Shtetet e Paqësorit reagojnë ndaj urdhrit të Trump për të tërhequr SHBA nga Marrëveshja e Klimës së Parisit

Shtetet e vogla ishujore mbështeten në fondet për humbje dhe dëme për të ndihmuar komunitetet e cenueshme

Origjinalisht botuar në Global Voices

“Ngrihuni për klimën për të ndërtuar një botë pa fosil” veprim në Port Vila, Vanuatu në Shtator 2018. Foto nga llogaria Flickr e 350.org. CC BY-NC-SA 2.0

Disa udhëheqës dhe institucione të Paqësorit kanë shprehur shqetësim për tërheqjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës nga Marrëveshja e Parisit dhe çfarë do të thotë kjo për të ardhmen e veprimit global për klimën.

Presidenti i SHBA Donald Trump nënshkroi urdhrin pas inaugurimit të tij, i cili do të ndalonte kontributin e qeverisë së SHBA-së në fondet për humbje dhe dëme nën marrëveshjen e nënshkruar në 2015. Deri në vitin 2024, SHBA mbulonte rreth 22 përqind të buxhetit për Konventën e Këshillit të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (UNFCCC) për vitet 2024–2025, gjithsej rreth USD 7.5 milionë.

Trump gjithashtu tërhoqi SHBA-në nga traktati për klimën gjatë mandatit të tij të parë në vitin 2017, por pasardhësi i tij e kthente këtë vendim në vitin 2021. Marrëveshja e rëndësishme e Parisit detyron 196 vende të punojnë së bashku për të ulur temperaturën globale në 1.5 gradë Celsius.

Sipas raportit të Tetorit 2024 nga Programi i Mjedisit të Kombeve të Bashkuara, emetimet globale të gazeve serrë vazhduan të rriten në vitin 2023, me vende të pasura si SHBA duke prodhuar rreth 77 përqind të të gjitha emetimeve. Në krahasim, vendet ishujore të Paqësorit përbëjnë vetëm 0.02 përqind të emetimeve globale.

Përkundër kësaj hendeku, vendet e Paqësorit janë më të prirura ndaj ndikimeve të ashpra të ndryshimeve klimatike, të tilla si ciklonet e rënda, ngritja e nivelit të detit, degradimi i tokës, dhe më shumë. Këto fatkeqësi kanë zhvendosur komunitete, kanë shkatërruar mënyra jetese, kanë minuar ekonomitë lokale, dhe kanë krijuar konflikte të mëdha shoqërore në shumë vende.

I pyetur gjatë një paneli në takimin vjetor të Forumit Ekonomik Botëror në Davos, Zvicër, për urdhrin ekzekutiv të Trump, Kryeministri i Papua Guinesë të Re James Marape kujtoi SHBA-në për të konsideruar “përgjegjësinë morale”:

Ndërsa nuk është vendi im të këshilloj qeverinë e Amerikës, është e kujdesshme që mbajtësi më i madh i karbonit të marrë përgjegjësinë më të madhe (sepse) shumë prej barrës po bartet nga ata prej nesh me gjurmë më të vogël të karbonit.

Ka një përgjegjësi morale nga çdo lider global për të menduar nga perspektiva globale në vend që të mendojë nga perspektiva e interesit kombëtar.

Dëshmitë tregojnë se jemi në një pikë kthesë, pothuajse duke arritur fundin e nivelit të qëndrueshmërisë së tokës. Nëse kjo planetë fundoset, të gjithë do të fundosemi me të. Nuk ka një Tokë të dytë.

Prokurori i Përgjithshëm i Vanuatu Arnold Loughman e quajti veprimin e Trump si një “paradoks shqetësues” dhe “sjellje e keqe” që do të kishte pasoja të rënda në rajon. Ai paralajmëroi se tërheqja e qeverisë së SHBA-së nga marrëveshja do të ndikonte rëndë në financimin ndërkombëtar të klimës.

Këto fonde janë thelbësore për ndërtimin e reziliencës dhe mbështetjen e strategjive të adaptimit. Humbja e këtij mbështetjeje mund të pengojë rëndë projektet në vazhdim dhe ato të ardhshme që synojnë mbrojtjen e ekosistemeve dhe komuniteteve tona të cenueshme.

Vanuatu ishte ndër vendet që paraqiti një peticion në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë (GND) duke kërkuar që organi i Kombeve të Bashkuara të japë një mendim mbi detyrimin e shteteve për adresimin e ngrohjes globale sipas ligjeve ndërkombëtare dhe dënimet për mosveprim.

