planktonit zbret dhe ruhen në sedimentet e fundit të detit, gjë që ndihmon në kapjen e karbonit afatgjatë dhe zvogëlon ndikimet klimatike.

Lexo më shumë: Njerëzimi po ndryshon oqeanet, rregullatorët kryesorë të ndryshimeve klimatike

3. Indikator i ndryshimit

Popullatat e zooplanktonit përgjigjen shpejt ndaj ndryshimeve në mjedisin e tyre, duke i bërë ata indikatorë të hershëm efektivë për të zbuluar ndryshime në kushtet e oqeanit, si ndryshimet në cilësinë e ujit për shkak të ndotjes ose eutrofizimit – prezencë e tepruar e lëndëve ushqyese. Këto të dhëna janë gjithashtu thelbësore për rindërtimin e modeleve historike dhe parashikimin e ndryshimeve mjedisore.

4. Oqeani si laborator natyror

Oqeani nuk është një vend statik. Ekosistemet e tij janë në ndryshim të vazhdueshëm dhe ngjarjet natyrore, si shpërthimet vullkanike, mund ta ndryshojnë atë në mënyrë të thellë. Në ishujt Kanarie, në oqeanin Atlantik, deti ka përjetuar dy ngjarje vullkanike të fundit: shpërthimi nënujore i vullkanit Tagoro në ishullin El Hierro në vitin 2011 dhe shpërthimi i Tajogait në La Palma në vitin 2021. Të dyja këto ngjarje na kanë mësuar shumë rreth mënyrës sesi zooplanktoni reagon ndaj ndryshimeve ekstreme.

Vullkani nënujore i El Hierro

Eruzioni nënujore e vitit 2011 e vullkanit Tagoro, në ishullin El Hierro, ndryshoi ekosistemin detar, me një ndikim të rëndësishëm në zooplancton. Ky ngjarje ndryshoi përbërjen kimike të ujit, duke rritur nivelet e dioksidit të karbonit dhe acidezuar mjedisin detar.

Lexoni më shumë: El Hierro zbulon sekrete të reja rreth funksionimit të vullkaneve

Emetimet vullkanike gjithashtu liruan lëndë ushqyese inorganike që favorizuan rritjen e fitoplanctonit, duke ndihmuar në rimëkëmbjen graduale të komuniteteve zooplanktike.

Analiza e izotopeve të ndryshme të karbonit në kopépoda tregoi që përbërësit magmatik të dioksidit të karbonit ndikuan në rrjetën trofike pelagike, duke dëshmuar një gradient nga krateri deri në zona më të largëta. Ky rast vë në dukje rolin e zooplanktont si një tregues kyç të ndryshimeve në dinamikën e karbonit në ekosistemet nën trysni ekstreme, si shpërthimet vullkanike.

Rasti i Tajogaite, në La Palma

Eruioni i Tajogaite në La Palma, i ndodhur në vitin 2021, gjithashtu paraqiti një skenar unik për të studiuar se si reagojnë komunitetet detare ndaj fenomeneve ekstreme. Monitorimi i këtyre ujërave është thelbësor për të vëzhguar ndryshimet para, gjatë dhe pas çdo ngjarjeje të tillë.

Sipas asaj që kemi demonstruar në një studim të fundit, nuk u arrit të shihej një lidhje midis shpërndarjes së zooplanktont dhe deltat e lave, për shkak të mungesës së informacionit mbi zooplanktonin në këto ujëra.

Ajo që u vërejt ishin ndryshimet sezonale. Në verë shihej kladócerë (krustace të vegjël të njohur si pulsat e rreme të detit) dhe një kontribut më i madh i organizmave gelatinoz (salpa dhe sifonoforë) në krahasim me ujërat më të ftohta të dimrit. Ky rast thekson nevojën për regjistrimin e serive kohore për të parashikuar përgjigjet përballë ndryshimit klimatike dhe ngjarjeve natyrore.

Sot më shumë se kurrë, kemi nevojë të kuptojmë dhe të mbrojmë zooplanktonin. Ndryshimi klimatike po ngroh oqeanet, duke ndryshuar rrjedhat detare dhe duke bërë që ujtë të bëhen më acide. Të gjitha këto ndikojnë drejtpërdrejt në këto organizma të vegjël dhe, rrjedhimisht, në të gjithë ekosistemin detar.

Giganti i vogël i oqeanit

Zooplanktoni mund të duket i parëndësishëm për shkak të madhësisë së tij, por ai është themeli mbi të cilin bazohet jeta në det: funksionet e tij variojnë nga ushqimi i peshqve dhe balenave deri te rregullimi i klimës globale. Rëndësia e tij nuk mund të nënvlerësohet.

Në ishujt Kanarie, ngjarje si shpërthimet vullkanike të El Hierro dhe La Palma na kanë kujtuar se oqeanet janë të gjalla dhe në vazhdimësi ndryshojnë, dhe se zooplanktoni, edhe pse i vogël, ka një rol të madh në këtë ekuilibër delikat.

Herën tjetër që do të shikoni detin, kujtojeni se nën këto ujëra blu qindra miliona organizma të vegjël po punojnë heshtur për të mbajtur planetin në ekuilibër. Të kujdesemi për ta është të kujdesemi për të gjithë ne.