Si vlerësohet pjesa orale e një provimi zyrtar të anglishtes? Çelësat për të kuptuar kompetencën pragmatike

Le të imagjinojmë situatën e mëposhtme: dy shoqe janë përgatitur së bashku për provimin C1 të anglishtes dhe, pasi kanë kryer të gjitha provimet, i diskutojnë mes tyre. Sara thotë se “listening”-u i ka dalë shumë mirë dhe Carmen thotë se provimi i shkrimit i është dukur më i lehtë nga sa priste. Sa i përket pjesës gojore të provimit, asnjëra prej tyre nuk është shumë e sigurt se si i ka shkuar: “Kam folur gjatë për imazhet dhe kam përgjigjur mirë në pyetjet e ekzaminuesit… por kush e di?”

Çfarë kërkon kjo pjesë gojore e provimeve zyrtare? Qëllimi i saj është të vlerësojë prodhimin gojor (dhe në disa raste, ndërveprimin) e kandidatëve, duke përfshirë aftësinë për të përdorur gjuhën në mënyrë efektive për komunikim. Kjo është ajo që njihet si kompetenca “pragmatiske”. Pragmática është pjesa e gjuhës që analizon se si konteksti ndikon në kuptim dhe interpreton atë që themi.

Si mund të dëshmojmë në një provë gojore aftësinë tonë për të komunikuar në mënyrë efektive, duke marrë parasysh kontekstin, ndërmjetësuesit dhe rregullat specifike të gjuhës? Bëhet fjalë për përshtatjen e gjuhës në kontekste dhe regjistra të ndryshëm, zhvillimin e ideve në mënyrë koherente dhe të lidhur (për shembull, me lidhës ose duke ndjekur një strukturë logjike në diskurs), ndërhyrjen në një bisedë dhe shprehjen e mendimeve me rrjedhshmëri dhe spontanitet.

Çfarë kërkohet në provim?

Konkurrenca pragmatike është një nga kompetencat komunikuese që përfshihen në Kornizën e Përbashkët Evropiane të Referencës, standardi ndërkombëtar për mësimin, mësimdhënien dhe vlerësimin e gjuhëve. Prandaj, ajo duhet të jetë pjesë e provimeve të akreditimit gjuhësor që certifikojnë nivelet e anglishtes nga A1 në C2, por a mund të vlerësohen në mënyrë objektive?

Në një studim të fundit, kemi analizuar se si perceptohet kompetenca pragmatike nga 60 vëzhgues në dy provime shumë të njohura aktualisht për akreditim: Cambridge Advanced English dhe Aptis ESOL Advanced. Qëllimi ishte të kuptohej cilat aftësi pragmatike dhe në çfarë mase merren parasysh në provimet orale të nivelit C1.

Lexoni më shumë: Pse mund të lexojmë finlandisht pa ditur ta flasim? Çfarë është transparenca ortografike

Rezultatet tregojnë se më e vlerësuara në nivelin C1 është aftësia për të prodhuar dhe zhvilluar ide të qarta, duke ndjekur një strukturë logjike. Vëzhguesit janë dakord se një menaxhim i mirë i diskursit, duke pasur parasysh qartësinë dhe rëndësinë e ideve, është thelbësor në këtë nivel.

Për shembull, një vëzhgues komentoi se ndonjëherë kandidatët përgjigjen shkurtimisht duke u kthyer rreth së njëjtës ide. Në raste të tjera, shkojnë jashtë temës sepse nuk e kanë kuptuar atë. Ndonjëherë, përqendrohen te detyra dhe shpjegohen në mënyrë të arsyeshme, me kontroll dhe strukturë. Këta të fundit janë ata që tregojnë një kompetencë të mirë pragmatike.

Struktura gramatikore dhe intonacioni

Është shumë e rëndësishme të përdoren struktura të ndryshme gramatikore në mënyrë fleksibël. Për shembull: le të supozojmë se na pyesin për atë që kemi bërë natën e kaluar. Një përgjigje e mundshme do të ishte: “Kur arrita në shtëpi, burri im kishte gatuar darkën. Nëse do të kisha ditur, nuk do të kisha ngrënë tashmë një sanduiç në punë”. Në këtë përgjigje, përdorimi i lirë i kohëve të kaluara dhe i kushteve të tretë kontribuon në organizimin logjik të ideve.

