Marrja e mishit të egër sjell rreziqe të rënda shëndetësore – pse vazhdon ende në kufirin Kenia-Tanzani

Komunitetet pastorale, bagëtia e tyre dhe llojet e ndryshme të florës dhe faunës bashkëjetojnë brenda një peizazhi të pasur me biodiversitet që shtrihet përgjatë kufirit të Kenias dhe Tanzanisë.

Megjithatë, në këtë ndërfaqe midis florës dhe faunës së egër dhe bagëtisë, komunitetet lokale përballen me sfida në rritje. Ndryshimet në përdorimin e tokës, thatësirat e zgjatura, modelet e papritura të reshjeve dhe degradimi në rritje i tokës po vendosin presion në rritje mbi peizazhin. Për më tepër, konflikti midis njerëzve dhe kafshëve të egra po rritet, dhe shumë familje varen nga kafshët e egra për ushqim.

Komunitetet në rajon konsumojnë një gamë të gjerë kafshësh të egra, nga rodentët, shpendët e shalës së elefantit dhe zogjtë deri te antelopat e vogla dhe ungulat më të mëdhenj si bushbuck. Kjo mish (“mishi i egër” siç njihet gjithashtu në Afrikë) ofron një burim të vlefshëm të proteinave dhe mineraleve shtazore, veçanërisht aty ku burimet alternative të proteinave vendase janë të pakta.

Megjithëse gjuetia dhe konsumimi i kafshëve të egra është i paligjshëm në Kenia, kjo nuk është rasti në Tanzani, ku disa forma të gjuetisë së kafshëve të egra janë të lejuara. Megjithatë, në të dy vendet, shumë njerëz konsumojnë rregullisht mish të egër, shpesh pa qenë të vetëdijshëm për rreziqet. Këto rreziqe përfshijnë transmetimin e sëmundjeve zoonotike dhe ndikimet e mundshme në popullatat e kafshëve të egra.

Mishi i egër është një burim i njohur i infeksioneve zoonotike dhe shpërthimeve të sëmundjeve tek njerëzit. Në fakt, deri në tre të katërtat e sëmundjeve infektive të reja vijnë nga fauna e egër. Sëmundje të tilla si antraksi, mpoksi, Ebola dhe HIV janë të lidhura të gjitha me ndërveprime të afërta midis njerëzve dhe kafshëve të egra.

Pavarësisht këtyre rreziqeve, konsumimi i mishit të egër mbetet i përhapur, me disa familje që e konsumojnë atë çdo ditë ose çdo javë. Parandalimi i shpërthimeve të ardhshme të sëmundjeve kërkon një kuptim të qartë të këtyre rreziqeve shëndetësore, si dhe të arsyeve shoqërore, kulturore dhe ekonomike që shtyjnë njerëzit të mbështeten në mishin e egër.

Ne u përpëlitëm për të kuptuar pse njerëzit konsumonin mish të egër përgjatë kufirit të Kenias dhe Tanzanisë dhe nëse ata kuptonin rreziqet e sëmundjeve zoonotike. Rastet e antraksit janë tashmë raportuar në këtë zonë.

Studimi ynë përfshinte intervista në komunitetet kufitare gjatë pandemisë COVID – rasti më i famshëm i transmetimit të sëmundjeve zoonotike në kohët e fundit. Ne dëshironim të dinim nëse komunitetet kuptonin lidhjen e pandemisë me mishin e egër dhe nëse kjo ndikonte në konsumimin e tij.

Ajo që u vërejt ishte se njerëzit në vendbanimet kufitare vazhdonin të hanin mish të egër ose madje edhe më shumë prej tij. Kjo tregon se nevoja ekonomike, preferencat kulturore dhe alternativa të kufizuara mbeten faktorë kyç edhe kur bota është në krizë.

Megjithëse kjo kërkim u krye gjatë COVID-19, na jep njohuri mbi mënyrën se si reagojnë njerëzit kur gjërat bëhen të vështira, sidomos kur bëhet fjalë për ushqim dhe shëndet.

