A mund të ndërtojë ASEAN të ardhmen e qendrave të të dhënave të qëndrueshme? Mësimet nga Malajzia mund të jenë një kujtesë e fortë

Shtetet e ASEAN tani po përjetojnë një revolucion digjital. Me zhvillimin e shpejtë të inteligjencës artificiale (AI), e-commerce, dhe llogaritjes në re, kjo rajon tani është shtëpia e disa projekteve të ndërtimit të qendrave të të dhënave më ambicioze në botë.

Për fat të keq, zhvillimi i ekonomisë digjitale nuk është ndjekur nga një kornizë ligjore e fortë. Rregulloret në ASEAN ende mbeten pas periudhës para-digjitale.

Kjo situatë ngre një pyetje të madhe: a mundet ASEAN të ndërtojë vërtet një industri të qëndrueshme të qendrave të të dhënave?

Duke parë Malajzinë: Ndër mes ambicieve digjitale dhe rregulloreve të vjetruara

Malajzia është një shembull i qartë në këtë rast. Në vitin 2024, vendi arriti të sigurojë më shumë se US$23.3 miliardë investime për ndërtimin e qendrave të të dhënave nga gjigantë të teknologjisë si Microsoft, Google, dhe Amazon Web Services.

Këto investime bëjnë bazën kryesore për qendrat moderne të të dhënave që konsiderohen si motorët e zhvillimit të ekonomisë digjitale të vendit. Ky hap gjithashtu konfirmon pozicionin e Malajzisë si qendër teknologjike ose qendër kryesore e teknologjisë në Azinë Juglindore.

Por, për fat të keq, pas përparimit të infrastrukturës së avancuar, sistemi ligjor ende mbetet shumë pasiv.

Këtu është çështja:

1. Kodi Kombëtar i Tokut të Malajzisë: Edhe pse rishikimi i fundit u bë në vitin 2020, ligji bazë që rregullon zonimin, planifikimin e përdorimit të tokës dhe regjistrimin e tokës është shumë i vjetëruar—i krijuar në kohën kur koncepti i qendrës së të dhënave madje nuk ishte i njohur. Këto rregulla i japin autoritet më të madh autoriteteve shtetërore dhe autoriteteve të tokës sesa autoriteteve të planifikimit, duke bërë që kufizimet dhe kushtet për përdorimin e tokës të përcaktohen më shumë nga zyrtarët sesa nga planifikuesit e qyteteve ose rajoneve që kanë një pamje strategjike afatgjatë.

2. Ligji për Planifikimin e Qyteteve dhe Fshatrave 1976 (Ligji 172): Kjo rregullore i jep më shumë autoritet autoriteteve lokale sesa agjencive teknike në procesin e miratimit të ndërtimit. Si pasojë, vendimet shpesh ndikohen më shumë nga konsideratat politike sesa nga aspektet teknike dhe strategjike, duke shkaktuar shpesh konflikte që pengojnë procesin e miratimit dhe krijojnë konfuzion tek zhvilluesit. Kjo rregullore duhet të rishikohet për t’u përshtatur me nevojat e ndërtimit, publikun dhe ekonominë dixhitale të kohës së sotme. Kjo sfidë shihet qartë në Johor, e cila kohët e fundit refuzoi pothuajse 30% të aplikimeve për ndërtimin e qendrave të të dhënave për të mbrojtur burimet lokale për komunitetin.

3. Vlerësimi i Ndikimit Mjedisor (VNM) është një proces i detyrueshëm nga ligji (Ligji 172) për vlerësimin e ndikimit mjedisor të projekteve të mëdha ndërtimore, përfshirë qendrat e të dhënave. Në përgjithësi, VNM është zbatuar relativisht në mënyrë konsistente nga qeveria dhe zhvilluesit. Megjithatë, në praktikë ka ende sfida për të siguruar përputhshmërinë në të gjitha projektet për shkak të mangësisë së mbikëqyrjes dhe ndryshimeve në standarde ose interpretimet midis rajoneve të ndryshme.

Më shqetësues është fakti se ky udhëzues nuk është në gjendje të adresojë strukturën e dyfishtë të qeverisjes në Malajzi, ku autoritetet federale dhe ato të shteteve zakonisht veprojnë në mënyrë të pavarur. Kjo shkakton pasiguri për investitorët, pengesa burokratike për rregullatorët dhe zhvilluesit, si dhe kosto shtesë.

