Ma Khaing Yin Mon: Nga suksesi në biznes deri te rezistenca në terren në Mianmar

Ajo u bashkua rezistencës duke promovuar arsimin në gjuhën vendase dhe duke avokuar për shëndetin e grave

Origjinalisht publikuar në Global Voices

Ma Khaing Yin Mon. Foto nga Exile Hub, partner i përmbajtjes së Global Voices.

Exile Hub është një nga partnerët e Global Voices në Azinë Juglindore, që u shfaq si përgjigje ndaj grusht-shtetit të vitit 2021 në Myanmar, duke u fokusuar në fuqizimin e gazetarëve dhe mbrojtësve të të drejtave të njeriut. Ky artikull është ripublikuar nën një marrëveshje partneriteti për përmbajtjen.

Para grusht-shtetit të vitit 2021 në Myanmar, Ma Khaing Yin Mon ishte një biznesmene e suksesshme në sektorin në rritje të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme në Yangon. Sot, ajo jeton në një zonë konflikti, duke promovuar arsimin në gjuhën vendase dhe duke avokuar për shëndetin e grave — gjithashtu duke u përshtatur me pasigurinë e jetës në një lëvizje revolucionare.

Historia e saj nuk është një ndryshim i papritur, por një zgjedhje dhe rezistencë, të bëra nën presion të madh.

“Nuk e kisha imagjinuar kurrë që rezistenca do të zgjasë kaq gjatë,” thotë ajo. “Në fillim, shumë prej nesh menduan se do të mbaronte brenda javësh. Sa naive ishim.”

Një grua biznesi që u bë disidente

Lindur dhe rritur në Yangon, Ma Khaing Yin Mon fitoi një diplomë në Kiminë Industriale nga Universiteti Dagon në vitin 2008. Edhe pse background-i i saj akademik ishte në shkencë, interesimi i saj natyror për komunikimin dhe markat e bëri të merrej me marketing në The Myanmar Times, duke bashkëthemeluar në fund të vitit 2017 një klinikë estetike në kulmin e zgjerimit ekonomik të Mjanmarit.

Por në shkurt të vitit 2021, kjo rrugëtim u ndal. Të irrituar nga grushti i shtetit ushtarak, ajo u bashkua me Lëvizjen për Mosbindje Civile (CDM), duke përdorur zërin dhe rrjetet e saj për të mbështetur kryengritjen. Shpejt pas kësaj, emri i saj u shfaq në media shtetërore me një urdhër arresti të lëshuar nën Seksionin 505(A) të Kodit Penal, një akuzë që përdoret për të heshtur mendimin kritik.

“Më dukej sikur jeta ime u fshi papritur… biznesi im, apartamenti im, gjithçka. Duhej të zgjidhja midis sigurisë ose heshtjes,” kujton ajo.

I detyruar të largohej nga Yangon, ajo u zhvendos në Lay Kay Kaw, ku ndihmoi financimin e një spitali të lëvizshëm për të trajtuar ata të plagosur në konflikt. “Kishte një nevojë të qartë — njerëzit rrezikonin jetën për të udhëtuar vetëm për të marrë kujdes bazë. Mendova, nëse mund të sjellim kujdes tek ata, është një rrezik më pak që duhet të marrin.”

Më vonë ajo u transferua në një zonë të kontrolluar nga Unioni Kombëtar Karen (KNU) dhe punoi me departamentin lokal të lajmeve dhe informacionit, duke lexuar përditësime për një program radio rezistence.

Promovimi i arsimit në gjuhën vendase

Jetesa mes komunitetit Karen ndezi diçka më të thellë në të.

“Nuk dija shumë për gjuhën ose kulturën Karen, pasi unë isha lindur burmese. Të jem këtu zbulojë brishtësinë e asaj identiteti dhe urgjencën për ta mbrojtur atë,” refleton ajo.

Në vitin 2023, duke kombinuar përvojën e saj në komunikim me avokatinë kulturore, ajo bashkëthemeloi Karen Vibes, një platformë rrjete sociale që ofron mësime në Sgaw Karen dhe Pwo Karen, së bashku me lajme dhe përmbajtje kulturore. Ajo tani ka mbi 140,000 ndjekës dhe shërben si një mjet arsimor dhe një pikë referimi komunitare.

“Qëllimi ynë nuk është vetëm të mësojmë gjuhën. Është të krijojmë krenari dhe lidhje — sidomos për Karen më të rinj që janë rritur pa lidhje me rrënjët e tyre.”

Pamje e ekranit të faqes së Karen Vibes. Burimi: Exile Hub, partner i përmbajtjes së Global Voices.

Shëndeti i grave si rezistencë

Në paralel, Ma Khaing Yin Mon filloi të trajtojë një çështje tjetër të shpesh injoruar në zonat e konfliktit: shëndetin e grave. Përmes kanalit të saj në YouTube Ivy’s Woman Lifestyle dhe disa grupeve në Facebook, ajo ndan njohuri mbi gjinekologjinë, mirëqenien dhe alfabetizmin trupor.

Këto tema rrallë herë diskutohet hapur, veçanërisht në komunitete të zhvendosura. Por shëndeti është fuqi. Nëse gratë nuk kuptojnë trupin e tyre, si mund ta mbrojnë veten?”

Ajo u bashkua në Programin e Rezidencës së Feminizmit në Mae Sot, ku mori pjesë në punëtori të tregimit të historive me aktivistë të tjerë feministë.

“Biseda me gratë e tjera që gjithashtu po navigonin në luftë, zhvendosje dhe aktivizëm më ndihmoi të kuptoj se të gjithë bartim barrë të ngjashme. Por ndarja e atyre historiave i bën ato më të lehta.”

Pavarësisht se humbi jetën e saj të vjetër, Ma Khaing Yin Mon mbetet e lidhur me qëllimin.

“Kam lënë pas atë që më dëmton, fizikisht dhe mendërisht,” thotë ajo. “Jeta është e vështirë, por besoj se kjo jetë është reale; ajo që vjen pas është e pasigurt. Kam shpresë se një ditë do të udhëtoj botën. Ajo ëndërr më mban në lëvizje.”

Udhëtimi i saj vazhdon, i formësuar jo vetëm nga rezistenca, por edhe nga vendosmëria për të rikthyer gjuhën, komunitetin dhe dinjitetin.