Projekti iCRIME: Rikrijimi virtual i një skene krimi për ndihmë hetuesve dhe gjykatësve

Në hetime penale, çdo detaj ka rëndësi. Një gjurmë gjaku, këndi i një goditjeje, pozicioni i një trupi: të gjitha këto elemente mund të ndryshojnë kuptimin e një skene krimi. Megjithatë, pavarësisht përparimeve teknologjike në fushën e kriminalistikës, hetuesit, gjykatësit ose jurorët mbeten shpesh shumë të përballur me vështirësi kryesore (vështirë përfaqësimi i një skene 3D për jurorët, skena e krimit fillestare e ndryshuar, pamundësia për t’u riprodhuar) kur bëhet fjalë për të riprodhuar faktet e gjakut, të cilat janë natyrshëm komplekse.

Kjo vërejtje ka çuar në lindjen e projekti iCRIME, të cilin unë e drejtoj, një program kërkimor multidisiplinar i financuar nga Agjencia Kombëtare e Kërkimit (ANR), që synon të transformojë mënyrën tonë të qasjes ndaj skenave të krimit të dhunshëm falë mjeteve të simulimit dixhital dhe realitetit virtual.

Në kuadër të një hetimi gjyqësor, skena e krimit luan një rol themelor. Këtu fillon ndërtimi i rrëfimit të ngjarjeve. Por kjo skenë, për natyrën e saj të përkohshme, shpejt bëhet e ngurtësuar, e pastruar, madje edhe e shkatërruar. Fiximi i skenës, kur konsiderohet i nevojshëm nga gjykatësi, kryhet përmes marrjes së fotografive që mund të plotësohen me një re pikash në hapësirë të kapura nga një teknologji tele-ndërhyrjeje që përdor lazerin.

Gjatë proceseve gjyqësore, gjykatësit duhet të bazohen në plane dy-dimensionale, fotografi ose dëshmi, shpesh të papërfunduara, për të kuptuar atë që ka ndodhur. Kjo mungesë e lexueshmërisë ndonjëherë dëmton analizën objektive të faktes, veçanërisht në rastet komplekse ku versionet e ndryshme kundërshtojnë njëra-tjetrën.

Për më tepër, riprodhjet gjyqësore janë të shtrenjta, të vështira për t’u organizuar dhe mund të jenë të përkulura nga mjedisi ku zhvillohen (vende të ndryshme, kushte ndriçimi larg realitetit, pamundësi për të riprodhuar saktësisht veprime, etj.). Këto kufizime janë të njohura prej kohësh nga aktorët e drejtësisë.

Por si të evoluojnë praktikat duke garantuar gjithashtu rregullsinë shkencore dhe respektimin e së drejtës? Kjo është pyetja që iCRIME synon të përgjigjet.

Të mund të evoluosh virtualisht në një skenë krimi

Projekti ynë lindi nga një bashkëpunim midis kërkuesve, gjykatësve dhe aktorëve të forcave të sigurisë së brendshme. Qëllimi është i thjeshtë: të shërbejë drejtësisë me mjete immersive dhe interaktive që lejojnë të kuptosh më mirë skenat e krimit dhe dinamikat e ngjarjeve.

iCRIME bazohet në përpunimin automatik të sasisë së madhe të të dhënave që vijnë nga arkivimi i skenave të krimit dhe më pas nga rikthimi i tyre në realitet virtual. Simulimi fizik dhe dinamik i skenave të krimit shtohet gjithashtu në iCRIME, që do të thotë modelimi i sjelljeve të trupave, të projektileve, të rrjedhave të lëngjeve dhe ndërveprimeve midis objekteve në një hapësirë 3D realist.

Deri më tani, iCRIME propozon të zhytet në një mjedis virtual në prani të një avatari që është e mundur ta godasësh me thikë. Trajektorja e pikave të gjakut që rezultojnë është e shikuar në kohë reale dhe ndikimet e pikave të gjakut në dysheme ose në mure janë të besueshme ndaj ekuacioneve të mekanikës së fluideve. Mjeti ynë gjithashtu lejon të kryhet llogaritja e kundërt e pikënisjes në bazë të njollave të gjakut duke lejuar kështu të kundërshtohen hipoteza të ndryshme mbi pozicionin e avatarit.

