Studimet: Projekti IKN e rrit vuajtjen e peshkatarëve dhe komuniteteve bregdetare
● Aktiviteti i ndërtimit të IKN në Teluk Balikpapan dëmton ekosistemin bregdetar, kryesisht pyjet e mangrove.
● Për shkak të ndërtimit të IKN, të ardhurat e peshkatarëve po ulen gjithnjë e më shumë, dhe zona e kapjes po bëhet gjithnjë e më e ngushtë.
● Ndërtimi i IKN-së mund të jetë në tokë, duke zhvendosur komunitetin bregdetar nga vendbanimet e tyre.
Peshkatarët rreth Teluk Balikpapan ankohen për uljen e të ardhurave dhe të kapurave të tyre që po zvogëlohen gjithnjë e më shumë për shkak të ndërtimit të Kryeqytetit Kombëtar (IKN).
Ky projekt kombëtar sjell një rritje të trafikut të mallrave të mëdha që kalojnë përmes portit Semayang dhe Terminalit Kariangau, Teluk Balikpapan, duke transportuar materialet ndërtimore për kryeqytetin e ri.
Hiruk-pikun e aktivitetit të ndërtimit të IKN kjo dëmton ekosistemin bregdetar, duke përfshirë zona e mangrove që është shtëpi për shumë specie detare si peshk, creva, dhe guralecë.
Jo vetëm që produktet detare po zvogëlohen gjithnjë e më shumë, por edhe zona e kapjes së peshkatarëve po bëhet gjithnjë e më e ngushtë. Peshkatarët duhet të shkojnë më larg në det ose të zhvendosen në ujërat e tjera dhe përfundojnë në konflikte me komunitetet e tjera të peshkatarëve. Si rezultat, kostot e peshkimit rriten ndërsa të ardhurat bien, dhe konflikte shoqërore nuk shmangen dot.
Studimi ynë i vitit 2025 në tre fshatra bregdetare të Teluk Balikpapan—Jenebora, Pantai Lango, dhe Mentawir—konfirmon ekzistencën e fenomenit ekskluzionit tokë-det gjatë ndërtimit të IKN-së, që është një gjendje ku ndërtimi në tokë nuk shkakton vetëm dëmtime në ekosistemin detar, por gjithashtu përjashton komunitetin bregdetar dhe komunitetet tradicionale të peshkimit.
Tekanan afatgjatë që tani po rritet
Marjinalizimi i peshkatarëve të Gjirit Balikpapan në të vërtetë nuk është diçka e re. Shumë para se të fillonte projekti IKN, kjo zonë ishte tashmë e mbushur me aktivitete industriale. Qeveria ndërtoi Zonën Industriale Kariangau dhe përcaktoi Kalimantan Jugor si Rajon i Zhvillimit Kombëtar të Industrisë që nga viti 2012.
Një pjesë e zonës së detit që më parë shërbente si zonë vendosjeje belat—mjet tradicional i kapjes së peshkut, është kthyer në zonë industriale. Edhe pse disa kompani ofrojnë kompensim për marrjen në pronësi të zonës së belat, vlera e saj nuk është e barabartë me potencialin e të ardhurave afatgjata që humbasin.
Peshkatarët gjithashtu janë ndaluar të hyjnë në zonën 500 metra rreth jetty (përdhesë) të kompanisë industriale që operon në portin e Kariangau. Si pasojë, zona e kapjes së peshkatarëve u zvogëlua, rezultatet e kapjes u reduktuan ndjeshëm.
“Më parë mund të sillnim në shtëpi 20-30 kilogram peshk në ditë, madje edhe sa për të bërë haxh. Tani, më së shumti mjafton për të ngrënë.” (peshkatar i Gjirit Balikpapan, 52 vjeç)
Përveç shkaktimit të konflikteve midis peshkatarëve dhe kompanive, studimet tona zbulojnë se gjithnjë e më shumë kufizimi i zonave të kapjes së peshkut gjithashtu shkakton tensione midis peshkatarëve.
Zona e sipërme e Gjirit Balikpapan bëhet objekt i konkurencës, pasi konsiderohet ende e pasur me peshk. Kur peshkatarë nga rajone të tjera hyjnë në këtë zonë, ndodhin konflikte sociale. Nëse nuk zgjidhen shpejt, këto përplasje mund të shndërrohen në konflikte më të mëdha.
Ndërsa disa peshkatarë zgjedhin të shkojnë më larg me anije për të arritur nëpërmjet Gjirit Makassar për të kapur peshk. Megjithatë, kjo opsion është shumë më i rrezikshëm për anijet e vogla dhe natyrisht kërkon shpenzime më të mëdha sepse karburanti që nevojitet është më i madh.
Prania e projektit IKN e bën situatën edhe më të keqe. Pyjet e mangroves u shkatërruan dhe ndikojnë në jetën e peshkatarëve tradicionalë që varen shumë nga ky ekosistem. Më shumë rrjeta nuk janë më shumë efektive, peshku bëhet gjithnjë më i rrallë për t’u kapur.
“Më parë kisha 10 rrjeta, tani kam vetëm 4 dhe rezultati gjithashtu është i paqartë.” (Peshkatar i Plazhit Lango, 55 vjeç)
Lexo gjithashtu: Ndikimi i ndërtimit të IKN mund të shkaktojë përhapjen e malaries: Qeveria duhet të përgatitet për masat e zbutjes
Politika që nuk janë të drejtë
Në vend që të mbrojë komunitetin bregdetar, rregullorja rajonale për Planin e Zonimit të Rajonit Bregdetar dhe Ishujt e Vegjël (RZWP3K) të Kalimantanit të Veriut madje është në favor të interesave biznesit dhe investimeve.