Për shoqërinë, kjo ngadalëson ndërtimin e infrastrukturës digjitale, që ndikon në shpejtësinë e internetit, aksesin në shërbime, si dhe mundësitë e punës në industrinë teknologjike.

Probleme të ngjashme në vende të tjera të ASEAN

Por Malajzia nuk është e vetme. Vendet e tjera të ASEAN si Indonezia, Tajlanda dhe Filipinet gjithashtu përballen me probleme të ngjashme: ligje të vjetruara, rregullore mjedisore të dobëta dhe qeverisje të fragmentuar.

Këto janë çështje serioze në Plani i Madh për ASEAN 2025 për Digjitalizimin, i cili thekson se pa reforma ligjore dhe rregullatore, ASEAN mund të mbetet pas në konkurrencën digjitale globale.

Plani i Madh i Komunitetit Ekonomik të ASEAN-it 2025 tashmë ka kërkuar harmonizim, transparencë dhe krijimin e rregulloreve të forta për të tërhequr investime në infrastrukturë. Fatkeqësisht, procesi po ecën shumë ngadalë.

Struktura e Qyteteve të Mençura të ASEAN gjithashtu kërkon ndërtimin e infrastrukturës digjitale më të qëndrueshme. Ky dokument nxit vendet anëtare të kapërcejnë pengesat burokratike duke adoptuar modele të qeverisjes ndërsektoriale.

Ndërkohë, Korniza e të Drejtave Mjedisore të ASEAN kohët e fundit ka hapur mundësinë për të futur parimin e drejtësisë mjedisore në zhvillimin e infrastrukturës, përfshirë qendrat e të dhënave.

Kjo politikë ndërkombëtare padyshim mund të funksionojë vetëm nëse të gjitha vendet anëtare kanë një angazhim serioz për ta zbatuar atë në mënyrë të vërtetë. Në të kundërt, iniciativat do të mbeten vetëm si një diskutim.

Singapori tashmë ka zbatuar parimin e qëndrueshmërisë përmes Kodit për Qëndrueshmërinë Mjedisore të Ndërtesave. Ndërsa Abu Dhabi përdor sistemin e vlerësimit Estidama Pearl Rating System, për të siguruar efikasitetin e energjisë dhe ujit në të gjitha projektet e mëdha të ndërtimit.

Këto shembuj mund të ndiqen dhe po ashtu tregojnë se qendrat e të dhënave mund të rriten në mënyrë të qëndrueshme nëse mbështeten nga rregullore të qarta, zbatimi i ligjit me vendosmëri, dhe koordinim i fuqishëm ndërqeveritar.

Hapat strategjikë për ASEAN

Pastaj, çfarë mund të bëjë ASEAN?

Së pari, të harmonizojë ligjet për përdorimin e tokës, planifikimin, mjedisin dhe ndërtimin në të gjithë rajonin në mënyrë që të nxisë interoperabilitetin dhe të tërheqë investime ndërkombëtare. Kjo do të jetë një hap i madh drejt realizimit të vizionit Plani i Madh për Digjitalizimin e ASEAN 2025 dhe planit strategjik të Komunitetit Ekonomik ASEAN 2025.

Së dyti, vende si Malajzia dhe Indonezia duhet të forcojnë koordinimin midis qeverisë qendrore, shteteve dhe autoriteteve lokale të planifikimit për ta bërë procesin e miratimit të ndërtimit më efikas dhe pa vështirësi për investitorët.

Së treti, ASEAN mund të vendosë standarde rajonale për qëndrueshmërinë e operacioneve të qendrave të të dhënave, dhe t’i integrojë ato në kuadër të të drejtave mjedisore dhe t’i sinkronizojë me standardet ndërkombëtare ESG.

Qendra e të dhënave tashmë është zemra e ekonomisë digjitale të ASEAN. Megjithatë, kjo zemër nuk mund të mbështetet nga një kornizë ligjore e vjetëruar. Nëse ASEAN dëshiron me të vërtetë të ndërtojë një të ardhme digjitale të qëndrueshme, duhet të modernizojë arkitekturën e saj ligjore—një balancë midis rritjes ekonomike, kërkesave mjedisore dhe interesave publike.

Mësimet nga Malajzia mund të shërbejnë si paralajmërim dhe mundësi. Nëse përgjigjet në mënyrë të duhur, ASEAN mund të bëhet një model global në ndërtimin e infrastrukturës digjitale përgjegjëse dhe të qëndrueshme. Por nëse injorohet, kostot e fshehura që do të mbartin qytetarët, investitorët dhe mjedisi mund të jenë shumë të mëdha.