Falasja përmirëson shëndetin tonë fizik dhe mendor

Shpesh, kur kalojmë nëpër plagë emocionale, dëgjojmë shprehje si “koha gjithçka shëron”. Megjithatë, ka përvoja që, edhe pse kalon koha, vazhdojnë të dhembin dhe na vazhdojnë të nxjerrin ndjenja negative, si zemërimi ose hidhërimi.

Falii, edhe pse sfiduese, mund të bëhet një rrugë shërimi. Falja nuk do të thotë harrim ose justifikim, por të liroheni nga pesha që lënë ofendimet, gabimet dhe konfliktet. Dhe kur kjo falje shtrihet ndaj vetes, ndaj të tjerëve ose, madje, ndër komunitete, mund të hapë derën për një mënyrë më të qëndrueshme dhe të vërtetë të mirëqenies sesa ajo që mund të sjellë vetëm kalimi i ditëve.

Falja është një fjalë e fuqishme, por gjithashtu e keqkuptuar. Shumë njerëz e ngatërrojnë me justifikimin e së paligjshme, me pajtimin me çdo kusht ose me pranimin e dëmit të marrë. Asgjë më larg nga realiteti. Falja nuk do të thotë të justifikosh tjetrin, as të rikthehesh domosdoshmërisht tek ai që të bëri dëm, as të minimizosh atë që ka ndodhur. As edhe një shenjë dobësie, por një akt i ndërgjegjshëm dhe trim që na arrin të lirohemi nga barrë e zemërimit. Është një dhuratë që kemi me vete dhe me tjetrin.

Llojet e faljes

A keni ndjerë ndonjëherë nevojën për të lëshuar zemërimin që keni mbledhur ndaj dikujt që ju bëri dëm? Të falësh të tjerët është pikërisht kjo: vendimi i ndërgjegjshëm për të lënë pas hidhërimin, gjykimin negativ dhe indiferencën ndaj personit që na dëmtoi. Në vend të kësaj, zgjedhim të kultivojmë ndjenja si mëshirë, bujari dhe madje dashuri, edhe pse personi tjetër nuk i meriton.

Si e përcaktoi Robert Enright, një nga ekspertët më të mëdhenj në studimin e faljes, është një akt vullneti që, edhe pse drejtohet ndaj tjetrit, na përfiton edhe neve vetë.

Ndonjëherë, megjithatë, jemi gjyqtarët më të këqij të vetes. Falja ndaj vetes është një akt mirësie dhe kujdesi të vetvetes thelbësor. Përfshin braktisjen e zemërimit dhe çdo përgjigje negative ndaj vetes për gabimet ose veprimet e kaluara. Është të zgjedhësh të trajtosh veten me të njëjtën mëshirë, vlerë të pakushtëzuar, bujari dhe dashuri morale që do t’i jepje një të dashuri të afërt. Është të njohësh njerëzimin tonë dhe aftësinë për të mësuar dhe për të rritur.

Në tretin vend, falja ndër grupe ndodh kur një grup, i cili është dëmtuar nga një tjetër, merr vendimin për të ulur zemërimin, gjykimin negativ dhe shmangien ndaj atij grupi tjetër. Në vend të kësaj, synimi është të nxisë qëndrime të mirëvullnetit, mëshirës dhe respektit, duke kërkuar të rivendosë marrëdhënie të drejta dhe humane. Është një hap kyç për pajtimin dhe ndërtimin e një të ardhmeje më paqësore në komunitete ose shoqëri.

Një opsion terapeutik

Nuk është vetëm një veprim moral ose shpirtëror, por është gjithashtu një vendim thellësisht terapeutik, siç konfirmojnë gjithnjë e më shumë hulumtime. Kur falim, trupi ynë përgjigjet, presioni i gjakut ulet, rrahjet e zemrës stabilizohen dhe nivelet e stresit zvogëlohen. Flasim më mirë, marrim frymë më qetë dhe sistemi ynë imunitar forcohet.

Këto përfitime nuk bëjnë dallim moshe, gjinie as kulture: është vërejtur sesi falja funksionon universalisht, duke lehtësuar si dhimbjen emocionale ashtu edhe tensionet fizike që shpesh i bartim pa u kuptuar.

Falja ndaj të tjerëve është bërë një mjet i vlefshëm brenda terapisë psikologjike dhe gjithashtu në zhvillimin e programave të ndërhyrjes të destinuara për popullsi të ndryshme. Personat që marrin pjesë në trajtime të fokusuar në falje raportojnë një ulje të dukshme të zemërimit, ankthit, armiqësisë dhe depresionit, si dhe një rritje të vetëvlerësimit dhe kënaqësisë me jetën. Për më tepër, ndërpritet cikli i rënies mendore, ai cikël mendimesh që rrotullohet njëherë pas tjetrit mbi të njëjtën plagë. Edhe ata që kanë përjetuar eksperienca traumatike – si dhuna gjinore, sëmundje serioze ose humbje të thella – mund të gjejnë një rrugë për t’u rindërtuar nga brenda.

Por nuk është vetëm për të falur të tjerët. Siç theksuam më parë, të mësosh të falësh veten mund të jetë gjithashtu shumë transformues. Shpesh jemi gjykuesit më të ashpër ndaj vetes, dhe kjo fajësim i vazhdueshëm mund të çojë në ankth, depresion dhe çrregullime të tjera mendore.

Studime të fundit kanë treguar se falja ndaj vetes përmirëson ndjeshëm mirëqenien psikologjike, duke favorizuar pranimin personal, duke ulur ankthin për vdekjen dhe duke forcuar perceptimin e kuptimit të jetës. Në planin fiziologjik, gjithashtu është vërejtur një përgjigje më e mirë ndaj stresit dhe një ndikim pozitiv në shëndetin kardiovaskular. Në tru, duket se lidhet me rajone të lidhura me empatinë dhe rregullimin emocional, gjë që e forcon vlerën e tij si burim i plotë shërimi.

Dhe nëse falja mund të ndryshojë një person, gjithashtu mund të transformojë një komunitet. Në shoqëri të shënuara nga konflikti, si Kolumbia, fushatat e faljes kanë treguar të jenë mjete të fuqishme rindërtimi. Përmes narrativave vizuale që promovonin pajtim, u vunë re përmirësime në nivelet e depresionit dhe ankthit, si dhe një rritje në besimin shoqëror, prosocialitetin dhe ndjenjën e përkatësisë.

Falja, në këtë kontekst, nuk fshin të kaluarën, por ndihmon ta riinterpretosh dhe të ndërtosh një të ardhme me më pak plagë të hapura. Edhe tek të rinjtë refugjatë që kanë përjetuar trauma ekstreme, është lidhur me një shëndet emocional më të mirë dhe një tendencë më të ulët drejt mendimeve për hakmarrje.

Falja nuk është të harrosh as të justifikosh, por të lirosh. Është një akt guximi që jo vetëm shëron atë që e jep, por edhe atë që e merr dhe, herë-herë, mund të transformojë të gjithë një shoqëri. Në një botë të shënuar nga plagë personale dhe kolektive, ajo shfaqet si një nga mjetet më të fuqishme për të ndërtuar mirëqenie. Të gjithë, pa përjashtim, mund të jemi protagonistë të këtij procesi: jo sepse është e lehtë, por sepse është karakteristikisht njerëzor.