Politikat që janë krijuar me pak konsultime publike janë vetëm alokuar 31,8 hektarë për banesat e 10,000 peshkatarëve.
Këto shifra janë shumë larg nevojave të shoqërisë. Bazuar në standartin kombëtar të planifikimit mjedisor të banesave urbane, një hektar tokë në mënyrë ideale duhet të banohet nga 100 njerëz, që do të thotë se duhet të ketë një shpërndarje toke prej 100 hektarësh për 100 peshkatarë.
Ekskluzioni ndaj peshkatarëve po ndihet gjithnjë e më shumë në det. Kjo politikë nuk jep njohje për zonat e kapjes së peshkatarëve tradicionalë, përkundrazi, e kufizon hapësirën e kapjes, sepse Gropa e Balikpapan është përcaktuar si zona kryesore e rrugës së shpërndarjes së materialeve të ndërtimit të IKN. Si pasojë, peshkatarët që kanë jetuar brez pas brezi në atë zonë, kufizohen në qasjen në hapësirën e tyre të jetesës.
Konflikti vazhdon të ndodhë në Gropën e Balikpapan. Në mars të vitit 2025, peshkatarët e Balikpapan, të shoqëruar nga Grupi i Peshkatarëve të Rivierës dhe WALHI e Kalimantanit të Veriut, u arritën të fitojnë gjykimin kundër Vendimit të Ministrit të Transportit Nr. 54 të vitit 2023 që ndryshoi disa zona të kapjes në portin e ngarkimit dhe shkarkimit.
Edhe pse kjo fitore i jep shpresë, nuk garanton mbrojtje afatgjatë. Skema e ndërtimit në Rregulloren e Zonës së Planifikimit të Menaxhimit të Detit (RZWP3K) që është në favor të interesave të industrisë mbetet një kërcënim.
Studimi ynë dëshmon se shoqëria bregdetare është e shtypur në tokë dhe në det. Për më tepër, me prezencën e projektit të IKN-it që është më i madh, modeli i ekskluzionit të shtetit ndaj shoqërisë bregdetare po forcohet gjithnjë e më shumë.
Projekti i aeroportit VVIP të IKN-it, për shembull, mori pjesë të tokës së peshkatarëve dhe shoqërisë bregdetare, duke shkaktuar konflikte për shkak të pasigurisë së kompensimit. Qeveria gjithashtu planifikon t'i ri-pozicionojë ata në zonat e brendshme. Kjo padyshim e vështirëson më shumë shoqërinë në ruajtjen e burimeve të tyre të jetesës që varen nga deti.
Në fund, mungesa e drejtësisë në planifikimin e hapësirës bën që pronësia e tokës të jetë e pasigurt, peshkatarët janë gjithnjë e më të shqetësuar për të ardhmen e tyre. Kjo situatë pasqyron pabarazinë shoqërore-ekologjike që po thellohet gjithnjë e më shumë si dhe dështimin e menaxhimit të zonave bregdetare në projektin e IKN-it.
Baca juga: Pembangunimi i IKN nuk duhet të injorojë kapitalin e arsimit të njeriut
Paralelizmi tokësor në ndërtim
Pas ndërtimit të IKN-së që shpesh mbyllet nën narrativën ‘për interesat kombëtare’, ekziston një komunitet bregdetar që po përballet me rrezikun në hapësirën e jetesës së tyre.
Ndërtimi i IKN-së duket sikur vendos komunitetin bregdetar jashtë hartës. Në shumë dokumente planifikimi, pothuajse nuk përmendet peshkatari ose mbrojtja e ekosistemit bregdetar.
Kjo pasqyron paralelizmin tokësor, domethënë tendencën për të parë ndërtimin vetëm në aspektin tokësor, ndërsa bregdeti dhe deti konsiderohen hapësira të zbrazëta që mund të shfrytëzohen pa kufizime.
Ndërkohë, për peshkatarët, deti nuk është vetëm burim ekonomik, por edhe pjesë e identitetit social-kulturor, dhe burim njohjesh lokale. Nëse ky model ekskluziviteti vazhdon, projekti i IKN-së do të përkeqësojë vetëm dëmtimin e ekosistemit bregdetar dhe do të përjashtojë gjithnjë e më shumë komunitetin peshkatar nga hapësira e jetesës dhe kultura e tyre.
Qeveria duhet të përfshijë mbrojtjen e zonave detare në planifikimin e ndërtimit, të njohë të drejtat e komuniteteve bregdetare, dhe të sigurojë përfshirjen e plotë të tyre në procesin e planifikimit, jo vetëm si formalitet. Vetëm kështu, IKN mund të pranohet në të ardhmen.
Ahmad Dhiaulhaq, Studiues i Institutit të Burimeve Botërore të Indonezisë dhe Pandu Yuhsina Adaba si studiues në Agjencinë Kombëtare të Kërkimit dhe Inovacionit (BRIN) kontribuojnë si autorë në këtë artikull
Informacion mbi burimin dhe përkthimin
Ky artikull është përkthyer automatikisht në shqip duke përdorur teknologjinë e avancuar të inteligjencës artificiale.
Burimi origjinal: theconversation.com