Çfarë po shtyn konsumimin e mishit të egër

Gjetëm se disa faktorë ndikuan në konsumimin e mishit të egër, pavarësisht rritjes së ndërgjegjësimit për rreziqet shëndetësore.

Varfëria

Faktorët ekonomikë, veçanërisht të ardhurat e familjes dhe burimet e kufizuara financiare, ndikuan fuqishëm në konsumimin e mishit të egër, veçanërisht në komunitetet me burime të kufizuara të proteinave alternative. Për shembull, pandemia COVID-19 kishte një ndikim të rëndë në ekonomitë lokale. Turizmi, një burim kyç i të ardhurave për komunitetet kufitare, përjetoi rënie të ndjeshme. Ndërsa të ardhurat e familjeve ranë, rritet varësia nga mishi i egër si burim i përballueshëm i proteinës.

Stabiliteti ekonomik luan një rol kyç në formësimin e sjelljeve të konsumit: 81% e atyre që u anketuan në vendbanimet kufitare thanë se do të ndalonin të hanin mish të egër nëse do të kishte alternativa më të lira.

Lloji i kafshës

Ndikimi i perceptimeve për rreziqet e sëmundjeve ndryshonte në varësi të llojit të kafshës së konsumuar.

Rreth 79% e të anketuarve besonin se disa kafshë paraqisnin rrezik më të lartë për transmetimin e sëmundjeve zoonotike. Hyenat u perceptuan si më të rrezikshmet, të ndjekura nga primatët dhe gjarpërinjtë. Këto gjetje sugjerojnë se ndërsa nevoja ekonomike ndikon në konsumimin e mishit të egër, edhe perceptimi i rrezikut formëson zgjedhjet dietike.

Gjinia luan një rol

Meshkujt shprehën më shumë shqetësim për ruajtjen e natyrës dhe rreziqet shëndetësore sesa gratë. Meshkujt gjithashtu ishin më të prirur të kundërshtonin shitjen e mishit të egër. Gratë treguan një shqetësim më të ulët për rreziqet e sëmundjeve zoonotike, përfshirë COVID-19. Këto njohuri theksojnë nevojën për ndërhyrje të ndjeshme ndaj gjinisë për të adresuar konsumimin e mishit të egër.

Niveli i arsimit

Nivellet e arsimit gjithashtu ndikuan në perceptimin e rrezikut. Përgjigjësit me arsim formal treguan një ndërgjegjësim më të fortë për rrugët e transmetimit zoonotik. Ata gjithashtu ishin më të hapur ndaj mesazheve për konservimin dhe shëndetin publik. Kjo thekson rëndësinë e arsimit në promovimin e praktikave më të sigurta dhe më të qëndrueshme brenda komuniteteve.

Politikat kombëtare

Pavarësisht nga ndarja e ekosistemeve dhe popullatave të kafshëve të egra, Kenia dhe Tanzania kanë adoptuar qasje të ndryshme themelore të qeverisjes për mishin e egër. Kjo në radhë të parë formëson rezultatet për konservimin, biodiversitetin dhe shëndetin publik.

Kenia ndjek një model të centralizuar dhe mbrojtës. Gjuetia dhe konsumimi i kafshëve të egra janë të ndaluara sipas Ligjit për Mbrojtjen dhe Menaxhimin e Bimësisë së Egër. Kjo politikë zero tolerancë është e rrënjosur në parime të forta konservimi që synojnë mbrojtjen e biodiversitetit.

Megjithatë, në praktikë, kjo ka shtyrë aktivitetin në hije, duke krijuar një treg të zi të lulëzuar. Kjo minon përpjekjet për konservim dhe zbatim. Gjithashtu rrit rrezikun e transmetimit të sëmundjeve zoonotike për shkak të trajtimit dhe konsumit të pa rregulluar të kafshëve të egra.

