Ndryshimet klimatike rëndojnë më tej borxhin e Afrikës – kontratat e reja të borxhit mund të ndihmojnë
Shumë vende afrikane janë tashmë duke u përballur me barrë të rëndë borxhi. Ndryshimet klimatike e bëjnë këtë më të keq. Afrika kontribuon në emetimet globale më pak por pëson më shumë nga moti ekstrem, rritja e temperaturave dhe thatësira. Këto katastrofa ndikojnë jo vetëm në mënyrën e jetesës së njerëzve por edhe në të ardhurat kombëtare, duke e bërë më të vështirë shlyerjen e borxhit. Megjithatë, kontratat tradicionale të borxhit nuk marrin parasysh këtë.
Lidhja midis këtyre pikave të presionit po bëhet e pashmangshme. Ndërsa katastrofat e lidhura me klimën përkeqësohen, vendet e mbingarkuara me borxhe kanë më pak burime publike për të mbrojtur ekosistemet natyrore dhe për të investuar në shëndetësi dhe arsim.
Kur vendet alokojnë më shumë fonde për shlyerjen e borxhit sesa për shëndetin ose rezistencën ndaj klimës, sistemi nuk është vetëm i prishur – është i padrejtë. Kjo është realiteti me të cilin përballen shumë vende afrikane sot.
Lexoni më shumë: Vështirësitë e borxhit në Afrikë: problemet më të mëdha dhe mënyrat për t’u përparuar
Borxhi publik në Afrikën sub-Sahariane arriti në vlerën e vlerësuar prej US$1.15 trilion në vitin 2023, me shlyerjet që po kalojnë gjithnjë e më shumë tek kreditorët privatë. Disa qeveri tani shpenzojnë më shumë për interesat sesa për arsim ose ujë të pastër.
Duke eksploruar zgjidhje për këtë problem, kërkimi im i fundit shqyrtoi nëse instrumentet e borxhit të varura nga gjendja mund të ndihmojnë.
Instrumentet e borxhit të varur nga shteti zakonisht mbështeten nga bankat zhvillimore ose ofruesit e financave klimatike. Ato lidhen me goditje të paracaktuara në ekonominë e një vendi. Këto përfshijnë një rënie në prodhimin ekonomik (produktin e brendshëm bruto) e cila ul të ardhurat e qeverisë. Goditje të tjera mund të jenë për shkak të ngjarjeve ekstreme të motit dhe ndryshimeve klimatike, duke shkaktuar ndërprerje në aktivitetin ekonomik dhe duke rritur nevojën për shpenzime të mëdha për rindërtimin e infrastrukturës, ndër të tjera. Këto goditje mund të ulin kapacitetin e një qeverie për të shlyer borxhet e saj.
Kur ndodhin këto goditje, instrumentet e borxhit të varur nga shteti lejojnë që pagesat e borxhit të ulen përkohësisht, të pezullohen ose të rregullohen, duke ndihmuar vendet të shmangin default-in ndërsa përqendrohen në rimëkëmbje.
Çdo instrument i borxhit të varur nga shteti është i strukturuar ndryshe, por qëllimi kryesor mbetet i njëjtë: t’u jepet vendeve hapësirë financiare kur përballen me goditje të jashtme si katastrofa klimatike ose rënie ekonomike.
Lexoni më shumë: Vendet afrikane nuk duhet të marrin hua për të riparuar dëmet klimatike që nuk i kanë shkaktuar kurrë -- ekonomist
Këto tashmë janë në përdorim në disa vende. Shembuj janë bondet e katastrofës të Xhamajkës, ku në rast të një uragani, pagesat mund të pezullohen, dhe bondi i lidhur me qëndrueshmërinë e Ruandës. Një shembull tjetër është bondi i lidhur me produktin e brendshëm bruto (nëse GDP-ja e një vendi zvogëlohet gjatë një krize, pagesat ulen).
Në teori, këto instrumente mund të lehtësojnë presionin financiar kur vendet kanë nevojë për ndihmë më shumë. Kjo do të mundësonte qeveritë të prioritizojnë njerëzit dhe planetin mbi kreditorët.
Unë jam një ekspert ligjor dhe politikash i specializuar në borxhin sovran (shuma e parave të huazuara nga një qeveri), financat klimatike, dhe qeverisjen ekonomike globale. Kam shqyrtuar disa lloje të instrumenteve të borxhit të varur nga shteti, kam analizuar raportet zyrtare, dhe kam përdorur literaturën akademike dhe politike për të parë se si këto mund të funksionojnë për vendet afrikane.
Lexoni më shumë: Vendet e pasura kanë borxh ndaj klimës ndaj Afrikës – fonde që mund të ndihmojnë qytetet të rriten
Hulumtimi im zbuloi se ndërsa disa vende kanë pasur sukses të kufizuar duke përdorur këto lloje të kontratave të borxhit, të tjerët kanë pasur probleme. Këto përfshijnë mosmarrëveshje mbi kushtet e nxitjes (ngjarjet specifike që aktivizojnë ndryshimet në kushtet e ripagimit, si një katastrofë natyrore ose një goditje ekonomike), dhe premium të larta të kërkuara nga financuesit.
Vlerësimet vlerësimet e dobëta të kreditit të shumë vendeve afrikane gjithashtu nënkuptojnë që huadhënësit janë të pakënaqur të hyjnë në këto kontrata.
Gjetjet e mia sugjerojnë se ndërsa këto instrumente mbajnë premtim, ato nuk janë një zgjidhje automatike për problemin aktual të pagesave të borxhit që dëmtojnë ekonominë. Megjithatë, nëse ato janë të vendosura në një mënyrë ligjore të sigurt, ato mund të jenë një pjesë e vlefshme e një sistemi financiar më të drejtë dhe më të qëndrueshëm, sidomos kur kombinohen me lehtësim të borxhit dhe rregulla më të drejtë multilaterale.