Kryeministri i Fixhit dhe ish-Ministri për Ndryshimet Klimatike Sitiveni Rabuka tha se vendet e Paqësorit tani po rishikojnë planet e tyre të veprimit klimatik.

Kjo do na detyrojë të rishqyrtojmë pozicionin tonë, disa prej nesh kanë qenë duke u shqetësuar, duke menduar për mënyrën se si Perëndimi, veçanërisht ata më afër partnerëve të bashkëpunimit në Paqësor si Australia dhe Zelanda e Re.

Ne përpiqemi të përmbushim kërkesat për protokollet rreth emetimeve të karbonit.

Jemi duke inkurajuar botën që ata që kanë qenë duke nxjerrë ose duke eksportuar karburant fosil ta zvogëlojnë atë.

Ministri i tij për mjedisin dhe ndryshimet klimatike i tha medias se qeveria tashmë ka shkruar një letër duke kërkuar që Trump të rishqyrtojë vendimin e tij.

Në një postim në Facebook, ish-Ministri i Njerëzve të Paqësorit të Zelandës së Re, Aupito William Sio, beson se tërheqja e SHBA-së do të lejojë Kinën të zgjerojë ndikimin e saj në institucionet multilaterale.

…mendo kush do të ndërmarrë hapin e madh për të marrë vendin e tyre si një fuqi kryesore për organizatat globale shumëpalëshe? — do të jetë Kina!

…kur SHBA-të të mëdha tërhiqen nga këto organizata globale dhe nuk duan të paguajnë tarifat e tyre etj., kjo thjesht do të thotë që, Kina tani mund të vazhdojë të ofrojë një rol udhëheqës global në këto organizata pa ndonjë ndërhyrje nga SHBA-të. Nëse nuk mund të mbështetesh tek aleatët dhe partnerët e tu tradicionalë si SHBA-të, kush tjetër do të ndërmarrë hapin e madh për të mbështetur shtetet e vogla ishullore si Paqësori?

Në një editorial, Samoa Observer u bëri thirrje Trump për të hedhur poshtë ndikimin shkatërrues të ndryshimeve klimatike.

Për Trump, ndryshimet klimatike janë një mashtrim, për vendet e Paqësorit si Samoa, është një realitet që po jetojmë. Ndoshta zjarret në Los Angeles dhe uraganet vitin e kaluar nuk janë të mjaftueshme për një nga burrat më të pasur në botë që të kuptojë se nuk është një mashtrim.

Një ish-ministër i Fixhit postoi në X se banorët e Paqësorit do të vazhdojnë të luftojnë për një të ardhme të qëndrueshme ndaj klimës.

Presidenti Trump ka nënshkruar sot një urdhër ekzekutiv për tërheqjen e SHBA nga Traktati i Parisit (Klimës). Angazhimi ynë për luftën për një të ardhme të qëndrueshme ndaj klimës për të gjithë fijianët dhe banorët e Paqësorit nuk do të zvogëlohet nga kjo.

— Aiyaz Sayed-Khaiyum (@AiyazSKFiji) 21 janar 2025

Ndoshta Presidenti i Palau, Surangel Whipps Jr., duhet të zgjasë edhe një ftesë tjetër për Trump për të snorkeluar në ujërat e Paqësorit dhe për të parë degradimin e ekosistemit të shkaktuar nga ndryshimet klimatike. Në dhjetor 2024, Surangel Whipps Jr. i tha medias për propozimin e tij për ftesën e Trump-it në takimin e ardhshëm të udhëheqësve të Paqësorit.

Do të doja shumë ta sjellja [Trump] në Palau nëse ai mundet. Kjo do të ishte një mundësi fantastike për ta çuar në snorkelling dhe për të parë ndikimet. Të shihni ishujt që po zhduken për shkak të ngritjes së nivelit të detit, të shihni lagunat e taros që po pushtohen.

Vendimi po shkakton valë edhe në SHBA, ku disa politikanë dhe avokatë mjedisi po kundërshtojnë vendimin e Trump. Milioneri amerikan Michael Bloomberg gjithashtu ka njoftuar se do të ndërhyjë personalisht për të financuar Marrëveshjen e Klimës së Parisit, duke përputhur shumën që SHBA-ja ka tërhequr.