Kapja e përkushtimit: Si Izraeli, Irani dhe SHBA rrezikojnë të bëhen të burgosura të politikave

Rritja më e fundit në Lindjen e Mesme është në shumë mënyra kulmi i një rivaliteti të gjatë që po zgjaste. Ndjekja e fuqisë bërthamore nga Irani dhe vendosmëria e Izraelit për ta ndaluar atë do të thoshte që një rezultat i tillë gjithmonë ishte në kartelë.

Por gjithashtu ofron një shembull të asaj që studjuesit e marrëdhënieve ndërkombëtare si unë i referohen si “kapshtina e angazhimit.” Thjesht, koncepti është se shtetet dhe qeveritë ndjehen të detyruara të vazhdojnë me një rrugë të premtuar, edhe nëse kjo mund të jetë në disfavor të tyre. Mendoni, “nëse vendi X nuk bën Y, ne do të bëjmë Z si përgjigje.”

Ideja u popullarizua nga studiuesi politik Scott Sagan në një artikull shkencor shumë i referuar të vitit 2000 duke shqyrtuar kërcënimin e dukshëm të SHBA-së për përdorimin e armëve bërthamore në rast se një armik përdor armë biologjike ose kimike.

Por koncepti zbatohet në një gamë situatash, nga aktet unilaterale të agresionit ose sulmet paraprake deri te premtimet e mbështetjes për një aleat.

Gropimet e angazhimit janë një tipar i konflikteve që shkojnë mbrapa, së paku, në Greqinë e Lashtë. Lufta e Peloponezit ishte, pjesërisht, historia e mënyrës se si angazhimet e bërë nga Athina dhe Sparta ndaj aleatëve të tyre përktheu mosmarrëveshjet lokale në katastrofa kontinentale; Lufta Botërore I filloi shumë në të njëjtën mënyrë – një vrasje në Sarajevë shkaktoi një zinxhir reagimesh aleancash që askush nuk mund t’i ndalonte.

Por ndryshe nga ato shembuj të kaluar, në Lindjen e Mesme të vitit 2025, dinamika e gropës së angazhimit po zhvillohet nën hijen e proliferimit bërthamor – kostot e gabimeve janë apokaliptike.

Një angazhim ekzistencial

Secili nga palët e përfshira – Izraeli, Irani dhe Shtetet e Bashkuara, gjithashtu – janë të lidhura nga angazhimet e tyre të veta.

Izraeli është angazhuar në pohimin se Irani duhet kurrë të mos zotërojë armë bërthamore. Pas ndërtimit të doktrinës së sigurisë rajonale rreth veprimit paraprak, monopolit bërthamor dhe frikësimit përmes dominimit të eskalimit, tani nuk mund të pranojë madje edhe mundësinë që Irani të marrë një armë bërthamore.

Njëherë që keni deklaruar diçka si kërcënim ekzistencial, nuk ka përgjigje gjysmëzgjidhjeje. Dhe kështu Izraeli rrit tani sepse duhet; me fjalë të tjera, është i angazhuar për ta bërë këtë.

Fakti që Izraeli tani ka nisur runde të vazhdueshme sulmesh ajrore ndaj Iranit dhe, për pasojë, ka pësuar humbje të veta – nga data 17 qershor, të paktën 24 izraelitë janë vrarë në sulmet hakmarrëse iraniane, të cilat gjithashtu kanë minuar besimin në sistemin mbrojtës Iron Dome të vendit – sjell në një koncept të lidhur: “gabimi i kostove të zhytura.” Sa i përket marrëdhënieve ndërkombëtare, ky koncept përcakton se kombet janë të prirura të vazhdojnë në një rrugë të caktuar – një luftë ose një iniciativë diplomatike, për shembull – pasi kanë investuar burime të konsiderueshme në atë përpjekje, edhe nëse kjo nuk është në interesat e atij vendi.

Pa kthim mbrapa nga bomba

Irani nuk është më pak i bllokuar.

Dekadat e antizionizmit ideologjik dhe vendosja e zhvillimit bërthamor si një çështje krenarie kombëtare e kanë bërë kthimin mbrapa shumë më të vështirë.

Regjimi në Teheran kohë më parë kaloi Rubikonin e tij – ndoshta jo për të ndërtuar një bombë menjëherë, por për të ruajtur opsionin e një të tillë.

Duke u përballur me një sfidë ushtarake direkte nga Izraeli, edhe ai është i lidhur me angazhimet e tij – ndaj proxy-ve rajonalë, ndaj konservatorëve të tij të brendshëm dhe ndaj idesë së Republikës Islamike si një fuqi revolucionare që nuk mund të shihet duke u dorëzuar nën presionin Perëndimor ose Zionist.

Sa i përket kostove të zhytura, Teherani ka investuar përpjekje, miliarda dollarë dhe besueshmëri në ndërtimin e programit të tij bërthamor.

Tërhequr në luftë

Shtetet e Bashkuara, gjithashtu, janë kapur në një rrjet obligimesh.

Uashingtoni ka premtuar gjatë të mbrojë sigurinë e Izraelit dhe ka betuar të parandalojë Iranin të zhvillojë një armë bërthamore.

Dhe ka shpenzuar dy dekadat e fundit përpjekjen për të frenuar Iranin pa shkaktuar një luftë të tërë, një veprim i ndjeshëm balancimi që tani duket se po rrënohet nën kontradiktat e veta.

Trupat amerikane në rajon – në Doha, Jordani, Siri dhe Irak – bëjnë pjesë në kurthin e obligimeve të Uashingtonit, dhe kostove të zhytura të tij gjithashtu.

Ato mund të bëhen tani objektiva. Kjo është ajo që duket kur është kapur në kurth obligimesh: Ju tërhiqeni brenda jo sepse keni ndezur zjarrin por sepse aleatët tuaj janë tashmë duke digjur.

Pa rrugëdalje

Pasi të jeni kapur në një kurth obligimesh, mund të jetë e vështirë të shpëtoni.

Realistët e marrëdhënieve ndërkombëtare do të argumentonin se politikanët e huaj duhet të shkëputen nga ideja që çdo obligim është i shenjtë, çdo aleat është i pazëvendësueshëm dhe çdo vijë e kuqe është e paprekshme.

Për SHBA-në kjo do të thoshte të mos ndjehesh i obliguar të mbështesësh Izraelin në veprime që mund të vendosin në rrezik interesat kombëtare amerikane.

Izraeli, gjithashtu, duhet të bëjë pyetje të vështira rreth politikave të tij. Ai ka përgjegjësinë të dallojë midis kërcënimeve ekzistenciale të vërteta dhe cikleve të vetë-rritjes së eskalimit.

Sa i përket Iranit, ambiciet e tij bërthamore tashmë kanë shkaktuar atë rezultat që shpresonte të frenohej: sulme të hapura izraelite në vendet më të ndjeshme ushtarake të tij.

Për momentin, asnjëri nga lojtarët e përfshirë duket se po kërkon një dalje të sigurt, sepse e gjithë identiteti i tyre – kombëtar, ideologjik, politik – është i vendosur në vazhdimin e gjërave deri në fund.

Kjo është kurthi i përkushtimit. Është mënyra se si fuqitë e mëdha, dhe ato që synojnë të bëhen të tilla, kanë bërë gabimet më të rënda. Jo sepse nuk dinë më mirë. Por sepse, pasi kanë bërë tashmë shumë, kanë humbur shumë dhe kanë premtuar shumë, ata nuk dinë më si të ndalojnë.

Kjo artikull është pjesë e një sekuence që shpjegon termat e politikës së jashtme që përdoren zakonisht por rrallë shpjegohen.