Pesë mënyra se si atletët profesionistë po rishkruajnë kufijtë e moshës në sport

Në sportin elitë, shprehja “pas kohës së tij” po përcaktohet shpejt në mënyrë të re.

Në moshën 38 vjeç, Jess Fishlock u bë golashënuesi më i vjetër në historinë e Kampionatit Evropian të UEFA për femra. Në Euro 2024, mbrojtësi portugez Pepe bëri tituj jo për kartonin e kuq ose për të gënjyer për një dëmtim — por thjesht duke hyrë në fushë në moshën 41 vjeç, duke u bërë lojtari më i vjetër që ka marrë pjesë në një Kampionat Evropian. Veteranë të tjerë si Cristiano Ronaldo (39), Luka Modrić (38), dhe Keylor Navas (38) gjithashtu morën pjesë.

Dhe nuk është vetëm futbolli. Serena Williams fitoi Australian Open në moshën 35 vjeç (ndërsa ishte shtatzënë). Roger Federer fitoi një Grand Slam në moshën 36 vjeç. Rafael Nadal u bë kampioni më i vjetër i French Open në moshën 36 vjeç. Novak Djokovic, tani 38 vjeç, fitoi medaljen e artë olimpike në vitin 2024 dhe arriti në gjysmëfinalet e të gjitha tre Grand Slam-eve këtë vit 2025.

Në sportin amerikan, Tom Brady u pensionua në moshën 45 vjeç pas 23 sezoneve të NFL-së që përballuan trupin. LeBron James, në moshën 39 vjeç, është ende duke dominuar në NBA, pas fitimit të Kupës së parë NBA me LA Lakers në 2023.

Këto nuk janë thjesht histori që ngrohin zemrën; ato pasqyrojnë një tendencë në rritje. Sportistët po qëndrojnë konkurrues për më gjatë dhe po shtyjnë kufijtë e performancës së vlerës së lartë. Por si?

Kërkimi mbështet këtë ndryshim. Një studim mbi sportistët olimpikë zbuloi se midis viteve 1992 dhe 2021, mosha mesatare e olimpikëve mashkull u rrit nga 25 në 27 vjeç, dhe e femrave nga 24 në 26. Në futboll, një studim i lojtarëve të Ligës së Kampionëve UEFA zbuloi se mosha mesatare e lojtarëve u rrit pothuajse me dy vjet midis 1992 dhe 2018.

Pra, si po vazhdojnë të lulëzojnë sportistët më të vjetër në sportin elitë? Këtu janë disa nga faktorët kryesorë.

1. Trajnim më i zgjuar

Sportistët modernë përfitojnë nga programet e personalizuara të trajnimit të informuara nga shkenca e sportit më e avancuar. Vegla si gjurmimi GPS, variabiliteti i ritmit të zemrës (HRV), dhe analiza e biomarkerëve ndihmojnë trajnerët të monitorojnë performancën, rikuperimin dhe rrezikun e dëmtimit.

Metrika të tilla si HRV, për shembull, mund të tregojnë kur një sportist mund të ketë nevojë për më shumë pushim, gjë që është thelbësore për sportistët më të moshuar që marrin më gjatë për t’u rikuperuar pas konkurrencës së ashpër.

Sportistët nuk varen më nga një trajner i vetëm. Sot, ata punojnë me ekipe të integruara – shkencëtarë të sportit, trajnerë të forcës dhe kondicionit, dhe analistë të performancës – të gjithë të përkushtuar për përmirësimin e formës dhe performancës së tyre.

2. Parandalimi më i mirë i dëmtimeve dhe mbështetja mjekësore

Sportistët tani kryejnë teste të rregullta të formës fizike dhe skanime muskuloskeletale për të identifikuar dobësitë potenciale para se të shkaktojnë dëmtime. Dhe kur ndodhin dëmtime, metodat e rikuperimit janë përmirësuar shumë.

