Peptidet: Përbërësit e modës për përmirësimin e performancës dhe luftimin e plakjes mund të jenë mashtrime të rrezikshme

Për një numër në rritje të meshkujve të mesëm të moshës, plakja nuk do të thotë më të dorëzohesh ndaj lëkurës së rrudhur, dhimbjeve në nyje ose metabolizmit të ngadaltë. Përkundrazi, po bëhet një eksperiment shkencor. Kufiri i ri? Peptidet e injektueshme – përbërje eksperimentale që premtojnë rikuperim të shpejtë, humbje të yndyrës dhe rritje muskulare me një injeksion të thjeshtë dy herë në ditë ose javërisht.

Kurrë më parë të kufizuara në laboratorë elitë dhe forume të errëta të fizikulturës, këto zinxhirë aminoacidesh tani mbushin hapësirat e mirëqenies, feed të mediave sociale dhe tregje online. Edhe pse shiten si “biohacks të fundit” dhe “produkte kimike kërkimi”, shumë peptide nuk janë të miratuara për përdorim njerëzor dhe mungojnë provat klinike bazë.

Megjithatë, popullariteti i tyre po rritet – i mbështetur nga dëshmi, hype i influencuesve dhe premtimi tërheqës për të kthyer mbrapsht orën e plakjes.

Por nën sipërfaqen e marketingut dhe fantazive të fitness që fshehin një të vërtetë shumë më shqetësuese: shumë prej këtyre substancave operojnë në një zonë gri të mjekësisë, me rreziqe afatgjata të panjohura, modele të dyshimta të prodhimit dhe, në disa raste, efekte anësore potencialisht fatale.

Peptidet nuk janë plotësisht të rinj për mjekësinë. Mjekimi i parë peptidik – insulina – u izolua në vitin 1921 dhe është në dispozicion tregtar që prej vitit 1923. Sot, ka më shumë se njëqind mjekime peptidike të miratuara, duke përfshirë semaglutidin – ilaçi më i njohur kundër obezitetit me emrat tregtar Ozempic dhe Wegovy.

Por përbërësit që qarkullojnë aktualisht në komunitetet fitness janë nga një kategori shumë e ndryshme. Janë substanca eksperimentale që kanë treguar premtim në studime me kafshë, por kurrë nuk janë nënshtuar testeve të përshtatshme me njerëz.

“Wolverine stack”

Një nga këto përbërës, i zbuluar për herë të parë në lëngun stomakut të njeriut, i cili po tërheq shumë vëmendje është BPC-157. Studimet fillestare në kafshë sugjerojnë se ai mund të ndihmojë në riparimin e indeve të dëmtuara në të gjithë trupin.

Hulumtuesit kanë testuar BPC-157 tek minjtë, miqtë, lepujt dhe qentë pa gjetur efekte anësore të rënda. Përbërësi duket se mbështet shërimin e tendonëve, dhembëve dhe organeve të tretjes, duke përfshirë stomakun, zorrët, mëlçinë dhe pankreasin.

Shkencëtarët ende nuk e kuptojnë plotësisht se si funksionon BPC-157, por studimet në kafshë sugjerojnë se ai shkakton disa procese biologjike thelbësore për shërimin. Përbërësi duket se ndihmon qelizat të lëvizin drejt zonave të dëmtuara dhe stimulojnë rritjen e enëve të reja të gjakut, duke sjellë ushqyes dhe oksigjen tek indet që kanë nevojë për riparim.

Një përbërës tjetër që po fiton vëmendje është TB500. Bëhet fjalë për një version sintetik të timozinës beta-4, një fragment proteine që ndodh natyrshëm dhe kryen një role të rëndësishëm në riparimin dhe rigjenerimin e qelizave dhe indeve të dëmtuara.

Timozina beta-4 gjithashtu ndihmon në mbrojtjen e qelizave nga dëmtime të tjera, duke ulur inflamacionin dhe duke mbrojtur kundër mikrobeve. Kombinimi i BPC-157 dhe TB500 mori emrin e shkurtesës “Wolverine stack”, në nder të superheroit të Marvel që është i njohur për shërimin e shpejtë të plagëve.

Pastaj, ka IGF-1 LR3, një version i modifikuar i një proteine natyrore (IGF-1) të lidhur me rritjen muskulore. Ky përbërës sintetik ka treguar të rritur masën muskulore me 2.5 herë në studime me kafshë, edhe pse kurrë nuk është studiuar në njerëz.