Tanzania, përkundrazi, përdor një model të decentralizuar të thertoreve të rregulluara. Gjuetia dhe konsumimi i mishit të egër me leje janë ligjore nën rregullore, veçanërisht përmes zonave të kontrolluara të lojës dhe lejeve të prezantuara në vitin 2020. Kjo qasje synon të mundësojë komuniteteve të përfitojnë ekonomikisht nga jeta e egër dhe të ulin nxitjet për gjueti të paligjshme.

Ekzistenca e dy sistemeve të ndryshme në një kufi të poroz krijon sfida. Këto përfshijnë tregtinë e paligjshme ndërkufitare, objektivat e kundërta të konservimit, dhe mbrojtjen e pabarabartë të biodiversitetit. Gjithashtu ka vështirësi në zbatimin e mbikëqyrjes së koordinuar ose ndërhyrjeve të shëndetit publik.

Rregulloret kontrastuese në Kenia dhe Tanzani ndikojnë ndjeshëm në zgjedhjet për konsumimin e mishit të egër.

Në Kenia, ku mishi i egër është i ndaluar rreptësisht, konsumimi duket të jetë përmes kanaleve jozyrtare dhe të pa rregulluara. Kjo rrit rreziqet shëndetësore dhe kufizon ndërgjegjësimin e konsumatorëve. Përkundrazi, sistemi i licencimit të rregulluar i Tanzanisë ofron një rrugë ligjore për qasje. Kjo e bën konsumimin e mishit të egër më të dukshëm dhe, në disa raste, të perceptuar si më i sigurt. Këto politika të ndryshme formësojnë mënyrën se si komunitetet qasen, justifikojnë dhe angazhohen me mishin e egër, shpesh duke nxitur tregtinë ndërkufitare dhe duke e komplikuar zbatimin dhe komunikimin e rrezikut.

Çfarë është e ardhmja?

Adresimi i rreziqeve të lidhura me tregtinë e mishit të egër kërkon një strategji të shumëanshme që balancojnë shëndetin, drejtësinë dhe qëndrueshmërinë.

Ne sugjerojmë një ndërhyrje që prioritizon stabilitetin ekonomik dhe sigurimin e burimeve të qëndrueshme të proteinave alternative që janë të aksesueshme, veçanërisht në mjedise ku siguria ushqimore është e brishtë.

Arsimimi për shëndetin publik është gjithashtu thelbësor. Një ndërgjegjësim në rritje mbi rreziqet e sëmundjeve zoonotike mund të ndihmojë në ndryshimin e sjelljes së konsumit.

Sepse burrat dhe gratë e perceptojnë rreziqet e konsumit të mishit të egër në mënyra të ndryshme, duhet të integrohen qasje të ndjeshme ndaj gjinisë. Gjithashtu duhet të theksohet se, edhe pse gratë rrallëherë janë gjuetare kryesore, ato shpesh ndëshkohen për posedim ose shitje të mishit të egër. Disparitetet gjinore mbi mënyrën se si zbatohet ligji duhet të trajtohen.

Kornizat ligjore dhe mekanizmat e zbatimit duhet të forcohen për të adresuar tregtinë ndërkufitare të kafshëve të egra, veçanërisht në rajone me politika të ndryshme si Kenia dhe Tanzania. Ata gjithashtu duhet të zvogëlojnë rreziqet që përballen individët që mund të përfshihen pa dashje në praktika të paligjshme për shkak të mungesës së qartësisë.

Ne vazhdojmë të punojmë me palët e interesuara kombëtare dhe rajonale. Kjo përfshin autoritetet qeveritare dhe partnerët teknikë që janë duke u angazhuar aktivisht me ne për të zhvilluar së bashku zgjidhje One Health. Këto zgjidhje integrojnë shëndetin publik, qëndrueshmërinë mjedisore dhe mirëqenien e komunitetit.

Së fundi, angazhimi dhe pjesëmarrja e komunitetit duhet të jenë në qendër të çdo intervensioni. Kjo do të sigurojë që politikat të jenë të rëndësishme lokal, të ndjeshme kulturorisht dhe të mbështetura nga ata që preken drejtpërdrejt për të ulur rreziqet e shpërthimi i sëmundjeve zoonotike.