Presidenca e Afrikës së Jugut në G20: një mundësi
Si presidenti i G20, Afrika e Jugut mund të jetë një zë për nevojën urgjente të kontinentit për një arkitekturë financiare më të drejtë. Afrika e Jugut duhet të shtyjë për një kornizë multilaterale për përballjet e borxhit sovran. Ky është një proces përmes të cilit një vend rindërton ose rinovon borxhin e tij publik me kreditorët kur nuk mund të përmbushë më detyrimet e pagesës.
Një kornizë e tillë duhet të përfshijë të gjithë kreditorët dhe debitorët. Qëllimi i saj duhet të jetë rindërtimi i borxhit shpejt dhe sigurimi që vendet nuk bëhen kaq të borxhuara sa të mos mund të investojnë për të mbrojtur veten nga katastrofat klimatike.
Paneli i Ekspertëve të Afrikës së Jugut për G20 u krijua për të adresuar sfidat e borxhit. Në përpjekje për të thjeshtuar agjendat e financimit të klimës dhe rindërtimit të borxhit sovran, paneli mund të lobojë për instrumente borxhi shtetëror të lidhura me shtetin dhe mjete të tjera më të drejtë për borxhin që të pilotohen.
Lexo më shumë: Afrika e Jugut do të jetë kryetare e G20 në vitin 2025: dy reforma të nevojshme që duhet të drejtojë
Eksperti i qeverisjes ekonomike globale Danny Bradlow dhe kërkuesja Kesaobaka N. Mopipi gjithashtu kanë sugjeruar që paneli i ekspertëve duhet të identifikojë çfarë po pengon vendet afrikane të kenë qasje në financa të përballueshme, të parashikueshme dhe të orientuara drejt zhvillimit. Afrika e Jugut duhet gjithashtu të bashkëpunojë me Bashkësinë Afrikane për të ofruar një pozicion të unifikuar afrikan në samitet kryesore globale. Këto përfshijnë COP30 dhe Konkret Konferenca e Katërt Ndërkombëtare për Financimin e Zhvillimit. Kjo do të ndihmonte gjithashtu të sigurojë që agjendat e borxhit, zhvillimit dhe financave të klimës të Afrikës trajtohen jo në izolim, por si sfida të thella të lidhura që kërkojnë zgjidhje të integruara.
Afrika e Jugut duhet ta shfrytëzojë këtë moment. Kryesimi i G20 është më shumë se simbolikë. Është një platformë për të sfiduar normat e vjetruara dhe për të drejtuar rrugën drejt një sistemi global të borxhit që shërben njerëzve, planetit dhe gjeneratave të ardhshme.
Çfarë duhet të ndodhë më pas
Së pari, rëndësi ka dizajni. Instrumentet e borxhit të varur nga shteti duhet të jenë të drejtë, të qarta dhe të përshtatura për nevojat e vendit. Rregulla të qarta duhet të hyjnë automatikisht në fuqi kur plotësohen disa kushte, si p.sh. kur një vend goditet nga një katastrofë klimatike. Këto rregulla duhet të jenë të lehta për t’u zbatuar dhe të përshtaten me planet klimatike dhe zhvillimore të secilit vend.
Gjithashtu, është e rëndësishme që indikatorët kryesorë, si p.sh. produkti i brendshëm bruto, të reflektojnë saktë realitetet lokale. Në shumë vende afrikane, një pjesë e konsiderueshme e aktivitetit ekonomik zhvillohet në sektorin informal. Kjo shpesh raportohet në statistikë zyrtare me mangësi. Më e rëndësishmja, qeveritë afrikane duhet të marrin drejtimin në formësimin e mënyrës se si dizajnohen instrumentet e reja të borxhit për t’u siguruar që ato vërtet mbështesin prioritetet kombëtare dhe nuk shtojnë rreziqe të ardhshme.
Lexoni më shumë: Lehtësimi i barrës së borxhit të Afrikës: një qasje e re, e bazuar në një ide të vjetër
Së dyti, mbështetja teknike është thelbësore. Investimi në kapacitete teknike, ekspertizë ligjore dhe koordinim ndër-sektorial është i nevojshëm për t’u siguruar që këto instrumente të borxhit të funksionojnë si duhet. Institucionet multilaterale, si p.sh. Banka Botërore, Banka Afrikane e Zhvillimit dhe bankat e tjera rajonale të zhvillimit, së bashku me partnerët e tjerë të zhvillimit, duhet të mbështesin përpjekjet e qeverisë për të sjellë këtë kapacitete.
Së fundi, bashkimi i borxhit, klimës dhe mbrojtjes në Afrikë kërkon zgjidhje krijuese, të drejta dhe të orientuara për të ardhmen. Çdo zgjidhje e qëndrueshme e borxhit duhet të pranojë se Afrika në veçanti, dhe jugut global në përgjithësi, nuk duhet të paguajë për të zgjidhur një krizë klimatike që ata nuk e kanë krijuar. Sistemët ndërkombëtarë të borxhit kanë nevojë për reforma të gjera për t’i bërë ato më të drejtë, më transparente dhe më të përgjegjshme ndaj realiteteve të ekonomive të kërcënuara nga klima.
Informacion mbi burimin dhe përkthimin
Ky artikull është përkthyer automatikisht në shqip duke përdorur teknologjinë e avancuar të inteligjencës artificiale.
Burimi origjinal: theconversation.com