Përdorimi i foljeve modalë, si “Mund të jesh i drejtë”, ose shprehje të ngjashme me “Po e kuptoj pikën tënde, por…” ose “Mendoj se…” mund të jenë shumë të dobishme për të shprehur mendime në mënyrë të sjellshme. Është e rëndësishme të kujtohet se intonacioni është kyç për t’u interpretuar në mënyrë të saktë qëllimi ynë. Prandaj, duhet të shoqërohen këto shprehje me një intonacion pak më të lartë në fund që të perceptohet si një sugjerim i respektueshëm dhe jo si një kundërshtim i prerë.

Vetëkorrigjimi gjatë bisedës: ide e mirë

Nëse bëjmë ndonjë gabim gjatë provimit, mos u panikoni! Nëse korrigjojmë ose parafrazojmë shpejt dhe natyrshëm, veçanërisht nëse shtojmë një frazë si “E vërteta që dua të them është…” ose “Më lejoni të shpjegoj…”, zakonisht vlerësohet pozitivisht.

Lexo më shumë: A e fitojmë apo e mësojmë një gjuhë? Si ndërtohet kompetenca gjuhësore

Lidhësit pa kuptim: ide e keqe

Megjithatë, përdorimi i lidhësve si “moreover”, “furthermore” ose “nevertheless”, që shumë përdorin në provimin oral për të bërë përshtypje të mirë, rrallëherë ka efektin e dëshiruar. Kjo ndodh sepse shpesh kuptohet se janë mësuar me kujdes dhe zakonisht futen me forcë në një kontekst ku nuk kanë shumë kuptim.

Për të dëshmuar aftësinë për të lidhur ide, mund të jepen shembuj dhe arsyetime për të mbështetur argumentet. Përdorimi i sinonimeve dhe shprehjeve që ndihmojnë në ndjekjen e argumentit, kuptimin e marrëdhënies midis ideve dhe parashikimin e asaj që do të vijojë, si “As you mentioned earlier…”, janë gjithashtu burime të mira.

‘Good question’: shumë e dukshme

Diçka e ngjashme ndodh edhe me shprehjet, si “that’s a good question, let me think…”, që kandidatët zakonisht përdorin për të marrë fjalën ose për të fituar kohë për të menduar. Edhe pse mund të jenë të dobishme, nuk shërbejnë si pasqyrim i saktë i kompetencës ndërvepruese për shkak të mekanikës së tyre të tepërt.

Për të dëshmuar këtë aftësi për të ndërvepruar me një person tjetër në një provim në çift, mund të bëni pyetje për shokun (“What do you mean by…?” ose “Would you agree that…?”), duke ndërprerë vetëm kur është e nevojshme dhe duke treguar dëgjim aktiv përmes gjuhës së trupit dhe kontaktit me sy.

Faktorët paralinguistikë

Megjithatë, inspektorët vunë re se vlerësimi i aspekteve pragmatike ishte një sfidë e madhe. Shpesh, ata kushtonin vëmendje “një të foluri natyrale”, që mund të nënkuptonte modelin e folësit vendas. Një standard që bëhet i vjetruar në botën aktuale ku anglishtja funksionon, në shumicën e rasteve, si gjuhë franca ose e përdorur për komunikim ndërmjet folësve jo vendas.

Gjithashtu, disa inspektorë vunë re se shpesh mund të ndikohen nga aspektet personale të kandidatëve, si inteligjenca, pjekuria, vetëbesimi dhe kultura. Këto rezultate ngrenë alarmin për një subjektivitet të mundshëm në vlerësim.

Përtej “të dini anglisht”

Në përmbledhje, të kesh nivel C1 nuk është vetëm të grumbullosh njohuri të gramatikës dhe fjalorit, por të dish të përdorësh gjuhën me qëllim. Kompetenca pragmatike është e komplikuar për t’u përcaktuar sepse varet nga konteksti, por është thelbësore për të komunikuar në mënyrë efektive. Prandaj, duhet të vazhdojmë të kërkojmë se çfarë roli luan në provimet e vërtetimit të gjuhës për të mësuar dhe vlerësuar atë në mënyrë të drejtë, objektive dhe efektive.