Xhevahira të fshehura të kinematografisë LGBTQ+: Saving Face është një romcom komplekse që portretizon me ndjeshmëri përvojat e queer-ëve aziatikë

Si një grua queer e prejardhjes lindore aziatike që studion media dhe kulturë transnacionale queer, Saving Face (2004), filmi i parë i Alice Wu, mban një vend të veçantë në zemrën time dhe në hulumtimin tim.

Ngjarjet zhvillohen në komunitetin e ngushtë kinezo-amerikan të Flushing, Nju Jork, dhe ndjek Wil (Michelle Krusiec), një kirurgie e re, premtuese por e mbyllur në vetvete, e cila vihet në kaos kur në derë shfaqet nëna e saj e ve nëna, Hwei-Lan (Joan Chen). Hwei-Lan është shtatzënë dhe është dëbuar nga komuniteti i saj, duke refuzuar të tregojë emrin e babait të fëmijës.

Ajo që pason është një histori që përzien komedinë romantike me dramën. Përveç lidhjes së re të Wil me një balerinë të quajtur Vivian (Lynn Chen), filmi eksploron tensionet midis nënave dhe vajzave, identitetit dhe detyrës, si dhe presionin e heshtjes dhe frikën e daljes nga skena.

Por ajo që e bën Saving Face të dallojë dy dekada pas publikimit është portretizimi i dashurisë dhe familjes – përmes një lente të ndjeshme dhe kujdesi. Ishte një nga filmat e parë kryesore që vendosi në qendër një grua aziatike-amerikane queer.

Qendra emocionale e filmit qëndron në ndërveprimin e ndërlikuar midis dëshirës personale dhe pritjes kulturore, të cilat ndjehen jo vetëm nga Wil, por edhe nga nëna e saj. Ndërsa Wil eksploron me kujdes një romancë të së njëjtës gjini, shtatzënia e papritur e Hwei-Lan ka lënë familjen të tronditur nga turpi. Filmi eksploron se si këto dy gra të gjeneratave të ndryshme janë shtyjnë të përmbushin “respektabilitet”, edhe pse dëshirojnë dashuri dhe vetëvendosje në termat e tyre.

Kjo artikull është pjesë e një serie që thekson filma brilantë që duhet të njihen më shumë dhe të jenë pjesë e kanonit të kinematografisë queer.

Në shumë shoqëri lindore aziatike, ideja e “fasht” – reputacioni, dinjiteti dhe valuta sociale e një personi – formëson mënyrën se si ata lëvizin në botë. Të “humbasësh fytyrën” do të thotë të humbasësh statusin social, duke sjellë turp për veten dhe familjen tënde.

Duke u rritur si një vajzë tomboy në Hong Kong, isha shumë e vetëdijshme se edhe veshjet, flokët ose mënyrat e sjelljes sime mund të interpretoheshin si reflektim i suksesit ose dështimit të prindërve të mi në rritjen time. Në fjalë të tjera, shprehja ime gjinore mund të bënte që familja ime të humbte fytyrën, diçka që edhe etnografi queer Denise Tang ka vërejtur në përvojat e informatorëve të saj lesbike në Hong Kong. Ky presion shoqëror – mënyra se si fqinjët shikojnë dhe flasin, mënyra se si reputacioni i familjes varet nga ndërveprimet e përditshme – mund të jetë shumë i lodhshëm.

Dhe si Wil në film, unë kanalizova energjinë time në arritjet akademike. Kjo ndoshta ishte për të kompensuar queer-ësinë time (pa e shprehur, por të njohur shoqërisht), për të provuar vlerën time dhe për të ruajtur fytyrën – tënde dhe të familjes tënde. Në mjedise ku heshtja është e preferuar, shkëlqimi bëhet një formë kamuflazhi – një mënyrë për të negociuar kush je pa e thënë atë me gojë.

Filmi i Wu kap këtë në mënyrë të përsosur. Të dy Wil dhe nëna e saj janë të kapura në rrjete pritjesh: të jenë “vajza e dashur” dhe “nënë e respektueshme”.

Por ajo që më pëlqen tek Saving Face është se ai nuk demonizon kulturën ose komunitetin. Përkundrazi, ai fton shikuesit të dëshmojnë se si dashuria – dashuria queer, dashuria nëna-vajzë, dashuria për veten – mund të zgjerojë kuptimin tonë për atë që do të thotë të përkasësh. Dinamika nëna-vajzë është po aq qendrore sa edhe historia romantike, dhe është e rrallë të shohësh këtë lloj tregimi ndërgjeneracional dhe diasporik të realizuar me kujdes dhe hijeshi.

Me filmuar në 35mm, Saving Face është një kënaqësi vizuale. Ngjyrat e ngrohta, të jetuara dhe pasura me tonalitet të butë dhe të qetë i japin filmit një ndjesi të përjetshme dhe intime. Ka një elegancë të matur në drejtimin e Wu-së që lejon që rrjedhat emocionale të frymëzojnë.

Joan Chen është magnetike si nëna e Wil, duke sjellë një hijeshi komike të papritur së bashku me ndjeshmëri. Krusiec dhe Lynn Chen, si Wil dhe Vivian, sjellin një kimikë të nuancuar që ndihet e sinqertë. Lidhja e tyre ka të gjitha dëshirat dhe awkwardness që e bëjnë një romcom të funksionojë, pa rënë në kliçe.

Pavarësisht statusit të saj si film kult në komunitetet aziatike queer dhe në komunitetet që flasin gjuhën sinitike, Saving Face shpesh mungon nga kanonet më të gjera të kinematografisë LGBTQ+ – edhe pse së fundmi është shtuar në Koleksioni Criterion, i njohur për kurimin e kinematografisë së rëndësishme klasike dhe bashkëkohore. Por kjo nuk duhet të ndodhë.

Ky film është shumë më tepër sesa një “fitore e përfaqësimit”. Është një histori e mprehtë, e qeshur dhe emocionale që e komplikon binaritetin midis lirisë personale dhe përgjegjësisë. Dhe personazhet aziatikë queer janë shumë rrallë të portretizuar me këtë nuancë, kompleksitet – dhe gëzim.

Për shikuesit që nuk janë të njohur me sfondin kulturor, Saving Face ofron një shikim në negociatat që shumë prej nesh bëjnë brenda familjeve dhe komuniteteve që prioritizojnë harmoninë dhe heshtjen mbi shqetësimin. Për ata që njohin këtë botë nga afër, filmi është një dhuratë. Është njohja se përvojat tona nuk janë vetëm të vlefshme, por edhe të bukura.