Fëmijë pa frikë nga uji: parandalimi i mbytjeve përmes besimit

Çdo verë, pishina, plazhe dhe lumenj mbushen me fëmijë të dëshirueshëm për të luajtur dhe për t’u zhytur. Por nën këtë imazh të ndritshëm fshehet një fakt i errët: mbytja vazhdon të jetë një nga shkaktarët kryesorë të vdekjes së aksidentale të fëmijëve në Spanjë. Në vitin 2024 janë regjistruar 35 vdekje të fëmijëve nga mbytja, një nga tre shkaktarët kryesorë të vdekjes së aksidentale te të miturit.

Ndërsa parandalimi zakonisht përqendrohet në mësimin e teknikave të notit ose në punësimin e shpëtimtarëve, ekziston një faktor po aq i rëndësishëm dhe më pak i dukshëm: lidhja emocionale që fëmija krijon me mjedisin ujore. Frika nga uji nuk është vetëm natyrale, por mund të bllokojë reagimin e duhur në një emergjencë.

Lajmi i mirë është se kjo frikë mund të transformohet. Jo me presion ose detyrime, por me shkencë, lojë dhe besim, siç shpjegohet në një libër të ri bazuar në hulumtimet e mia.

Frika nga mjedisi ujor: një emocion i mësuar

Frika nga mjedisi ujor nuk është e lindur. Është një përgjigje e mësuar nga sistemi nervor ndaj një perceptimi të kërcënimit. Amigdala e trurit, përgjegjëse për aktivizimin e përgjigjeve të alarmit, interpreton mjedisin ujor si të rrezikshëm nëse ka pasur përvoja negative të mëparshme: rënie në ujë, zhytje të detyruar, ndarje të papritur nga kujdestari ose, thjesht, mungesë kontrolli.

Kur kjo ndodh, shkaktohet një reagim i luftës, ikjes ose ngrirjes që mbyll atë që quhet “dritarja e tolerancës”, domethënë, aftësia e fëmijës për të mësuar dhe për t’u përshtatur.

Pse të thuash ‘Lánzate ya!’ nuk funksionon

Praktika si detyra për t’u zhytur, injorimi i qarjes ose tërheqja e papritur e tabelës së mbështetjes mund të duken të padëmshme, por në të vërtetë aktivizojnë një përgjigje stresuese që mund të lërë gjurmë emocionale. Sipas teorisë polivagale, nëse fëmija ndjehet i pasigurt, sistemi i tij nervor do ta çojë atë të shmangë situatën, të disoçohet ose madje të dorëzohet, gjë që shpesh interpretohet gabimisht si “qetësi”.

Një qasje e ndjeshme ndaj traumës, si ajo që propozon Shoqata Iberoamerikane e Arsimit Ujor, Special dhe Hidroterapisë, thekson rëndësinë e respektonit të autonomisë së fëmijës, leximit të gjuhës së trupit të tij dhe asnjëherë nuk imponon aktivitete për të cilat ai nuk është i përgatitur.

Luaj për të notuar: fuqia e lojës

Shkenca e zhvillimit të fëmijërisë dhe neuroplastikiteti drejtojnë drejt një zgjidhjeje: loja si mjet kryesor për të kapërcyer frikën dhe për të mësuar aftësi të reja. Loja simbolike dhe progresive lejon që fëmija të riorganizojë përvojën e tij emocionale.

Të jesh një “delfin”, një “piratë” ose të kërkosh “treasure” në fund të pishinës e transformon skenën e kërcënimit në një aventurë. Thirrjet “Veprime të kundërta”, si fryrja e flluskave në vend që të mbajë frymëmarrjen, ndihmojnë për të çaktivizuar modelin automatik të shmangies.

Lexoni më shumë: Tic-tac i metabolizmit: kështu ndikojnë oraret e ushqyerjes në shëndetin e fëmijëve

Këto lloj lojërash lehtësojnë që truri të lidhë mjedisin ujor me kënaqësi, kuriozitet dhe siguri, gjë që në të njëjtën kohë favorizon lidhjen midis rajoneve të trurit të përfshira në motorikë, emocion dhe kujtesë.

Parandalimi i mbytjes nga siguria emocionale

Frika nga uji nuk duhet të trajtohet me detyrim ose presion, por me strategji të bazuara në besim dhe kënaqësi. Suksesi në mësimin e notit pa frikë qëndron në respektimin e ritmit të fëmijës dhe ofrimin e përvojave të këndshme që forcojnë sigurinë e tij. Në këtë kuadër, rekomandohet:

1. Hyrje progresive në mjedisin ujore. Para se të zhytet, fëmija duhet të ndihet i sigurt në buzë dhe në zonat e pakta të thella. Loja si të ecësh brenda ujit, të mbledhësh objekte që notojnë ose të luash të bësh valë me duar mund ta lehtësojnë këtë përshtatje.

2. Përdorimi i elementeve të notimit argëtues. Materiale si topa, tabela dhe unaza ndihmojnë në krijimin e një ndjenje kontrolli dhe në uljen e perceptimit të kërcënimit nga uji.

3. Rritja e besimit përmes roleve të lojës. Simulimi i të qenit eksplorues ujore, delfinë ose zhytës lejon që fëmijët të përqendrohen te argëtimi dhe jo te frika.

4. Stimulim multisensorial pozitiv. Muzika ujore, dritat me ngjyra në pishinë ose përdorimi i aromave të këndshme mund të ndihmojnë që fëmija të lidhë ujin me një përvojë të kënaqshme sensoriale.

5. Loja e ripërpunimit të traumës. Për fëmijët me përvoja të mëparshme traumatike, ripërtrirja e situatave në mënyrë të sigurt dhe me një fund pozitiv i ndihmon ata të riprogramojnë përgjigjen e tyre emocionale. Për shembull, nëse një fëmijë ka pasur një përvojë të keqe me një rënie në ujë, mund të projektohet një lojë ku bie qëllimisht në një mjedis të sigurt dhe pastaj arrin të dalë me sukses.

Roli i të rriturve: shoqërimi, jo detyra

Parandalimi i mbytjes përfshin më shumë se sa mësimi i notit: kërkon një ekosistem emocionalisht të sigurt. Mësuesi duhet të jetë një lehtësues, jo një gjykatës. Familja duhet të forcojë besimin e fëmijës pa presion. Dhe shokët, me shembullin e tyre, mund të jenë aleatë të mëdhenj.

Kur mjedisi mbështet, frika zhduket. Loja është gjuha natyrore e fëmijëve, përmes së cilës ata përpunojnë emocionet e tyre dhe rindërtojnë botën. Madje mund të mësojnë të notojnë duke luajtur.

Mjedisi ujore nuk duhet të jetë një hapësirë kërcënimi, por një skenë zbulimi dhe mirëqenieje. Të mësosh të notosh pa frikë nuk është vetëm një çështje teknike, por edhe empatie, neuroshkencë dhe lojë. Është një mënyrë për të mësuar të jetosh me besim, brenda dhe jashtë ujit.