Kur qyteti po nxehet dhe të varfrit janë viktimat kryesore, ku është qeveria?

● Fenomeni ‘ishulli i nxehtësisë urbane’ përkeqëson valët e nxehtësisë në qytetet e mëdha, por ende nuk është një prioritet politikash.

● Banorët e varfër janë më të prekur, ata jetojnë në mjedise të densuara pa ajër të kondicionuar ose hapësira të gjelbra.

● Ne kemi nevojë për një plan reagimi ndaj valëve të nxehtësisë për të mbrojtur grupet e rrezikuara nga rreziqet e nxehtësisë ekstreme.

---

Që nga fillimi i korrikut, disa vende në Evropë janë përfshirë në përpjekje për të trajtuar valët e nxehtësisë ekstreme.

Qeveria franceze madje lëshoi njoftim të kuq kur temperatura arriti 36-40°C. Disa shkolla janë mbyllur, ashtu si dhe vizitat në majën e Kullës Eiffel në Paris janë ndërprerë përkohësisht për sigurinë e vizitorëve.

Në Bruksel, Belgjikë, Atomiumi, simboli ikonë i qytetit gjithashtu përshtat oraret e punës si përgjigje ndaj temperaturave të nxehta që godasin.

Ndërkohë, në Indonezi, e cila ka klimë tropikale, temperatura e nxehtë shpesh konsiderohet si diçka normale. Qeveria zakonisht nuk e merr seriozisht.

Banorët lejohet të vazhdojnë aktivitetet e tyre si zakonisht edhe pse temperatura e nxehtë është mbi 36°C. Nxënësit vazhdojnë shkollën edhe pse shumë klasa nuk kanë ajër të kondicionuar të mjaftueshëm.

Në fakt, valët e nxehtësisë nuk janë diçka e parëndësishme. Ekspozimi ndaj temperaturave të larta për një kohë të gjatë mund të ketë pasoja serioze për produktivitetin dhe shëndetin e njeriut, madje mund të rrisë rrezikun e vdekjes. Nëse lihet pa u trajtuar, efektet afatgjata mund të ndikojnë në stabilitetin ekonomik.

Di qytete të mëdha, ky rrezik është më i lartë për shkak të fenomenit ishulli i nxehtësisë urbane—kushte kur temperatura në zonat urbane është më e nxehtë se në zonat përreth. Kjo shkaktohet nga mbulimi i sipërfaqeve të forta si betoni, asfalt, dhe mungesa e pemëve në qytet.

Ndotja nga aktivitetet e ndryshme njerëzore si trafiku i transportit dhe industria po e përkeqëson më tej efektin ishulli i nxehtësisë urbane. Si pasojë, të varfrit bëhen grupi më i rrezikuar për t’u prekur.

---

Lexoni gjithashtu: Ndryshimet klimatike rrisin vuajtjet e banorëve të varfër të qyteteve jashtë Javas

---

Ndikimi i temperaturës së nxehtë

Shumë mendojnë se trupi i njeriut mund të përshtatet me rritjen e temperaturës së nxehtë. Por në fakt, trupi i njeriut ka një kufi biologjik për të përballuar nxehtësinë.

Kur kombinimi i temperaturës së ajrit dhe lagështisë arrin në 35°C, trupi humbet aftësinë për t’u ftohur, edhe kur djersitet. Kjo gjendje mund të shkaktojë hipertermia dhe mund të çojë në vdekje.

Nxehtësia ekstreme gjithashtu i jep presion të madh organeve të trupit, kryesisht zemrës dhe veshkave. Kjo mund të përkeqësojë gjendjen shëndetësore dhe të rrisë rrezikun e sëmundjeve të zemrës, problemeve të frymëmarrjes, diabetit, dhe dëmtimit akut të veshkave.

Për më tepër, temperatura e lartë shkakton gjithashtu shqetësime në gjumë dhe parehati gjatë punës. Si pasojë, performanca e punës mund të ulet me rrezik.

Nëse vjen nga një familje e pasur ose je i pasur, mund të mbroheni në shtëpi me ajër të kondicionuar, të udhëtoni rehat me makinë, të relaksoheni në zyrë ose kafe. Por për të varfrit, zgjedhjet që kanë mund të jenë vetëm të qëndrojnë në këmbë në motin më të nxehtë, veçanërisht për ata që duhet të punojnë jashtë në ambient të hapur (jashtë).

Popullsia e varfër që jeton në zona të densitetit të lartë zakonisht banon në shtëpi nga materiale të thjeshta, pa kondicioner, dhe me ventilim të kufizuar. Aksesimi në parqe të gjelbra është gjithashtu shumë i kufizuar. Megjithatë, hapësirat e hapura si parqet mund të bëhen ftohtësi natyrale.

I përlotshëm, shpërndarja e parqeve është më e shumta rreth zona elitare.

---

Lexo gjithashtu: Stili i jetesës së të pasurve është i shpenzueshëm për energjinë, por të varfrit mbajnë barrën: Ku është drejtësia klimatike?

---

Qeveria nuk është serioze

Deri tani, qeveria nuk e ka trajtuar urban heat island si një agjendë politike që duhet të trajtohet me seriozitet.