Pak kërkime në njerëz që ekzistojnë mbi këto përbërës ofrojnë rezultate të paqartë. Për shembull, një studim tregoi se më shumë se 90% e pacientëve kishin ulje të dhimbjes së gjurit pas injeksioneve të BPC-157. Megjithatë, studimi nuk kishte grup kontrolli dhe kishte disa probleme metodologjike. Prandaj, rezultatet e tij duhet të shihen me kujdes.

Rreziqe të fshehura

Ndërsa rezultatet fillestare duken premtuese, këta përbërës eksperimentalë mund të jenë të rrezikshëm. Prodhimi i tyre përfshin produkte kimike të veçanta të quajtura agjentë të lidhjes që mund të shkaktojnë reaksione alergjike të rënda, duke përfshirë anafilaksinë – një gjendje me rrezik për jetë.

Por pasojat për shëndetin shkojnë shumë përtej reaksioneve alergjike. Injektimi i zgjatur i substancave për të përmirësuar performancën mund të çojë në insuficiencë kardiake, e cila mund të ndodhë shpejt dhe pa paralajmërim të mëparshëm, siç është dokumentuar në studime të rasteve mjekësore të fundit të të rinjve të kulturës së trupit.

Dëmtimet e lidhura me injeksionin përbëjnë një kërcënim tjetër të rëndësishëm. “Sindroma e dhomës” mund të zhvillohet në vendet e injektimit në muskujt e këmbëve, duke shkaktuar mpirje, mpiksje gjaku dhe spazma muskulore që rezultojnë në humbje të përhershme të funksionit.

Në raste të rënda, lëkura dhe indet nënlëkurës mund të përjetojnë nekrozë (vdekje të indeve), duke kërkuar antibiotikë ose operacion për trajtim. Edhe më alarmuese janë raportimet e përdoruesve që kanë kontraktuar HIV, hepatit B dhe C dhe infeksione të rënda okulare për shkak të injeksioneve të kontaminuara.

Këto përbërje nuk ndikojnë vetëm tek muskujt – ato ndikojnë në të gjithë trupin në mënyra që shkencëtarët po fillojnë vetëm tani t’i kuptojnë. Disa ndërhyjnë në prodhimin natyror të insulinës, ndërsa të tjerë aktivizojnë rrugë biologjike që qelizat e shëndetshme përdorin për rritje dhe riparim.

Kërcënimi është që të njëjtat rrugë të shfrytëzohen nga qelizat kancerogjene. Rruga VEGF, e cila promovon rritjen e enëve të gjakut, është aktive në rreth gjysmën e të gjitha kancereve njerëzore, duke përfshirë melanoma dhe kancer të ovareve. Studimet laboratorike sugjerojnë se timosina beta-4 mund të luajë një rol të rëndësishëm në ndihmën ndaj kancerit kolorektal dhe kancerit pankreatik.

Edhe pse nuk ka prova të drejtpërdrejta që lidhen përbërje si BPC-157 ose TB500 me kancerin, studiuesit theksojnë se efektet afatgjata mbeten të panjohura, pasi këto substanca nuk janë nënshtruar kurrë teste të përshtatshme tek njerëzit. Agjencia Botërore e Antidopingut e ka ndaluar këto përbërje, duke vënë re se ato nuk kanë aprovimin e asnjë autoriteti rregullator shëndetësor dhe duhet të përdoren vetëm si mjete kërkimore.

Një problem në rritje

Megjithatë, përdorimi i këtyre përbërësve duket se po përhapet shpejt. Një studim i vitit 2014 zbuloi se 8,2% e vizitorëve të palestrës përdornin droga për të përmirësuar performancën. Deri në vitin 2024, një analizë e gjerë sugjeroi se ky numër mund të arrinte deri në 29%. Ndoshta më shqetësuese është fakti se vetëm 38% e përdoruesve e njohën rrezikun për shëndetin që përfshin.

Këta përbërës eksperimentalë përfaqësojnë një bast të rrezikshëm për shëndetin afatgjatë. Ndërsa medikamentet e miratuara janë në përputhje me standardet e rrepta të testimit, ato nuk kanë kaluar testet e nevojshme për të kuptuar profilin e tyre të sigurisë tek njerëzit. Edhe pse mund të premtojnë përmirësim të performancës dhe shërim, ato ofrojnë këtë me një kosto që përdoruesit mund të mos e kuptojnë plotësisht deri në momentin kur është shumë vonë.

Thirrja është e kuptueshme — kush nuk do të donte një shërim më të shpejtë dhe një tonus më të mirë muskulor? Por realiteti është se këto substanca vazhdojnë të jenë eksperimentale për një arsye të mirë. Deri sa të kryhen teste të përshtatshme tek njerëzit, përdoruesit janë kryesisht duke u bërë kafshë shtëpiake në një eksperiment jo të kontrolluar me trupat e tyre vetë.