A është kriza e ujit në Iran shkaktuar nga puseta të paligjshme të mbështetura nga ushtria?

Guest Contributor
5 min lexim
Politikë
A është kriza e ujit në Iran shkaktuar nga puseta të paligjshme të mbështetura nga ushtria?

Rënia mjedisore e Iranit është shpejtuar nga forcat ushtarake që kalojnë rregulloret për të shfrytëzuar rezervat e ujërave nëntokësore

Origjinalisht publikuar në Global Voices

Basa e thatë e lumit Zayandeh-Rood në Iranin qendror.

Basa e thatë e lumit Zayandeh-Rood në Iranin qendror. Foto nga Mostafameraji. Wikimedia Commons. Fusha publike.

Nga Mohsen Jafari

Ndërsa Irani përballet me një nga krizat më komplekse mjedisore në Azinë Perëndimore, dëshmitë në rritje sugjerojnë që mungesa e ujit nuk është thjesht rezultat i thatësirës ose keqmenaxhimit qeveritar. Në zemër të kësaj katastrofe në zhvillim qëndron një faktor më i fshehur: përfshirja direkte përfshirja e institucioneve ushtarake dhe të sigurisë, veçanërisht në shpimin e paligjshëm të puseve të ujit nëntokësor.

Ndërsa kundër narrativës publike, e cila shpesh fajëson konsumimin e tepërt të ujit nga industritë e mëdha, bujqësia intensive, ose ndryshimet klimatike, raportet zyrtare dhe akademike zbulojnë se një pjesë e konsiderueshme e nxjerrjes së paligjshme të ujit nëntokësor kryhet nga entitete që shijojnë imunitet ligjor dhe rregullator, më së shumti nga Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) dhe kompanitë e saj të lidhura.

Zëri i institucioneve të mbikëqyrjes ndaj këtyre shkeljeve sistematike nuk vetëm që ka legjitimuar sjelljen por gjithashtu ka përkeqësuar kolapsin mjedisor, ka çuar në shterje të gjerë të burimeve ujore, dhe shkaktuar zhvendosje ekologjike nëpër rajone kritike të vendit.

Fusha e krizës: Nga gropat e zhytjes deri te rrëzimi i akiferëve

Irani është ndër vendet me normat më të larta të nxjerrjes së ujit nëntokësor të papërballueshme. Sipas Udhëzimi Gjeologjik i Iranit (2023), mbi 400 fusha në të gjithë vendin janë në një gjendje “kritike” ose “e ndaluar” për shkak të stresit të ujit.

Që në vitin 2017, zyrtarët folën për rreth 220,000 puse të paligjshme në vend. Disa aktivistë mjedisorë të intervistuar pretendojnë se një përqindje e konsiderueshme e këtyre puseve janë të thelluar nga Korpusit Revolucionar Islamik të Gardës (IRGC), edhe pse kjo shifër nuk është verifikuar në mënyrë të pavarur nga burime të besueshme. Këto puse shpesh janë të thelluar pa leje ose vlerësime mjedisore ose vlerësime mjedisore, duke kontribuar në mënyrë të konsiderueshme në shterjen e ujit nëntokësor.

Në provinca të tilla si Esfahan, Yazd, Qom, dhe Semnan, dhjetëra fshatra janë përjashtuar për shkak të rënieve drastike në nivelet e ujit nëntokësor.

Gjatë dekadës së fundit, Qendra e Ndërtimit Khatam al-Anbiya, dega ekonomike e IRGC-së, është bërë kontraktuesi më i madh për ndërtimin e diga, transferimin e ujit dhe projektet e bujqësisë industriale në Iran.

Mbështetni Zërat Globale ndërsa ne publikojmë më shumë artikuj si ky

Për më shumë informacion rreth kësaj fushate, ju lutemi shkoni këtu.