Dëmtimet e ligamentit kryq të përparmë (ACL) dikur konsideroheshin si fund i karrierës për sportistët më të moshuar. Por falë teknikave të avancuara kirurgjikale dhe terapive biologjike, rikuperimi është tani më i shpejtë, dhe sportistët kthehen në lojë shumë më shpejt.

Zlatan Ibrahimović, në moshën 35-vjeçare, u kthye në futbollin e nivelit të lartë vetëm shtatë muaj pas një dëmtimi të ligamentit kryq të përparmë – një arritje pothuajse e paimagjinueshme një dekadë më parë.

3. Rikuperimi dhe ushqyerja e optimizuar

Sportistët që plakën kanë nevoja të ndryshme për rikuperim — dhe shkenca e sportit është përmirësuar. Krioterapia, terapia e kompresionit, dhe protokollet e avancuara të gjumit të gjithë ndihmojnë në uljen e dhimbjes së muskujve dhe shpejtimin e riparimit.

Ushqimi luan gjithashtu një rol kyç. Trupat që plakën përjetojnë më shumë inflamacion dhe riparim më të ngadalshëm, kështu që dietat e pasura me polifenole (të gjetura në frutat e vogla, perimet jeshile dhe çokollatën e errët) përdoren për të mbështetur shëndetin vaskular dhe rikuperimin. Atletët gjithashtu mund të marrin suplementet e miratuara si glukozamina dhe chondroitina për të mbështetur shëndetin e nyjeve dhe ngadalësuar degjenerimin.

Rezultati? Atletët më të moshuar mund të stërviten më në mënyrë të qëndrueshme dhe të rikuperohen më shpejt midis ndeshjeve.

4. Përvoja dhe inteligjenca taktike

Shpejtësia dhe forca bien me moshën, por inteligjenca taktike shpesh përmirësohet. Atletët më të moshuar mund të kompensojnë për rëniet në kapacitetin fizik me aftësitë e avancuara të leximit të lojës dhe ndërgjegjësimin hapësinor. Për shembull, futbollistë si Paul Scholes dhe Andrés Iniesta e përshtatën stilin e lojës së tyre me moshën, duke u mbështetur më shumë në pozicionim dhe inteligjencë pasimi sesa në kapacitetin fizik.

5. Nxitjet financiare dhe trashëgimia

Yjet e sotëm nuk konkurrojnë vetëm për medalje – ata ndërtojnë marka. Me shpërblime financiare të mëdha në dispozicion, ekziston një nxitje e qartë për të zgjatur karrierën.

Cristiano Ronaldo, për shembull, kohët e fundit nënshkroi një zgjerim dy-vjeçar të kontratës me Al-Nassr që do ta shohë atë duke luajtur deri në moshën 42 vjeç — duke fituar rreth £492 milionë. Për shumë atletë, mundësia për të lënë një trashëgimi të qëndrueshme dhe për të siguruar pasuri gjenerate i mbajnë ata në lojë.

Ndërsa nuk mund të ndalojmë efektet biologjike të plakjes, atletët e sotëm po tregojnë se mund ta vonojnë ndikimin e tyre – dhe madje të lulëzojnë më vonë në jetë.

Me stërvitje më të zgjuar, strategji më të mira rikuperimi dhe mjekësi të avancuar, kufiri i moshës së sipërme për performancën më të mirë vazhdon të zgjerohet. Këto përparime mund të lejojnë më shumë atletë veteranë të sfidojnë pritshmëritë dhe të vazhdojnë të konkurrojnë në nivelet më të larta.

Merrni lajmet tuaja nga ekspertët e vërtetë, drejtpërdrejt në kutinë tuaj postare. Regjistrohuni në buletinin tonë të përditshëm për të marrë të gjitha mbulimet më të fundit të The Conversation UK për lajmet dhe kërkimet, nga politika dhe biznesi tek artet dhe shkenca.