Ndryshe nga katastrofat natyrore si përmbytjet, tërmetet, ose rrëshqitjet e dheut që kanë rregullime të veçanta, ky fenomen ende nuk ka një rregullim të qartë në politikat e menaxhimit të fatkeqësive.

Menaxhimi i urban heat island ende është vetëm i përfshirë në programet e rezistencës klimatike, si p.sh. planifikimi i zhvillimit të ndërtesave të gjelbra ose shtimi i hapësirave të gjelbra të hapura.

Si pasojë, nuk ka institucione përgjegjëse, buxhete, ose sisteme monitorimi të qarta.

Më keq akoma, nuk ka identifikim të zonave prioritare, duke bërë që masat e zbutjes dhe ofrimi i hapësirave të gjelbra për komunitetet e cenueshme të vazhdojnë të injorohen. Kjo do të thotë se popullsia e varfër në qytet do të vazhdojë të mbetet e bllokuar në “nxehtësi” pa ndihmë të vërtetë.

Nevojitet një plan për reagimin ndaj valës së nxehtësisë

Është koha që Shqipëria ta vendosë urban heat island si një çështje urgjente që është e barabartë me katastrofat e tjera të ndryshimeve klimatike.

Qytetet e mëdha si Tiranë, Durrës, Tengeran dhe Meda kanë rrezikun më të madh për përjetimin e urban heat island nëse shikojmë kombinimin e densitetit të lartë të popullsisë dhe temperaturave ekstreme të regjistruara në vitet e fundit.

Në tre vitet e fundit, të dhënat BMKG tregojnë se Medani shënoi rekord temperaturash maksimale prej 38,2°C më 1 qershor 2025. Në Surabaya, temperatura më e lartë regjistruar arriti në 37,5°C më 31 tetor 2024. Ndërkohë, në Xhakarta dhe Tangerang, përkatësisht shënuan 36,8°C dhe 36,6°C në shtator dhe tetor 2023.

Kjo gjendje duhet të trajtohet me plani i veprimit për nxehtësi (HAP)—një plan i përfshirjes së gjerë për reagimin ndaj valëve të nxehtësisë.

Disa qytete në botë si Dhaka (në Bangladesh), Athinë (në Greqi), Santiago (në Çili), dhe Freetown (në Sierra Leone) tashmë kanë Oficerët Kryesorë të Nxehtësisë (CHO), punonjës të posaçëm që trajtojnë valët ekstreme të nxehtësisë.

Oficerët e nxehtësisë kanë detyrë të koordinojnë reagimin e shpejtë ndaj kushteve ekstreme të nxehtësisë, të ngjashme me zjarrfikësit që përgjigjen menjëherë në situata emergjente.

Disa nga programet që ata zbatojnë për të minimizuar rrezikun e valëve të nxehtësisë përfshijnë:

• Zhvillimin e sistemeve të paralajmërimit të hershëm për temperaturat e larta që lidhen me pajisjet e qytetarëve, si dhe aplikacione për raportimin e problemeve nga komuniteti për të rritur ndërgjegjësimin.

• Integrimin e planeve të planifikimit hapësinor me programet e gjelbërimit, si rritja e numrit të parqeve dhe hapësirave të gjelbra të shpërndara në mënyrë të barabartë, jo vetëm në zonat elitare.

• Ndërtimin e infrastrukturës së ftohjes së tjera si automjetet e lëvizshme të ftohjes që zakonisht vendosen në vende publike, si parqet. Në kontekstin e Indonezisë, kjo do të ishte shumë e dobishme për të arritur banesat e popullatës së dendur dhe për të ofruar ndihmë emergjente për ata që vuajnë nga goditja e nxehtësisë.

• Sigurimi i stacioneve të ujit të pijshëm në hapësirat publike për të parandaluar dehidratimin gjatë periudhave të nxehta.

Zbatimi i planeve të reagimit ndaj nxehtësisë duhet të përfshijë sektorë të ndryshëm—qeverinë kombëtare dhe lokale, institucionet kërkimore, sektorin privat, dhe organizatat nga fusha të ndryshme si shëndetësia, energjia, planifikimi hapësinor, menaxhimi i fatkeqësive, dhe shoqëria civile.

Shoqëria gjithashtu duhet të përfshihet, kryesisht si monitorues dhe raportues të pikave të nxehtësisë të rrezikshme, incidenteve të goditjes së nxehtësisë, ose nevojës për ndihmë gjatë valëve të nxehtësisë në mënyrë që të jepet një përgjigje e shpejtë dhe e saktë.

Duke u bashkë me përpjekjet për uljen e ndikimit, është e nevojshme një plan afatgjatë për të shtuar mbulimin dhe hapësirat e gjelbra, duke përdorur materiale ndërtimi që reflektojnë nxehtësinë, dhe për të hartuar politika qytetesh që janë të qëndrueshme ndaj ndryshimeve klimatike.

Të gjitha këto janë të rëndësishme, sidomos kur jemi duke u afruar gjithnjë e më shumë në sezonin e thatësirës dhe temperaturat e Tokës po rriten vazhdimisht për shkak të ndryshimeve klimatike.

---