Kurthi i ujit ndërsa burimet nën tokë zbrazen: Arkitektura e fshehtë e imunitetit

Në një intervistë me autorin, Nikahang Kowsar, një gazetar i njohur iranian dhe ekspert mjedisor, ofron një vlerësim të qartë: “Republika Islame e ka bërë gjithçka vetë. Është sikur menaxherët e vendit po ndjekin një manual për vetëvrasje ekologjike.”

Kowsar shikon dekada të ndërtimit të pa kontrolluar të diga, nxjerrje të pa rregulluar të ujit nëntokësor dhe transformimin e kullotave në fusha bujqësore të konsumit të lartë të ujit si veprime të qëllimshme, jo thjesht papërgjegjshmëri. Sipas tij, këto vendime “u morën shpesh me ndërgjegje të plotë dhe në interes të grupeve të fuqishme.”

Ndër shenjat më të qarta të këtij keqmenaxhimi mjedisor është pretendimi për shpime të paligjshme të puseve nga disa institucione ushtarake ose të lidhura me to. Kowsar e përshkruan këtë jo vetëm si një “shkelje të ligjit,” por si një “vjedhje e fshehtë nga burimet ujore të popullit,” madje edhe “një luftë e heshtur kundër komuniteteve rurale.”

“Çdo pus i paligjshëm,” argumenton ai, “është si një gjilpërë që depërton në trupin e një ekosistemi tashmë të dobësuar, duke zbrazur jetësoret e fundit të fermerëve dhe fshatrave.”

Në një kritikë të ashpër, Kowsar gjithashtu synon organet rregullatore të Iranit, duke përfshirë Ministrinë e Energjisë dhe Departamentin e Mjedisit: “Ky heshtje e përhapur dhe e rrezikshme nuk lind nga pafuqia,” insiston ai, “por nga korrupsioni i thellë dhe frika. Shumë prej atyre që duhet të flasin për natyrën janë ose të përfshirë në përfitime ose të komprometuar politikisht saqë nuk kanë guximin të flasin hapur.”

Kowsar thekson se kriza nuk është vetëm teknike ose klimatike; ajo rrjedh nga mungesa e një qasjeje kombëtare, civile për menaxhimin e burimeve. Ai identifikon mungesën e arsimit mjedisor, politikat e zhvillimit të gabuar dhe erozionin e përgjegjësisë publike si faktorë kryesorë të rënies mjedisore të Iranit. “Nëse dikush pyet pse Irani ka humbur ujin,” thotë ai, “përgjigjja në një fjali është kjo: sepse arsyeja, shkenca dhe integriteti nuk kanë vend në sistemin e vendimmarrjes së vendit.”

Në fund, Kowsar paralajmëron se ky rrugë nuk çon vetëm në kolaps ekologjik, por edhe në një kërcënim për sigurinë kombëtare: “Kur fshatrat braktisen, kur toka hapet, kur fillon migrimi i shkaktuar nga klima, nuk ke më nevojë për një armik të huaj. Kjo është kolaps nga brenda.”

Kriza e ujit si një simptomë politike

Kriza në rritje e ujit në Iran është më shumë se një dilemë mjedisore; është një simptomë strukturore e një sistemi të thellë të pabarabartë dhe të militarizuar. Ndërsa vëzhguesit ndërkombëtarë shpesh përmendin krizën klimatike, bujqësinë intensive ose aktivitetet njerëzore ndikues, shkaqet kryesore qëndrojnë në dinamikat e brendshme të pushtetit ku ligjet shkelën për të shërbyer prioriteteve ushtarake. Nëse kjo rrugë vazhdon, Irani mund të përballet jo vetëm me kolaps ekologjik, por edhe me një krizë të thellë legjitimiteti ku qytetarët humbasin besimin në qëndrueshmëri dhe drejtësi.

Mohsen Jafari është një

Informacion mbi burimin dhe përkthimin

Ky artikull është përkthyer automatikisht në shqip duke përdorur teknologjinë e avancuar të inteligjencës artificiale.

Burimi origjinal: globalvoices.org

Ndajeni këtë artikull