Të mblidhen të gjithë aktorët e hetimit në një skenë të vetme

Në fund, iCRIME do të ofrojë një zhytje në realitet virtual në skena të krimit të mbuluara me gjak të modeluara me besnikëri. Falë një kapece të realitetit virtual, përdoruesit tashmë mund të lëvizin lirshëm në një mjedis dixhital që riprodhon vendndodhjet në mënyrë të saktë. Kjo zhytje do të lejojë një eksplorim intuitiv, një përvetësim më të mirë të hapësirës dhe një ndërveprim të drejtpërdrejtë me elementët e provës. iCRIME nuk do të ndalojë vetëm në tregimin e një skene të ngurët: ai do të lejojë të analizohen hipotezat, të krahasohen disa versione të fakteve dhe të debatohet për to në një hapësirë të përbashkët, qoftë hetues, ekspert, avokat ose gjykatës. iCRIME do të lejojë të « flasin » skena e krimit.

Kontributi ynë kryesor qëndron në aftësinë tonë për të simuluar në mënyrë numerike ngjarjet përmes modeleve fizike të zhvilluara nga studiuesit. Qoftë për një lëvizje të trupit ose për shpërndarjen e pikave të gjakut, iCRIME bazohet në modele fizike të nxjerra nga kërkimi eksperimental. Këto modele të verifikuara, përmes protokolleve eksperimentale, do të lejojnë të kundërshtohen versionet e ndryshme të fakteve përmes një analize objektive. Në mënyrë konkrete, kjo do të thotë se tashmë mund të riprodhohet një projekcion i gjakut nga një pikë e caktuar, të analizohen trajektora e pikës, shpejtësia e saj, ndërveprimi i saj me pengesa ose sipërfaqe.

Kur iCRIME të certifikohet, do të jetë e mundur të verifikohet nëse një version i fakteve është i përshtatshëm me gjurmët e vëzhguara.

Përmirësimi i transparencës dhe kundërshtimit

Kjo qasje nuk zëvendëson hetimin, por pasuron analizën duke e bërë më objektiv disa hipoteza. Forca shkencore është në qendër të projektit. Çdo simulim mund të parametrizohet, të rifutet, të krahasohet, dhe mbi të gjitha, ai lë një gjurmë: mund të dokumentohet çfarë është testuar, sipas cilave hipoteza, dhe me cilat rezultate. Është një mjet në shërbim të transparencës dhe kundërshtimit, dy shtylla të gjykimit të drejtë.

iCRIME është sigurisht ende në zhvillim, por disa përdorime tashmë janë të menduara. Për shembull, përdorimi i saj në atë që quhet « Cold Case » për të zhytur një dëshmitar, një të dyshuar ose një të akuzuar në një skenë krimi të vjetër që ekziston ende dhe që do të rindërtohet besnikërisht në realitet virtual. iCRIME do të lejojë kështu të zhytet një person në mjedisin për ta bërë të kujtojë kujtime ose ndjenja. Imazhe ose tinguj mund të luhet për të ndihmuar rikthimin e kujtimeve në mënyrë që të ndihmojë në avancimin e një hetimi të vjetër. Gjykatësit dhe profesionistët e drejtësisë shohin qartë në këto mjete një mjet për të forcuar kuptimin e çështjeve të ndërlikuara.

Por hyrja e këtyre teknologjive në drejtësi nuk është pa debate: çfarë statusi juridik duhet t'i jepet një simulimi edhe kur është i hapur për kundërshtim? Si të shmanget efekti i bindjes që mund të shkaktojë një skenë immersive? Çfarë trajnim për gjykatësit, avokatët dhe juristët?

Janë shumë pyetje për të cilat projekti ynë përpiqet të japë përgjigje. Ambicia e tij nuk është të vendosë vendime në vend të gjykatës, por të ofrojë çelësa interpretimi më të besueshëm dhe më rigoroz. Në këtë mënyrë, iCRIME është pjesë e një nisme të drejtësisë së zgjeruar: një drejtësi që përdor teknologjitë jo për të impresionuar, por për të ndriçuar.

David Brutin është koordinator i një projekti kërkimor mbi teknologjitë immersive në shërbim të aktorëve të drejtësisë penale, iCrime, i mbështetur nga Agjencia Kombëtare e Kërkimit ANR. Ai prezantoi këtë projekt në punëtori ndërdisiplinor për sigurinë globale që u zhvillua më 26 dhe 27 mars 2025 në Paris-Saclay.